Dagblaðið Vísir - DV - 13.11.1982, Blaðsíða 8

DV. LAUGARDAGUR13. NOVEMBER1982.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoöarritstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fréttastjórar: JÓNAS H ARALDSSON og ÓSKAR.MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI B6611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27Ö22.
Afgreiösla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI 11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 86611.
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ SÍÐUMÚLA 12. Prentun:
ÁRVAKUR HF„ SKEIFUNNI 19.
Áskriftarverö á mánuði 130 kr. Verð í lausasölu 10 kr. Helgarblað 12 kr.
Þriðji heimurinn—
ekki Kortsnoj
Um borö í bátnum frá flugvelli til Feneyja voru tveir
farþegar, leiðarhöfundur og kornungur Filippseyingur, Art,
Panganiban, skyldur eöa tengdur Marcosi forseta. Hann út-
býtti tveimur nafnspjöldum, ööru úr silki og hinu úr balsavið.,
Úr því aö Panganiban átti feröaskrifstofu ríkisins á
Filippseyjum og Ferdinand Marcos á um fjörutíu milljón
manns á Filippseyjum, því skyldi ekki Florenico
Campomanes eiga svo sem eitt alþjóöasamband, til dæmis í
skák.
I Luzern tók þriöji heimurinn völdin af Vestur-Evrópu
í Alþjóða skáksambandinu, alveg eins og hann hefur gert
í öörum stofnunum, þar á meðal Unesco. Þetta getur
þriöji heimurinn í krafti meirihluta atkvæðanna.
Sigur Campomanesar yfir Friöriki Olafssyni var svo
mikill, aö austantjaldsatkvæöin réöu ekki einu sinni úr-
slitum. Munurinn nam 22 atkvæöum, svo aö Friörik heföi
fallið, þótt hann heföi ekki lent í vandamálum Kortsnojs.
Austantjaldsríkin geta ekki frekar en Vestur -Evrópa
ráðiö ferðinni í Alþjóða skáksambandinu. Þau sjá sér því
hag í aö fá aðild aö nýjum meirihluta Campomanesar í
staö þess að styöja vonlausan minnihluta Vestur-Evrópu.
Arabaríkin, sem hafa nóga peninga og þurfa ekki á
mútum Campomanesar aö halda, sáu sér líka hag í aö
styöja þriöja heiminn. I staöinn hafa þau fengið loforð um
tilraunir til aö útiloka ísraelska skákmenn frá alþjóða-
mótum.
Bandalagiö milli þriðja heimsins , arabaríkjanna og
austurblokkarinnar í Alþjóða skáksambandinu er
nákvæmlega sama bandalagið og myndað hefur verið í
ýmsum alþjóðasamtökum, þar á meðal Sameinuöu þjóðun-
um og hliöarstofnunum þeirra.
Þriöji heimurinn lítur á Vestur-Evrópu sem vígi
gamalla nýlenduherra, er enn skirrist við að láta af hendi
lönd á borð viö Falklandseyjar og Gíbraltar. Að baki
Friðriks sáu þriöja heims mennirnir Keene hinn enska og
Levy hinn skozka.
Alls staðar þar sem þriöji heimurinn tekur völdin,
breytast leikreglumar. í stað siðvenja, lagaregla og
drengskapar kemur villimennska í ýmsum myndum, þar
á meðal í mútum og öllum öörum tegundum fjármála-
spillingar.
Viö slíkar aðstæður er Campomanes auðvitað rétti
maðurinn. Hann kemur með peningana og villimennimir
meö atkvæðin. Dæmiö gengur upp, af því aö arabaríkin
sjá sér í því pólítískan hag. Austurblökkin er bara auka-
hjól.
Allt er svo varið meö því, aö ríku löndin einoki skákina
og að tímabært sé orðiö að flytja þungamiðjuna til þriöja
heimsins, til dæmis til vöggu skáklistarinnar í Asíu. Maður
sér í huganum höfug tár Campomanesar.
