Dagur - 08.08.1998, Blaðsíða 5

LAUGARDAGUR 8 . ÁGÚST 1998 - 21

MENNINGARLÍFIÐ í LANDINU
ífyrra kom út Ijóðabókin
Gegnum einglymið. í bók-
inni ertefltsaman órímuð-
um og rímuðum Ijóðum.
Ég kveð dyra á tvílyftu einbýlishúsi við
Hafnarbrautina í Hafnarfirði, kona kem-
ur til dyra. „Þú ert að fara að hitta Halla,“
segir hún og ég jánka því. Ég gleymi mér
við að skoða myndir í stofunni, og hrekk
við þegar sterldegur maður með grá-
sprengt hár gengur inn. Þetta er maður-
inn úr málverkinu. Hann kynnir sig, Har-
aldur Magnússon múrarameistari.
Sauðþrár í sjálfsútgáfu
Haraldur er Svarfdælingur, fæddur árið
1931. Móðir hans, Anna Sigfúsdóttir, lést
úr berklum þegar hann var 12 ára og ólst
hann upp á hálfgerðum flækingi. „Það
var ekki óalgengt í þá daga,“ segir hann.
Skáldagáfan er úr móðurættinni. Harald-
ur tileinkaði bókina móður sinni, og yrkir
aldarminningu um hana.
Aldarminning móðir kær
þinn mátt afást máfinna.
Kær er minning kristaltær
sem koss til vina þinna.
Anna fór ung til Kaupmannahafnar og
lærði þar söng, leiklist og vefnað. Þegar
hún kom heim giftist hún og eignaðist
börn. A þeim tíma þýddi ekkert fyrir ung-
ar konur með börn að ætla sér að leika og
syngja, það varð að hugsa um heimilið.
Haraldur minnist þess að á bernskuheim-
ilinu hafi verið vefstóll og þar hafi móðir
hans setið og ofið. Hún söng fyrir börnin
og sagði þeim sögur. Þannig kynntist
Haraldur sagnalistinni ungur, og hann
byrjaði snemma að yrkja. „Ég skrifaði
sögur og Iét þær í pappakassa. Heimilis-
fólkinu á bænum fannst að sér sneitt
með þessum kveðskap, hann varð því eld-
inum að bráð. Ég var hnugginn mjög og
grét í marga daga,“ segir hann.
Margir frændur Haralds eru mjög rit-
færir. „Sá frændi minn sem ég held mest
uppá er Vilhjálmur Stefánsson, land-
könnuður. Amma mín sagði alltaf að ég
minnti svolítið á hann. Ég væri sauðþrár
eins og Vilhjálmur. Þess vegna var mér
aldrei neitt um hann í æsku. En þegar ég
fór að kynna mér ævi hans nánar þótti
mér vænna um hann. Það er einkenni i
minni ætt að við vitum hvað við viljum og
vinnum að því af einurð."
Þegar Haraldur var ungur maður mál-
aði hann, og í stofunni hjá honum hangir
eina málverkið eftir hann sem hann á.
Hin lentu á flakk. Nú er hann hættur að
mála og býr einungis til myndir úr orð-
um. Hann yrkir um stjörnur, sól og tungl.
Meðal annars um Venus.
Sj ónva rpstjaman
hefur bliknað
með aldrinum
Ástarstjarnan
glóir
í vestrinu
tilbúin
með skært blik.
Ljóðabókina Gegnum Einglyrnið gaf
Haraldur út sjálfur. Skuggsjá gaf út smá-
sagnasafnið Ospina og ýlustráið og
barnabækurnar um Ragga litla komu út
hjá bókaútgáfunni Iðunni. Haraldur segir
að Ragga bækurnar hafi orðið þannig til
að hann fór að segja barnabörnum sínum
sögur, eins og móðir hans hafði gert, og
síðar skrifað sögurnar niður. Brian Pilk-
ington myndskreytti bækurnar. Haraldur
segist fá fullskapaðar hugmyndir að bók-
unum frá upphafi til enda.
Skáldskapareðlið er eins og eðli kattarins sem veit ekki afhverju hann eltir mýsnar, hann bara
gerir það, “ segir Haraldur Magnússon, skáld, íþróttafrömuður og múrarameistari.
mynd: pjetur st. arason.
Frónbúans fyrsta barnaglingur
„Skáldskapareðlið er eins og eðli kattar-
ins sem veit ekki af hveiju hann eltir
mýsnar, hann bara gerir það,“ segir Har-
aldur. ,/filli ég hafi ekki verið svona
þriggja, fjögurra ára þegar ég samdi fyrstu
vísuna hún var ekki merkileg, hún var
einföld: Hani hvað þú segja / þú ekki
þakka fyrir þig / það ég gera.“ Brauðstrit-
ið varð síðan skáldskapnum yfirsterkara.
Hann segir það líka vera rikt í afabörnum
sínum að yrkja, ljóðlistin gangi í erfðir.
Haraldur kastaði fram stökum þegar
hann var unglingur og fram á fullorðins-
ár. Þegar hann ætlaði að hæla sér af því
síðar, var búið að eigna öðrum vísurnar.
