Dagur - 10.04.1999, Blaðsíða 9

Xfc^Mir
LAUGARDAGUR 10. APRÍL 1999- 25
LÍF/Ð í LAND/NU
henni ekki skotaskuld úr að fara
það sem hún vill á stólnum.
„Upphaflega kom ég hér 9.
febrúar í fyrra,“ segir Elísabet.
„Þá hafði ég fengið blóðtappa og
var lömuð öðru megin. Eg var
hérna í mestallan fyrravetur og
fram á vor. Síðan nákvæmlega
ári seinna, 27. janúar í vetur, þá
dett ég og brýt mig og þess
vegna er ég hérna núna.“
- Hvemig hefur þér liðið
héma?
„Alveg hreint yndislega. Eg
get ekki hugsað mér betri stað
fyrir fólk sem þarf að dvelja
undir svona kringumstæðum.
Þetta er alveg frábær staður og
frábært fólk allt saman, hvort
sem það eru Iæknar, hjúkrunar-
konur, sjúkraliðar eða bara hver
sem er.“
- Hvað er það sem gerir Krist-
nesspitala svona góðan stað til að
dvelja á?
„Þetta er bara stórt heimli í
augum okkar allra. Það er eng-
inn stofnanabragur á þessu, ekki
til. Þetta er allt svo heimilislegt
sem hugsast getur. Maður er
eitthvað svo frjáls hérna að það
er alveg eins og maður sé bara
heima hjá sér. Eg vildi hvergi
annarsstaðar vera í mínum
kringumstæðum. “
Elísabet segir hefðbundinn
dag hjá sér byrja með sjúkra-
þjálfun um níuleytið á morgn-
ana en eftir það fari hún í iðju-
þjálfun. Þar æfir hún ýmis verk
og dundar sér eitthvað í hönd-
unum, eins og hún segir. „Við
erum að gera ýmislegt sem \áð
getum gert og við getum ýmis-
legt þó við höfum bara eina
hendi,“ segir Elísabet. „Eg get
ekkert notað þessa, hún er alveg
máttlaus," segir hún og lyftir
vinstri handleggnum upp með
þeim hægri.
- Það er margt sem þarf að
læra upp á nýtt þegar maður
missir það sem manni finnst
sjálfsagt að hafa, er það ekki?
„Eg er nú hrædd um það. En
það hefur gengið alveg merki-
lega vel finnst mér. Þegar ég
kom heim í fyrravor þá gat ég
gert ýmislegt sem mig hafði ekki
órað fyrir að ég myndi geta gert.
Eg var farin að sjóða matinn,
þvo upp, búa til smávegis brauð
og fleira. Eg hef haft alveg ynd-
islega hjálp því tengdadóttir mín
sem býr í næsta húsi við mig er
hjálparstúlka hjá mér þannig að
ég er ekki ein á báti.“
Litlu sigrarnir
Margt af því
sem okkur
finnst svo sjálf-
sagt og eðlilegt
að geta og gera
að við leiðum
hugann ekki
einu sinni að
því, þurfa marg-
ir þeirra sem á
Kristnesspítala
koma að Iæra
algjörlega upp á
nýtt. Iðju-
þjálfunin gegnir
einmitt mikil-
vægu hlutverki
við að auka og
endurheimta
færni fólks til
ýmissa daglegra
starfa. Birgit
Schov er for-
stöðuiðjuþjálfi.
„Mannlega
hliðin við iðju-
þjálfun er ansi __________
stór,“ segir
Birgit, þegar við setjumst með
henni inn í eldhúsið í iðju-
þjálfuninni. Það er mikið notað
því margt af því fólki sem þarna
er þarf að þjálfa og jafnvel Iæra
upp á nýtt ýmis verk sem mörg-
um finnst einföld svona dags
daglega. Það er glatt á hjalla hjá
þeim sem eru við iðjuþjálfun
þegar okkur ber að. Fólkið er að
föndra, smíða og æfa sig í ýms-
um verkum.
Birgit segir starf iðjuþjálfans
meðal annars felast mikið í því
að fara með fólkinu, kanna að-
stæður heima hjá þvi, hvað það
er fært um að gera, hvernig
hægt er að auðvelda því að ná
tökum á hinu daglega amstri út
frá fötlun sinni eða sjúkdómi.
