Dagblaðið Vísir - DV - 03.04.1982, Síða 9

ENDURHOLDGUN
Gömul ráögáta tekin til rannsóknar
Trúin á endurholdgun, að menn
fæöist aftur og aftur tii þessa heims, er
ævaforn og sennilega jafngömul trúnni
á annað líf. Það sem viðheldur þessari
trú er að sífellt kemur fram fólk, sem
telur sig muna fyrri tilveru og lýsir ævi
sinni á fyrri tilverustigum, oft af
furðutegri nákvæmni. Stundum reynist
það nákunnugt stöðum eða húsum,
þar sem þaö hefur sannanlega aldrei
verið áöur. Það kemur jafnvel fyrir,
einkum þegar börn eiga í hlut, að
teknar eru upp venjur og hættir frá
fyrri tilverustigum. Þegar hægt er að fá
sjálfstæða staöfestingu 1 á
sannlciksgildi slikra frásagna verða
þær að ráðgátum, sem ógerlegt virðist
að leysa. Tíðastar eru þessar
endurholdgunarfrásagnir frá lndlandi
og nálægum löndum svo og í
Miðausturiöndum. Sjálfsagt á þetta
rætur sinar að rekja til þess, að endur-
holdgun er hluti af trúarhugmyndum
þess fólks, sem byggir þessi lönd og það
því frjálsara að tjá sig í þessum efnum.
Ekki alitaf hugarburður
Frásagnir af endurholdgunum eru
þó langt frá þvi að vera sjaldgæfar 1
okkar heimshiuta, þar sem áhugi fyrir
þeim fer vaxandi. Til skamms tíma litu
flestir á Vesturlöndum á enduholdgun
sem gamla hjátrú eða bábilju, sem ekki
væri takandi mark á og væri fyrir
meðan virðingu upplýstra manna að
fást við. Þetta hefur mikið breyst á
siðustu árum. Virtir vlsindamenn hafa
farið að líta á endurholdgun sem fyrir-
bæri, sem vert væri að rannsaka nánar.
Fremstur í flokki þar er tvímælalaust
bandariski geðlæknirinn Ian
Stevenson, prófessor við læknadeild
Virginiuháskóla. Stevenson hefur, frá
1961, ferðast víða um heim og
rannsakað endurholdgunarfyrirbæri af
áður óþekktri nákvæmni. í ritum
sínum hefur hann lýst fjölda tilfella,
þar sem honum hefur tekist að sanna,
að ekki er um einberan hugarburö að
ræða. Eftirfarandi frásögn er ein af
mörgum úr safni hans.
„Er falleg og f rauðum kjól
••
í mars 1964 kom Stevenson til
þorpsins Kornayel í Libanon, tuttugu
kílómetra fyrir austan Beirut. Markmið
ferðarinnar var að kanna sögu fimm
ára gamals drengs, Imad Elawar, sem
frá tveggja ára aldri haföi gefið til
kynna, að hann hefði lifað fyrra lífi í
öðru þorpi i Líbanon.
Við komuna til Kornayel skráði
Stevenson þaö, sem foreldrarnir höfðu
að segja um staðhæfingar drengsins.
Siðar komst hann að raun um að frá-
sögn foreldranna.var ónákvæm i því,
að þar blandaðist saman það, sem
Imad hafði raunverulega sagt og túlk-
anir þeirra á frásögnum hans.
Meginatriði málsins voru þessi:
Imad hélt því fram að hann væri af
fjölskyldu sem hann nefndi Bouhamzy
og byggi í þorpi, Khriby, sem var f um
fjörutíu kílómetra fjarlægð frá
Kornayel. Eini vegurinn milli þessara
tveggja þorpa var lélegur fjallvegur og
samgöngur á milli voru í lágmarki.
Eftirgrennslanir Stevensons leiddu í
Ijós, að engin tengsl voru milli
fjölskyldu Imads og þeirrar, sem hann
taldi sig hafa tilheyrt i fyrra lifi. Auk
þess sem Imad nefndi ættarnafn sitt á
fyrra tilverustigi og nafn þorpsins þar
sem hann hefði búið, varð honum
tíðrætt um konu, Jamile, sem væri
falleg og gengi i rauðum kjólum. Að
auki nefndi hann nöfn níu annarra,
sem taldir voru ættingjar og vinir. í
frásögnum Imads var llka vísað til
bilslyss og dauða, sem taldar voru eiga
við brottför hans úr fyrra lifi. Þegar
allt var talið voru staðhæfingar Imads
varöandi fyrri tilveru fimmtiu og sjö að
tðlu. Þegar Stevenson hafði skráð frá-
sagnir foreldra og Imads sjálfs, hófst
hann handa við að kanna sannleiksgildi
þeirra.
Varla tilviljun ein
i þvi skyni tók hann Imad og for-
eldra hans með sér til Khriby. Foreldr-
arnir höfðu sjálfir getið sér til, að frá-
sagnir Imads ættu viö tiltekinn mann,
Mahmoud Bouhamzy, og því eölilegt
að leit Stevensons hæfist meö honum
og raunar fannst maður með þessu
nafni i Khriby, en hann var enn á lifi.
