Dagur - 08.08.1998, Blaðsíða 7

LAUGARDAGUR 8. ÁGÚST 1998 - 23

það að láta liggja sem allra best
á mér.“
- En hefur þér ekki stundum
fundist óþolandi þessi krafa sem
fólk gerir til húmorista um að
þeir séu alltaf skemmtilegir?
„Sú krafa er óbærileg. Lilja
mín spurði mig fyrir nokkrum
dögum: „Af hverju finnst þér
alltaf svona leiðinlegt að vera
skemmtilegur?" Og sannleikur-
inn er sá að mér finnst stundum
drepleiðinlegt að vera svona
rosalega skemmtilegur."
Róleg mmvtnna
- Af hverju gerðistu leikari?
„Eg var búinn að reyna að
vera í læknisfræði, guðfræði og
fór til Þýskalands til að reyna að
verða tannlæknir, og þar að auki
hagfræðingur."
- Reyndirðu þetta allt og gafst
upp á þvt?
„Eg gafst upp. Þannig að ég
hugsaði með sjálfum mér: „Ég
verð að fá mér einhverja rólega
innivinnu“. Þess vegna gerðist
ég leikari.“
- Varstu lítill námsmaður?
„Ég held ég hafi bara verið
tossi. Jæja, ég las þó fimmta og
sjötta bekk í menntaskóla utan
skóla á einum vetri og það
gekk.“
- En er skóli hannaður fyrir
skapandi fólk?
„Það held ég ekki. Allavega
rakst ég svo illa í skóla að það
var verra en tárum taki. Ég var
rekinn sjö sinnum úr Mennta-
skólanum á Akureyri. Maður var
lokaður inni klukkan tíu á kvöld-
in og hafði stanslausa þrá til
lífsins og tilverunnar. Ég var sí-
fellt að brjótast út úr heimavist-
inni, inn á kvennavistina, út úr
kvennavistinni og inn á heima-
vistina aftur að ekki sé nú talað
um kommúnisma og fyllirí. Mér
fannst þessi skóli sérhannaður
fyrir lítil sveitabörn sem komu í
skólann á haustin með viðkomu
í kaupfélaginu og voru eins og
englabörn allan veturinn og datt
aldrei annað í hug en það sem
þeim átti að detta í hug.“
- Skólar eru náttiírlega skelfi-
legar stofnanir og það segi ég sem
gömul kennslukona.
„Þeir eru skelfilegir fyrir fólk
sem eitthvert púður er í.“
- Þú sagðist hafa gerst leikari
til að fá góða innivinnu. Þetta
var vel orðað svar en segðu mér í
einlægni af hverju þú gerðist
leikari.
„Ég veit ekkert um það. Mér
fannst þetta bráðnauðsynlegt á
þeim tíma og það má náttúrlega
rekja til þess að maður er at-
hyglissjúkur og guð má vita
hvað. Ég nenni ekki einu sinni
að hugsa um það. Ég bara varð
leikari og vann við það í fjörtíu
ár með engum umtalsverðum
árangri og allt í fínu lagi með
það.“
- En hvort snýst leiklist um
tækni eða innlifun eða er hún
sambland af þessu?
„Þarna er
banalt spurt af
því þú ert ekki
leikkona. En ef
ég svara fyrir
sjálfan mig þá
býst ég við að ég
hafi vanrækt
hljóðfærið. Ég
var í svo mörgu.
Ég var að leik-
stýra í útvarpi
og ég var að
skrifa. Ég býst
við að ég hefði
náð meiri ár-
angri sem leikari
ef ég hefði pass-
að betur upp á
búkinn - hljóðfærið og með
þessu á ég í raun og veru við þá
tækni sem þú ert að tala um. Ég
er ekki þekktur maður vegna
þess að ég hafi slegið í gegn sem
Rómeó eða Odipus á sviði. Ég
sló í gegn í orðsins fyllstu merk-
ingu í framhaldsleikriti eftir
Agnar Þórðarson. Þar lék ég
gæja sem hékk á Langabar í
miðbænum og þótti eftirminni-
legur. Þegar ég var á gangi í
bænum komu krakkar á eftir
mér og hermdu eftir persón-
unni. Þetta var á þeim tímum
þegar allar götur tæmdust með-
an framhaldsleikritin voru á
dagskrá útvarpsins. Ég fékkst
mikið við leikstjórn framhalds-
leikrita sem oft voru í léttara
kantinum og ég býst við að
mörgum menningarvitunum
hafi þótt þetta nokkuð plebbaleg
framleiðsla. En mér fannst þetta
gaman á þeim tíma. Nú finnst
mér þetta ekkert skemmtilegt.