„Það sem mér finnst svo gott
hér,“ segir hún um eldhúsið sitt,
„er þegar fólk nær að gera
hafi beðið um leiðréttingu sem
ekki hafi komið. Aftur hafi hún
óskað eftir leiðréttingu og hótað
uppsögn á áskrift ef sú leiðrétt-
ing færi ekki í blaðið. Einhverra
hluta vegna var vísan aldrei leið-
rétt og konan stóð við hótunina.
Hún sagði upp blaðinu. Fyrir
loforð um að birta nú vísuna
rétta ákveður hún að spjalla við
okkur. Konan heitir Sigríður
Schiöth. Hún byijar reyndar á
því að fara með kvæði og sýnir
þar gamalkunna tilburði úr Ieik-
listinni, enda var hún viðloðandi
leiklist á Akureyri og í Eyjafirði
um langt skeið. Gamantregi
fimm menn. Svo fer að þynnast
hringurinn og Böðvar fer að
hósta í skeggið. Þá pössuðu nú
ekki saman lagið og sálmurinn
sem átti að syngja.“
Sigríður segist hafa verið við-
loðandi tónlist síðan hún hefur
verið barn og gerir enn nokkuð
af því að spila.
„Já, það er mitt líf og yndi.
Þetta gefur manni svo mikið,“
segir hún. „Eg er með kvenna-
kór á Akureyri sem er kallaður
Ömmurnar. Flestir álíta nú að
þetta sé eitthvert garg bara af
því að alltaf er álitið að ömmur
geti ekki sungið. En það eru svo
Margt af því sem okkur finnst svo sjálfsagt og eðlilegt að geta og gera að við leiðum hugann ekki einu sinni að því,
þurfa margir þeirra sem á Kristnesspítala koma að læra algjörlega upp á nýtt. Iðjuþjálfunin gegnir einmitt mikilvægu
hlutverki við að auka og endurheimta færni fólks tilýmissa daglegra starfa.
ákveðna hluti hérna, til dæmis
að baka eina köku, þá fer það að
gera sama verkið heima. Síðan
tekur það næsta skref og hugsar
sem svo: Eg er búinn að gera
þetta hér, ég get þetta hér og þá
get ég þetta líka heima. Þá er
orðið mjög stutt í útskrift."
I iðjuþjálfuninni eru það hinir
litlu sigrar sem skipta máli og
skapa að lokum hina stærri.
Seiðandi tónlist
Þegar við göngum aftur upp í
matsalinn eftir að hafa heimsótt
endurhæfingardeildina ómar þar
um sali orgeltónlist og söngur.
Við orgelið situr kona sem
heitir bók Arnar Snorrasonar,
frænda Sigríðar. Þar er hið um-
talaða ljóð sem rangt var með
farið. I bókinni er ljóðið svona:
Þvtltk högg og hamraskak!
Af hjarta yrði eg glaður
ef þú hvíldist andartak,
elsku timburmaður.
Sigríður Schiöth er þekkt fyrir
áratugastarf að tónlist, var með-
al annars organisti í þremur
kirkjum í Eyjafirði. Hún segir
okkur að 67 ár séu liðin frá því
hún spilaði fyrst í kirkju. „Það
var suður á Laugarvatni," segir
Sigríður. „Þá var ekki mokað
eins og núna og ófær Hellis-
heiðin. Böðvar gamli á Laugar-
margar ungar ömmur í dag og
þetta er mjög fallegur söngur.
Þær komu hérna um daginn og
sungu fyrir fólkið. Þar átti að
vera einn dúett og sú sem átti að
syngja neðri röddina var veik svo
ég söng hana bara sjálf og spil-
aði.“
Sigríður segir að sér líði vel á
Kristnesspítala. „Þetta er indælt
heimili hérna. Það er vel hugsað
um okkur á allan hátt, gott við-
urværi og maður óskar sér
einskis betra,“ segir hún. Tal
okkar berst að íslensku þjóðfé-
lagi eins og það er í dag. Sigríð-
ur segir að yfirleitt sé allt i góð
lagi. „Oft hefur nú verið svart í
Elísabet Bjarnadóttir á Mánárbakka á Tjörnesi: „Ég get ekki hugsað mér betri
stað fýrir fólk sem þarfað dvetja undir svona kringumstæðum. Þetta er alveg
frábær staður og frábært fólk allt saman, hvort sem það eru læknar, hjúkrun-
arkonur, sjúkraliðar eða bara hver sem er.“
Páll B. Helgason, yfirlæknir endurhæfingardeildar. „Það er heimilisandi hérna
og alveg gríðarleg samhyggja og eining."
greinilega skemmtir sér mjög vel
sem og öðrum sem þarna eru.