Frekari eftirgrennslanir bentu þá til
annars manns, Said Bouhamzy, sem
látist haföi af slysförum, en fæst af þvi
sem Imad hafði sagt gat þó átt við
þann mann. Stevenson hélt því leitinni
áfram og nú bar hún loksins árangur.
Honum var sagt frá manni, Ibrahim
Bouhamzy, sem farist hafði I bílslysi
tuttugu og fimm ára gamall. Ibrahim
var ókvæntur en hafði átt ástkonu,
sem hét Jamilc. Af þeim fimmtlu og sjö
staðhæfingum sem Imad hafði iátið frá
sér fara um sitt fyrra líf, reyndust
fimmtiu og ein rétt, ef Ibrahim var
hafður i huga, en aðeins sex rangar.
Erfitt er að hugsa sér að þetta sé
tilviljun ein. En fleira kom til. Á gangi
um Khriby mættu þau manni, sem
Imad hljóp til og faðmaði að sér.
Þekkir þú mig? spurði maðurinn. Já,
sagði Imad, þú varst nágranni minn.
Maðurinn hafði veriö nágranni
Ibrahim Bouhamzy. í ferðinni til
Khriby þekkti Imad með nafni sextán
ættingja og vini Ibrahims.
Til eru furðulegri sögur en þessi,
sem benda til endurholdgunar, en erfitt
er að skýra sögu Imads sem tilviljanir.
Ólíklegt er líka að um vísvitandi
blekkingar hafi verið að ræða og enn
siður þegar aldur drengsins er haföur i
huga. Þá er og vandséö hver hefði átt
að hafa hag af slfkri blekkingu og hún
auk þess þurft að ná til svo margra
aöila, að ólíklegt er, að ekki hefði
kvisast ef brögð hefðu verið i tafli.
Oft augljósar skýringar
ef að er gáö
Engin ástæða er til aö taka allar frá-
sagnir um endurholdgun alvarlega. Oft
er um hreinan hugarburð að ræða eöa
visvitandi uppspuna. Nægir þar aö
nefna, að alltof margir hafa verið
Napoleon, Maria Antoinette eða
einhver önnur frægöarpersóna i fyrra
lifi. Því aöeins getum við tekiö slikar
frásagnir alvarlega að fram komi upp-
lýsingar, sem viðkomandi getur ekki
tflað séreftir venjulegum leiðum, en þó
gerlegt að fá staðfestar. Könnun slikra
mála hlýtur að verða erfið og oft er
skýringin einfaldari en menn halda i
fyrstu. Þýskur fræðimaður, sem hefur
mikinn áhuga á endurholdgun, segir
svo frá:
Hann var á skemmtiferð i
Feneyjum, þar sem hann hafði aldrei
áður komið. Einn daginn þegar hann
var á gangi um borgina kom hann á
litiö og óhrjálegt torg, fjarri
venjulegum ferðamannaleiðum.
Samstundis kom yfir hann sú til-
finning, að þama hefði hann verið
áöur. Eftir langa umhugsun og leit
tókst honum loks að finna viðunandi i
skýringu. Sem barn hafði hann farið í |
heimsókn til vinafólks. í herberginu
þar sem hann svaf hafði einmitt verið I
mynd frá Feneyjum — af þessu sama |
litla torgi. Þótt minningin um myndina j
væri honum ekki lengur meðvituð,
varð koman á torgið til þess að rifja 1
upp þessi gömlu minnisspor og j
framkalla þá falsminningu, að hann |
hefði verið þar áður.
Vfsindalegt viðfangsefni
Flóknari endurholdgunarsögur hafa ]
menn reynt að skýra sem dulskynjanir,
að viðkomandi hafi með fjarhrifum og |
fjarskyggni ómeðvitað aflað sér þeirrar l
vitneskju, sem smátt og smátt verður
uppistaðan 1 þeirri sannfæringu þeirra,'
aö þeir hafi lifað áður. En þótt færðar j
hafi verið sönnur á að dulskynjanír
eigi sér stað, vita menn nálega ekxen ]
um hvað veldur þeim eða i hverju þær '
eru fólgnar. Hér er þvf verið að skýra |
eina ráðgátu með annarri. Sjálfur er
Stevenson mjög varkár við að draga j
ályktanir af þeim endurholdgunar-
málum, sem hann hefur rannsakað.
Hann telur sig ekki hafa fært sönnur á
að endurholdguneigi sér stað, en segir
hugmyndina sennilegri en menn hafi
haldð til þessa. Rannsóknir hans hafa
orðið til þess að endurholdgun verður
ekki lengur vísað frá sem gamalii hjátrú
einvörðungu. Hún er að verða vísinda-
legt viðfangsefni,
-A.V
DAGBLAÐIÐ & VlSIR. LAUGARDAGUR 3. APRlL 1982.
Átrúnaöur á endurhoMgun er rikur þáttur / austrænum trúarbrögðum.