En ég er líka orðinn nokkuð
kallalegur. Mér finnst flestir
vera vitlausari en ég. Mér Ieiðist
það því það gefur til kynna að ég
sé orðinn forstokkaður.
Pabbi minn sagði oft við mig:
„Það er eins og það sé ekki
nokkur hugsun á bak við
nokkurn einasta hlut. Ég fékk
krampakast af hlátri því mér
þóttu orð hans svo fáránleg. Nú
hanka ég mig á því að vera að
segja við Olaf son minn: „Það er
eins og það sé ekki nokkur hugs-
un á bak við nokkurn einasta
hlut.“ Og hann bara hlær. C’est
la vie.“
Fegiirðin grætir
- Segðu mér, hvað er besta
frammistaða
sem þú hefur
séð á sviði?
„Sannleikur-
inn er sá að ég
hef séð alveg
ókjör af leik-
sýningum,
bæði hér heima
og erlendis. I
minningunni
situr ekkert eft-
ir utan sýning-
ar sem hægt er
að telja á fingr-
um annarar
handar. En
þegar maður
sér slíka sýn-
ingu þá býr maður að því til ævi-
loka.“
- Nefndu mér dæmi um sltka
sýningu.
„Ég sá uppfærslu Peter Brook
á Jónsmessunæturdraumi
London og ég
breyttist í aðra
og betri mann-
eskju við að sjá
þá sýningu. I
San Fransisco
sá ég Þrettánda-
kvöld og það var
jafn heillandi
sýning. Einu
sinni sá ég
Tartuffe í París.
Ég kann ekkert
í frönsku og
skildi ekki orð
en ég grét og
hló af hrifn-
ingu. Ennþá
dreymir mig
þessar sýningar
en ég get ekki
skilgreint ná-
kvæmlega hvað
það var sem
hreif mig svo
óskaplega. Eins
er það þegar ég
hlusta á fallega tónlist. Einu
sinni var ég að hlusta á Brand-
enburgar-konsertana á tónleik-
um í London og allt í einu fann
ég að tárin voru farin að streyma
í stríðum straumum. Oðrum
þræði er ég grenjuskjóða en
grenja þó aldrei nema þegar ég
hrífst og er glaður. Nema hvað,
þar sem ég er soddan „karl-
menni“ þá vildi ég ekki að neinn
sæi að ég var farinn að vatna
músum og reyndi að harka af
mér. En þá fann ég að ég var að
fá ekkasog og greip í stólbríkina
og hélt mér fast. Það munaði
engu að ég færi að grenja eins
og ungabarn með látum. En ég
slapp við illan leik.“
- Er Bach eftirlætistónskáld
þitt?
„Að sjálfsögu eins og margir
gömlu meistararnir. En samt er
Mozart minn maður. Ég veit
ekkert af hverju. Mér finnst
munurinn á honum og öllum
öðrum tónskáldum vera sá að
Mozart er músikin meðan aðrir
hafa verið að semja músik. Sá
maður hefur borið gæfu til að
vera innblásinn af Guði almátt-
ugum. Merkilegt nokk þá held
ég að á efri árum sé mér farið að
finnast sú tegund tónlistar un-
aðslegust sem samin hefur Guði
til dýrðar.“
- Elvað með bækur? Þú lest
mikið, hvað lestu?
„Ég les allan
djöfulinn. Ég er
alæta á bækur,
leggst stundum
í skönlitteratur
og eða reyfara
og alls konar
rusl. Ætli ég sé
ekki eins og þú
með það. Það
þykir sjálfsagt
banalt að segja
það en ég hef
meira dálæti á
Halldóri Lax-
ness en
nokkrum öðr-
um höfundi.
Hér sitja menn
á kaffihúsum
og diskútera
Halldór Lax-
ness. Æ! Mér
finnst hann
vera yfir gagn-
rýni hafinn.
Nýlega var ég
að lesa bækur Guðjóns Friðriks-
sonar um Jónas frá Hriflu og þar
er grein sem Sigurður Nordal
skrifaði um Jónas. Hún er
magnað meistaraverk. Þegar á
fjörur mínar rekur svona falleg-
an stíl þá verð ég himinglaður.
Þetta sér maður ekki nógu oft.
Nú er ég að koma af fjöllum og
hef hugsað mér að slappa ræki-
lega af og líta í Laxdælu."
- Yfirstéttarsnobbið i Laxdælu
hefur alltaf farið dálítið í taug-
arnar á mér.
„Okkur sem
finnst það í lagi
en ykkur almúg-
anum þykir
þetta afleitt."
Þú hefur
skrifað þó nokk-
uð sjálfur.
Hverju sækistu
eftir þegar þú ert
að skrifa?
