Dagblaðið Vísir - DV - 14.02.1983, Qupperneq 12

12
DV. MÁNUDAGUR14. FEBRUAR1983.
4i
<*í 'lÍDAGBLAD,Ð-V,SIR í?
■ • v*
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaöurog úfgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóriogútgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B.SCHRAM.
Aðstoðarritstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON ogÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLLSTEFÁNSSON og INGÓLFUR P.STEINSSON.
Ritstjóm: SÍÐUMÚLA12—14. SÍMI84611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI27022.
Afgreiösla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI 27022.
Sími ritstjómar: 86611.
Setning, umbrot, mynda-ogplötugerð: HILMIR HF., SÍÐUMÚLA12. Prentun:
ÁRVAKUR HF.,SKEIFUNNI 19.
Áskriftárverðá mánuði 150 kr. Verð í lausasölu 12 kr. Helgarblaðl5kr.
Kenntað verzla
Mörg og misjafnlega þokkuö eru verk Verðlagsstofnun-
ar. Verst er varðstaða hennar við vísitölufalsanir stjórn-
valda, sem í ýmsum tilvikum felur í sér bein lögbrot, svo
sem verðlagsstjóri hefur orðið að játa fyrir dómstóli.
Komið hefur í ljós, að Verðlagsráð hefur lagt til niður-
skurð verðhækkana án þess að kanna afkomu vel rekinna
fyrirtækja í viðkomandi greinum, þótt lög mæli svo fyrir.
Þetta var á sínum tíma staöfest í málaferlum gegn dag-
blöðum.
Nýjasta dæmið um varðgæzluna eru tilraunir
stofnunarinnar og Verðlagsráðs, stjórnar hennar, til aö
ákveða, hversu mikill taprekstur Strætisvagna Reykja-
víkur eigi að vera, þótt slíkt sé langt fyrir utan verksvið-
ið.
Á sama tíma er Verölagsstofnun að efla þjónustu á öðr-
um og jákvæðari sviðum. Þar er ekki um að ræða þjón-
ustu við vísitölufalsanir stjórnvalda, heldur aðstoð við
neytendur til eflingar almennu verðskyni í verðbólgunni.
Verðkynningar stofnunarinnar hafa smám saman
verið að slípast. Þær, sem birzt hafa síðustu mánuðina,
hafa verið einkar fróðlegar og hafa ekki gefið tilefni til
rökstuddrar gagnrýni á borð við þá, sem heyrðist í upp-
hafi.
Fimmta verðkynningin, sem birtist í upphafi desember
í vetur, vakti mikla athygli. Þar voru áætluð ársútgjöld
meðalfjölskyldu í mat og hreinlætisvörum eftir því, hvar
á höfuðborgarsvæðinu var verzlað.
I ljós kom, að verðmunurinn í ódýrustu og dýrustu
verzluninni nam tæplega 16% eöa 8.759 krónum á árinu.
Marga fjölskylduna munar um minna í útgjöldum til
matar og hreinlætisvöru en sem svarar algengum
mánaðarlaunum.
Ýmsar verzlanir, sem hlutu góða niðurstöðu í kynning-
unni, notfærðu sér hana í auglýsingum og öðrum áróðri.
Sumar þeirra fjölguðu meira að segja vörum, sem
neytendum voru boðnar á tilboðsverði í jólakauptíðinni.
I staö þess að eyða miklu benzíni í akstur milli verzl-
ana til aö grípa ódýra vöru á mörgum stöðum, gátu neyt-
endur valið sér einhverja ódýra verzlun, sem lá vel við
samgönguleiðum milli heimilis og vinnustaðar.
Enginn vafi er á, að margir neytendur notuðu þetta og
fluttu viöskipti sín til þeirra kaupmanna, sem betur buðu.
Þannig varö kynningarstarfiö til að færa viöskipti til
verzlana, sem bezt hafði tekizt að gæta hagsmuna neyt-
enda.
Enn fór Verðlagsstofnun inn á nýja og athyglisverða
braut í janúar, þegar birtur var samanburður á verði
Reykjavíkur og Kaupmannahafnar á ýmsum matvörum
og nokkrum fleiri vörum. Þar skar ýmislegt í augu.
Ýmis verðmunurinn sýndi, hve hart íslendingar eru
leiknir af græðgi hins opinbera í tolla, vörugjald og sölu-
skatta, sem m.a. leiðir til óhófsverðs á grænmeti. Hún
sýnir líka, hve illa einokunin fer með okkur.