Þegar við berum upp þá ósk að
ræða við konuna bendir hún á
að vitlaust hafi verið farið með
vísu frænda síns í Degi. Hún
__________ vatni fékk mig til
að spila í kirkju
því dóttir hans var í Reykjavík og
komst ekki. Eg sagði við hann
að ég gæti spilað ef hann segði
mér hvað ég ætti að spila. Síðan
byrja ég að spila og það taka
hraustlega undir þarna einir
álinn hér á öldum áður, maður
heyrir og les það. Það er svo of-
boðslega mikill munur á kjörum
nú og því sem var að það er
engu saman að jafna.“
- En samt kvörtum við!
„Já, af því að mannskepnan er
þannig að mikið vill meira. Því
er nú ver og miður. Ég er uppal-
in á fjölmennu heimili, við vor-
um mörg systkinin, og þar var
allt nýtt sem hægt var. Móðir
mín var saumakona og hún
saumaði, lengdi fötin og stytti
og nýtti þau út í ystu æsar.“
Sigríður segir ekki mikið rætt
um pólitíkina svona dags dag-
lega á Kristnesspítala. Hún seg-
ist ekki vera mjög pólitísk en þar
sem kosningar séu nú að nálgast
þá komist fólk ekki hjá því að
heyra um pólitíkina.
„Já, ég heyri þetta um leið og
ég opna á morgnana, þá er póli-
tík, og þegar ég sofna á kvöldin,
þá er pólitík. Ég hló að því þegar
Ingibjörg Pálmadóttir sagði að
hún kviði fyrir ef að sjálfstæðis-
maður kæmist í heilbrigðisráð-
herrastólinn.“
Endurhæfing
án sundlaugar!
Heimsókn að Kristnesspítala
getur ekki liðið öðruvísi en svo
að sundlaugina beri eitthvað á
góma.
„Takið bara mynd af sund-
lauginni og látið koma fram að
það vantar sautján milljónir,"
segir einn þeirra sem sitja yfir
miðdegiskaffinu þegar við eigum
leið um matsalinn. Sundlaugin
stendur hálfkláruð og ónotuð.
Upphafleg áætlun um bygging-
arkostnað hljóðaði upp á 34-35
milljónir. Nú þegar hefur verið
framkvæmt fyrir 18 milljónir en
betur má ef duga skal.
Það er líka dálítið undarlegt
að koma á spítala sem sérhæfir
sig í endurhæfingu sjúkra og
slasaðra en hefur ekki sundlaug
til að nota í þeim tilgangi. Eftir
að Háskólinn á Akureyri fékk
Sólborgarsvæðið undir sína
starfsemi lagðist af sundlaugin
þar og mörgum þótti sárt að
tapa þar í raun miklu fé sem
safnað hafði verið. Endurhæf-
ingarspítali án sundlaugar er
enda í svipaðri stöðu og knatt-
spyrnulið án vallar.
„Vatnsmeðferð er hluti af
þjálfun og það er auðveldara að
hreyfa sig í vatni,“ segir Páll B.
Halldórsson um nauðsyn þess
að hafa sundlaug á staðnum.
„Svo er ákveðin uppdrift í vatn-
inu sem gerir mótstöðu þægi-
legri og auðveldari á vissan hátt
fyrir sjúklinga. Það er eitthvað
við vatnið sem við kunnum ekki
skil á, hvort sem það er sálrænt
eða líkalmlegt, það er eitthvað
hlýlegt og gott við það.“
Heilunar-
máttur
Okkur verður tíð-
rætt um um-
hverfi Krist-
nesspítala á með-
an á heimsókn
okkar stendur.
Það kemur líka á
daginn að til
dæmis göngu-
ferðir eru mikil-
vægur þáttur í
endurhæfingu
margra og í
stuttu spjalli við
nokkra af starfs-
mönnum öldrun-
arlækningadeild-
arinnar kemur
fram að í göngu-
ferðum og fal-
legu umhverfi
felist einhver
________ heilunarmáttur.
Ekki vil ég óska
neinum að þurfa á því að halda
að dvelja á Krisnesspítala - en
þeir sem þurfa á dvölinni að
halda og fara þangað til endur-
hæfingar og þjálfunar geta Iitið
björtum augum fram á veginn. A
Kristnesi hlýtur að vera gott að
eiga heimili um hríð.