Því gaf hann eignahlut sinn í þeim kveð-
skap. „Það sama kom fyrir Hörð Zóphaní-
asson, góðvin minn og frænda. Því ákváð-
um við að gefa sjálfir út ljóðin okkar.
Hans bók kom árinu á undan minni.“
I fyrra vor fór Haraldur á námskeið í
ljóðagerð hjá Endurmenntunarstofnun
Háskóla Islands. Hann hafði einungis ort
undir hefðbundnum hætti áður en hann
fór á námskeiðin og segir að þar hafi
hann lært að yrkja óhefðbundið. En um
ljóðlistina gildi það sama hvort sem hún
sé bundin í form eða ekki. Til þess að
semja Ijóð þarf að hafa hugmynd. Hann
segir að óbundna ljóðið sé að mörgu leyti
betra en það bundna, því með myndmál-
inu sé hægt að ná mörgum góðum setn-
ingum sem ekki sé hægt að njörva niður í
bundið mál. „Ég gat alveg farið með
ljóðabók á markað-
inn þar sem allt var
rímað, en mér fannst
að það vantaði helm-
inginn af skáldskapn-
um. En ég ætlaði að
reyna að hanga í
þeim áratug sem ég
skrifaði á. Þannig
fannst mér að ef ég
gæfi bara út fer-
skeytlur væri ég
kannski nokkrum
áratugum á eftir.“
Að læra að klippa
Haraldur segist hafa
mjög mikla trú á
námskeiðum sem
Endurmenntunar-
stofnun Háskólans
heldur fyrir almenn-
ing. Haraldur segir
að Rithöfundasambandið megi taka sér
Endurmenntunarstofnun til fyrirmyndar.
Ef það kæmi jafnt til móts við þá sem
væru að fikra sig áfram á hinum grýtta
vegi ritlistarinnar og Háskólinn, væri vel
að verki staðið. Rithöfundalaun eru kap-
ítuli útaf fyrir sig. Þau eiga að þjóna því
hlutverki að menn geti helgað sig hugðar-
efnum sínum en þurfi ekki að vera að
þeytast eins og útspýtt hundskinn útum
borg og bý til að hafa í sig og á. Það hefur
verið sagt að barnabókahöfundar eigi sér-
lega erfitt uppdráttar hjá Rithöfundasam-
bandinu og að ekki sé litið á barnabækur
sömu augum og aðrar bókmenntir. „Það
má segja að innan
Rithöfundasam-
bandsins séu
ákveðnir landsliðs-
menn sem óttast að
ef fleiri verði teknir
inn minnki styrkir
til þeirra, og þeir
missi athyglina.
Þegar Þorgrímur
Þráinsson fékk
barnabókaverðlaun-
in breyttist viðhorf-
ið til hans. Þeir sem
höfðu áður gagn-
rýnt hann þögðu.
Því þeir sem einu
sinni komast í
landsliðið fara ekk-
ert úr því aftur, þess
vegna er þessi
hræðsla meðal
þeirra."
Margirþakka
fyrir ljóðin
Haraldur segðist ekki vera harður sölu-
maður. Honum liggur á að koma ljóðun-
um sínum frá sér og vill birta allt sem
hann skrifar. Með aldrinum bætist einnig
við orðaforðann. „Menn á mínum alderi
þora að tjá sig af því þeir eru búnir að fá
gagnrýni á sjálfan sig en það hafa ung-
lingar ekki fengið.“
Náttúran er Haraldi hugleikinn en
einnig yrkir hann um samband kynjanna.
Hann Ieikur sér að orðum í Ijóði sem
heitir kona.
Minkaskinnið
í kápunni
klæðir eigandann.
Eiginmaðurinn
strýkur kápuna
mjúkum höndum.
Hún er rándýr.
Haraldur segir að viðtökur bóka sinna
hafi verið mjög góðar, reyndar svo góðar
að hann trúði því ekki í fyrstu. Margir
hafi hringt í hann og þakkað honum fyrir
ljóðin. Góðar viðtökur séu reyndar ekkert
nýtt fyrir hann. Þegar hann sendi frá sér
smásagnasafnið Ospina og ýlustráið hafi
hann fengið gefins Osp sem er í garðin-
um hjá honum, og á hverjum jólum fái
hann sent heim jólatré frá fjölskyldu sem
hreifst af bókinni.
Haraldur á fjögur börn og barnabarna-
hópurinn fer stækkandi. Hann vinnur
enn sem múrari og er auk þess afkasta-
mikill rithöfundur. Það er eins og maður-
inn geti alltaf fundið tíma fyrir áhugamál
sín. Hann segist hafa dvalið í fimm vikur
á Flórfda hjá dóttur sinni. Þar hafi hann
skrifað sögur og ljóð. Það má vænta nýrra
bóka frá Haraldi á árinu. ljóðabókar og
enn einnar bókar um Ragga; Raggi í Sól-
arlandinu.
,JEtli ég hafi ekki veríð
svona þríggja,jjögurra
ára þegarég samdifyrstu
vísuna hún varekki merki-
leg, hún vareinfóld:
Hani hvað þú segja
þú ekki þakka fyrirþig
þaðéggera.“