En það voru ekki ríku löndin, sem réöu Alþjóða skák-
sambandinu í krafti fjármagns, heldur í krafti reynslu og
skákmannafjölda. Það eru fátæku löndin, sem hafa tekið
völdin í krafti fjármagns og ríkjafjölda.
Viö hörmum auðvitað ósigur Friðriks, sem var góður
forseti. Hins vegar er starfsdegi hans og annarra Vestur-
Evrópumanna ekki lokið. Margt verkið þarf aö vinna í
samstarfi skákmanna innan Vestur-Evrópu.
Enn meiri ástæða er til að harma örlög Filippseyinga.
Þeir verða að svelta, svo að Panganiban geti haft nafn-
spjöld úr silki og balsavið, — svo að Marcos geti útbýtt
þjóðarauði til ættingja og vina, svo að Campomanes
eignist alþjóðasamtök.
Úr Helnismetabókmni:
Steretð til Ítnlíu
og aftur til baka
.Skreiö til Nígeríu! Skreið til
Nígeríu! Hver skreiö til Nígeríu?”
Þessari spurningu var varpaö fraxn í
útvarpsþætti fyrir mörgum árum.
Það er ekki fyrr en nú aö hægt er að
svara þessari spurningu afdráttar-
laust. Svariö er: Engin skreið til
Nígeríu!
Þaö er ákaflega sárt að þurfa að
svara þessari spumingu neitandL
Þjóöarstolt okkar hlýtur að særast
og allar okkar vonir um aö komast í
Heimsmetabók Guinness veröa aö
engu. Og þó! Vonir okkar glæðast að
nýju, þegar viö lesum fjrirsagnir
sem þessa: ,,Skreið til Italíu — og
aftur til baka”. Hananú, og leiki aðr-
ir þetta eftir, muldra stoltir afkom-
endur víkinga, yfir morgunveröar-
boröinu. I strætó, á leið í vinnuna
hugsa þeir svo um Leif heppna,
handritin og forsetann, áöur en al-
vara líf sins tekur viö á skrifstofunnL
En þaö er sitthvaö skreið og skriö.
Þaö skreiö ekki nokkur maöur til
ítaliu. En blessuð skreiöin var send
til baka. (Reyndar heföi hluti farms-
ins hugsanlega komist í Heimsmeta-
bókina, heföi hann ekki veriö sendur
heim með skipi. Sá hluti var svo
maðkaöur aö hann heföi skilað sér
heimaðstoðarlaust.)
Það er annars heimsmet, hversu
mjög útflytjendur fiskafuröa hér,
endast til aö skita í nytina sína, segja
menn, og hrista höfuðið, uppfullir af
áhyggjum af þjóðarhag. Og vissu-
lega er þaö áfall fyrir framleiöendur
og yfirvöld. Reyndar er því fleygt aö
fjöldi ábyrgöaraðila sé nú úndir
læknishendi, vegna ígeröar í sam-
viskubiti. En hér er í raun ekki viö
einstaklinga aö sakast. Hér birtist
aöeins í nýrri mynd gamall hag-
fræðilegur sannleikur. Til aö skýra
nánar hvaö viö er átt, verðum við að
gera eins og Gunnar Thoroddsen,
■ þ.e. að lýsa nokkuð forsögu málsins.
Á tímum iönbyltingarinnar, og
fram yfir lok fyrri heimsstyrjaldar,
forðuðust stjórnvöld Evrópuríkja
mjög aö stjóma og létu hinu „óhefta
einstaklingsframtaki” eftir völdin.
(Þessi stefna var kölluö upp á
frönsku, eftir frönskum þrælahald-
ara og þingmanni aö nafni Laissez-
Faire.)
a
Úr ritvélinni
Ólafur B. Guðnason
skrifar
En maöur að nafni Karl Marx, gat
ekki látiö vera aö gagnrýna hinn
franska speking og skrifaði Das
Kapital, sem skráö er í Heimsmeta-
bók Guinnes, sem ólesnasta rit í sögu
mannkyns. Þessi hagfræöilegi
Nostradamus spáöi ýmsu og sumt
hefur reynst rangt og annað ekki
komið fram. Meðal margra hugtaka,
sem hann smíöaöi sér í riti sínu, var
„firringin”, og þar komum viö aö
kjarna málsins.