Hún veldur því, að jógúrt úr niöurgreiddri mjólk er
meira en tvöfalt dýrari hér en í Danmörku. Hún veldur
því að niðurgreitt dilkakjöt hér er helmingi dýrara en
kjúklingar í Danmörku, hliðstæður matur þar í landi.
Gott væri, að Verðlagsstofnun gerði hliðstæðan saman-
burð á vöruverði hér og í Bandaríkjunum, svo að enn
betur komi í ljós, hvernig okur hins opinbera, verzlunar-
einokun og innflutningsbann hefur íslenzka neytendur að
fífli.
Stjórnarskráin fjallar um fleira og meira
en f jölda þingmanna
„KYNNING Á
LÁGU PLANI”
Loks hafa drög aö nýrri stjórnarskrá
fyrir lýöveldiö litið dagsins ljós eftir 40
ára vangaveltur. Ætla mætti aö slíkt
mál fengi víötæka og málefnalega
umfjöllun fjölmiöla og í framhaldi af
því gæti almenningur myndað sér
skoöun og tekið afstöðu. Þingmenn
hafa þegar haft góöan tíma til þess að
kynna sér málið. Stjómarskrárnefhd
er skipuð af þingflokkunum og hafi
þingmennimir ekki fylgst með því sem
nefndin hefur veriö að gera í þeirra
umboöi er þaö einfaldlega vegna þess
að þeir hafa engan áhuga haft á
málinu. Raunin er líka sú eftir því sem
bezt verður séö. Undantekning varö-
andi þetta er þingflokkur Alþýöu-
flokksins sem lýst hefur yfir að hann
hafi frá upphafi fylgst meö málinu og
þeim er ekkert aö vanbúnaöi aö af-
greiöa það.
Aöeins eitt dagblaðanna, DV, hefur
tekið máliö fyrir í heild sinni en í hljóö-
varpi og sjónvarpi hefur málið aöeins
fengiö mjög losaralega umfjöllun.
Umræöan hefur að mestu snúist um
fjölda þingmanna sem í raun skiptir
litlu máli a.m.k. veröi fjölgun ekki
meiri en þrír.
Kjallarinn
Ólafur Björnsson
Vissulega mætti fækka þeim eitthvaö
en það er smámál, miðað við margt
annaö sem fjallaö er um. Annaö sem
helst er rætt um er jöfnun atkvæðis-
réttar, sem vissulega er stærsti þáttur
málsins. Varðandi þann þátt, sem og í
öðru, verður að hafa í huga hvaö hægt
er aö komast í þessum áfanga, en þar
ræður auðvitað meirihluti þingmanna.
Samkvæmt núgildandi stjórnarskrá
79. gr. verða engar breytingar eða
viöaukar gerðir á stjómarskránni
nema meirihluti þingmanna sam-
þykki. I nýju drögunum er hins vegar
gert ráö fyrir aö slíkt veröi lagt undir
þjóðaratkvæöi eftirleiöis. Þessum
staöreyndummætti gefa meirigaum.
Fjöldi þingmanna
segir ekki alft
Starfi þingið í einni málstofu, eins og
gert er ráö fyrir, verður fjöldi þing-
manna að standa á oddatölu, lágmarks
breyting i 59 eða 61 væri því óhjá-
kvæmleg. Helst er rætt um 63 þing-
menn, því að „Landsbyggðin” skal
halda „sínu”. Áfram er gert ráö fyrir
að ótakmarkaöur fjöldi ráöherra geti
jafnframt veriö þingmenn. Hvort
tveggja er þó metið fullt starf. Til
greina kæmi aö þingmönnum fækkaði
um þá sem verða ráðherrar, það ætti
ekki aö raska „jafnvæginu”. Fordæmi
er a.m.k. fyrir í Noregi, sem viö eigum
Horfum á landið allt. Af hverju er
hinn pólitíski slagur innan flokka
fremur en milli flokka, svo blóöugur
og persónulegur sem raun ber vitni?
Af hverju slæst Eggert Haukdal með
slíku offorsi gegn Guömundi Karlssyni
á Suöuriandi, Pálmi Jónsson meö slíku
offorsi gegn Eyjólfi Konráð á
Norðurlandi, allir gegn öllum innan
flokka?
Menn verða aö horfa til hinnar
raunverulegu skýringar. Þegar veriö
er að kjósa til Alþingis, þá er ekki veriö
aö kjósa einstaklinga fyrst og fremst
til þess að setja almennar leikreglur.
Þeir í Vestmannaeyjum þurfa ekki
ööru vísi leikreglur um skatta eöa
grunnskóla en hinir á Hellu. Hún-
vetningar þurfa ekki ööru vísi
leikreglur en þeir á Siglufirði.