„Það sem mig
hefur alltaf
langað mest til
er að ná tökum
á íroníu, að
skrifa eitt og
meina annað. Konunni minni er
alveg djöfullega við íroníu, hún
vill að maður meini allt sem
maður segir og ekkert hehátis
röfl með það. Það eru tvær
manneskjur sem ég veit að hafa
verið á móti íroníu og það eru
Lilja og Sören Kirkegaard."
- Ég held að Kirkegaard sé í
góðum félagsskap. En minnumst
aðeins á gagnrýni, hvernig tek-
urðu henni?
„Mér þykir frekar óþægilegt ef
ég verð illa fyrir barðinu á gagn-
rýnendum. Það er bara mann-
legt að sárna ef að manni er veg-
ið og auðvitað er nákvæmlega
sama hvort gagnrýnandinn hef-
ur rétt fyrir sér eða ekki. Ég hef
gegnum tíðina verið ósammála
gagnrýnendum sem hafa
skammað mig en hjartanlega
sammála þeim sem hafa hlaðið
mig lofi. Satt að segja þykir mér
sárgrætilegast við gagnrýni þeg-
ar hún er sett fram af lítilli
þekkingu. Það kemur stundum
fyrir."
Dauðans angist
- Þú verður sjötugur á næsta ári.
Veltirðu aldrinum ekki sérstak-
legafyrir þér?
„Ekkert sérstaklega. Finnst
þér ég ekki vera tiltölulega eðli-
legur í útliti miðað við aldur?“
- Þú litur út fyrir að vera miklu
yngri en aldurinn segir til um.
„Ég var einmitt að fiska eftir
komplimenti. En ég get sagt þér
að ég hef alla tíð reynt að gera
einungis það sem mér finnst
gaman.“
- En er það ekki fjárhagslega
óhagkvæmt?
„Ég er forríkur maður."
- Og hvað áttu?
„Ég á bæði hús og jarðir,
hlutabréf og innistæður í bönk-
um. Gott ef ég á ekki gull í
stöngum."
- Segðu mér af hverju þú flutt-
ist upp i Borgatfjörð? Vildirðu
barafá að vera ifriði?
„Satt að segja var það alltaf
draumur að eyða efri árum uppi
í sveit. Svo var mér farið að
þykja gauragangurinn og hasar-
inn í miðbænum ógeðfelldur.
Flugvöllurinn fór einhver ósköp
í taugarnar á mér, manni sem er
svo flinkur að láta hluti ekki fara
í taugarnar á sér. Það fer í taug-
arnar á mér hvað það er margt
sem fer í taugarnar á mér.“
- Eg verð að spyrja þig um
dauðann sem er svo merkileg
staðreynd að það er furðulegt að
fólk skuli ekki velta honum
meira fyrir sér en það gerir.
„Ég er undirlagður af dauðans
angist. Sérstaklega þó þegar ég
vakna á morgnana. Þá dettur
mér oft í hug að ég ætti að fara
fram úr og skjóta mig í hausinn.
Um Ieið finnst mér þessi hugs-
un svo drepfyndin að ég kemst í
gott skap. Ég vil í raun og veru
ekki drepast.
Mér finnst ég hugsa mikið um
dauðann. Það lifir enginn dauð-
ann af en ég velti því ekld fyrir
mér hvað gerist eftir að ég er
dauður. Ég held að það sé bara
vegna þess að ég reikna ekki
með neinu framhaldslífi. En
kannski er ég
bara svo latur
að ég nenni
ekki að velta
þessu fyrir mér.
Maður kemst
hvort eð er ekki
að neinni nið-
urstöðu."
Það má
semsagt segja
að þú munir
ekki deyja sátt-
ur?
„Við skulum
spyrja að
leikslokum en mér þykir ólíklegt
að ég sættist nokkurn tímann
Hð manninn með ljáinn."
„Ég erundirlagður
afdmidans angist.
Sérstaklega þó þegar
ég vakna á morgnana.
Þá dettur mér oft í hug
að ég ætti aðfarafram
úrogskjótamigí
hausinn. “
Lilja mtn spurði mig fyrir nokkrum dögum: „Afhverju finnstþér alltafsvona leiðinlegt að vera skemmtilegur?"
Og sannleikurinn er sá að mér finnst stundum drepleiðinlegt að vera svona rosalega skemmtilegur."
„Efmanni tekstað
komastyfir erfiðustu
árinísambúðþá er
maður í höfn og ekkert
er eins yndislegt og líf
karls og kellingarsem
kemur sæmilega saman
og þykirvænt um hvort
annað. Það ergæfa að
fá að eldast saman og
drepast nánast ífaðm-
lögum. “
erum yfirstétt
„Ég hefgegnum tíðina
verið ósammálagagn-
rýnendum sem hafa
skammað mig en hjart-
anlega sammála þeim
sem hafa hlaðið
mig lofl. “