Marx var nefnilega þeirrar
skoöunar aö meö síörari tæknifram-
förum og aukinni sérhæfingu í fram-
leiðslu, kæmi aö því aö verkamaöur-
inn missti sjónar á hlutverki sínu í
framleiöslunni og þar með í þjóðfé-
laginu. Hann yröi þar meðeinskonar
útlagi og við þessa þróun yrði bylt-
ingin óhjákvæmileg.
Eins og margir sem spá um fram-
tíðina, haföi Marx oft rangt fyrir sér.
En hugmyndin um firringuna er óvit-
laus aö mörgu leyti. Hins vegar sá
Marx ekki alveg fyrir þróunina og
birtingarmyndir firringarinnar urðu
ólíklegri en hann ímyndaði sér
nokkrusinni.
Eitt það sem Marx ekki sá fyrir,
var „pilsfaldakapítalisminn” sem
varð ofan á í íslensku þjóöfélagi. (En
þaö er ekki hægt aö áfellast hann
fyrir þaö.) I þjóöskipulagi pilsfalda-
kapítalismans á íslandi bregöur
fyrir firringunni á þeim staö þar sem
Marx átti síst von á henni þ.e. meöal
framleiöenda, eöa innan raöa auð-
valdsaflanna. .JF'ráleitt,” segja
dólgamarxistar, pólitískir afkom-
endur Kalvíns, og veifa úrvalsritun-
um, eins og Kalvín forðum Bibliunni.
En skoöum máliö nánar! Menn
halda aö framleiðendur sjávaraf-
urða framleiði fyrir markaö. Þaö er
rangt! Freöfiskframleiöendur,
skreiöarframleiöendur, síldarsalt-
endur, framleiöa fyrir sín ýmsu sölu-
samtök. Fyrir þeim er framleiöslan
ekki söluvara, heldur afurð, sem útá
fást lán á forréttindakjörum. Fyrir
þau lán má síöan framleiöa meira af
lánhæfum afuröum og þannig koll af
kolli. Hvaö framleiöendur varðar
gætu söluaöilar eins reynt að selja
framleiösluna til tunglsins, eins og til
Sovétríkjanna, Nígeríu, Italíu eöa
Bandarikjanna.
Þannig hafa framleiöendumir
misst sjónar á hlutverki sínu í fram-
leiðslunni og samband viö neytendur
og hafa orðið fómarlömb firringar-
innar. Þeir þurfa ekkert endilega aö
vita hvar Italíu er að finna á landa-
kortinu, nema þá til þess aö skipu-
leggja sumarfríin sín.
„Ertu kominn aftur, elskulegur,”
sagöi skreiöarframleiðandinn, og
klappaöi skreiöarpakkanum. ,,Hvar
hefurðu veriö allan þennan tíma? Á
Italíu? Var ekki veöriö gott? Nú
skaltu skriöa upp í stæöuna þama og
viö skulum sjá hvort ég get ekki
reddað fari til Nígeríu fljótlega! ”
Lesendur kunna aö spyrja hvort
firring framleiöendanna geri stétt-
ina ekki útlæga úr þjóöfélaginu og
þar meö tilbúna fyrir byltinguna. Eg
veit þaö ekki en þegar hinir firrtu
fara aö syngja: .í’ram þjáðir
skreiðarframleiðendur í átta kjör-
dæmum,” er tími átakanna mnninn
upp. Eins og spámaöurinn sagöi:
Skreiðarfrsunleiöendur sameinist!
Þiö hafiö engu að tapa nema mörkuö-
unum!”
ÖBG
ftéVTOS 82-
Jónas Kristjánsson.