Nei, því miður, leikurinn snýst ekki
um þaö. Leikurinn snýst um hitt; þaö
er ekki verið aö kjósa um leikreglur og
löggjöf, heldur er verið að kjósa, þó
svo það sé enn kallað Alþingi og lög-
gjafarvald, um fulltrúa sem fyrir
byggðirnar eöa bara fyrir vini sína er
ætlað þaö göfuga hlutverk aö brjótast
meö einum eða öðrum hætti inn í s jóða-
kerfiö, bankaráðin, Framkvæmda-
stofnun og hvaö þetta allt heitir, og út-
vega fjármagn, helst mikiö niöur-
greitt, sem síðan verði flutt til baka.
Sagt er aö Selfoss verði aö fá
þingmann, iönaöurinn verði aö fá þing-
mann. En þessum „þingmönnum” er
alls ekki ætlaö aö setja lög. Þeim er
ætlað að sækja peninga, helst niöur-
greidda, í þágu einstaklinga eða
byggöarlaga. Og þeir lofa því.
En nú er þaö svo aö útkoman úr
þessari styrjöld um fjármagnið verður
auðvitaö í þágu örfárra, en hvemig
sem hún veröur, þá verður hún önd-
verð hagsmvnum hinna mörgu. En eitt
er samt víst: Aö þessu leytinu til er
flokkakerfið gamla ónýtt. Þar berjast
allir, sumir eru að vísu fúsari en aörir,
á sömu forsendum.
Og segja má að Eggert Haukdal
hafi aö því leytinu gert lýðræðinu gagn
og keppinautum sínum skömm til, að
sölumennska hans, hvort sem það
stafar af einfeldni eöa þrefeldni, hefur
veriö rekin blygöunarlausast og fyrir
opnum tjöldum.
Vilmundur Gylfason
En þeir sem halda að Eggert
Haukdal sé óvenjulega bíræfinn, und-
antekning frá reglu, eru haldnir mis-
skilningi. Eggert Haukdal er reglan;
hann er raunveruleiki stjómkerfisins.
Það er auðvitaö enginn eölismunur á
störfum Eggerts Haukdals annars
vegar og störfum Sverris Hermanns-
sonar í Framkvæmdastofnun hins
vegar. Þaö er enginn eölismunur á
þessu; og það telst ekki eölismunur þó
svo guö almáttugur hafi gengiö svo frá
málum að því er þessa tvo nafngreindu
einstaklinga varðar, að annar er svo-
lítið fyndinn en hinn svolítiö hlægileg-
ur.
Þeir eru að vinna sömu verkin; meö
sömu aðferðunum — og þessi sömu
verk er allur þorri þeirra einstaklinga
að vinna, sem þó hefur verið kjörinn til
þess að setja þjóðinni almennar leik-
reglur.
Af þessum ástæöum fjalla íslensk
stjómmál ekki um grundvallaratriöi
stjórnmála; ekki um skoðanaá-
greining neins konar. Af þessum á-
stæðum er enginn eðlismunur lengur á
Sjálfstæöisflokki og Alþýöubandalagi;
enginn teljandi munur á Geir
Hallgrímssyni og Svavari Gestssyni
(ef frá er talið aö annar er
skeggjaður); enginn munur á störfum
Framsóknarflokks og Alþýöuflokks.
Þeir eru aö keppa um sama fylgið með
sama hætti. Þeir eru aö berjast um
aögang aö sjóðakerfinu. Og að loknum
kosningum koma fram í dagsljósið
þeir sem segjast eiga rétt á þessu
ráðinu og hinni stjórninni; til þess að
geta skipt fjármunum bak við tjöldin;
mjatlað einhverju til blaðanna, en
aöallega þó til vinsamlegra fyrirtækja.
Það er þetta kerfi sem er að hruni
komið. Atökin og ofsinn í Sjálfstæöis-
flokknum er barátta um aðstöðu til
þess aö geta hyglað vildarvinum; ekki
meö almennum leikreglum heldur
með fyrirgreiðslum, sem sumir fá og
miklu fleiri þar með ekki.
Þetta kerfi fámennisins er auðvitaö
fárveikt. Að falli komiö. Og þegar
Sjálfstæðisflokkurinn biöur um atfylgi,
vegna þess að þaö sé ávísun á „sterka
stjóm”, hvað sem þaö nú annars þýöir,
eru þaö auðvitaö botnlaus öfugmæli.
Þar eru saman komnir Haukdælir
hinnar tuttugustu aldar, hverju nafni
sem þeir kjósa aö nefna sig. Slags-
málin munu aðeins flutt til, úr
byggöunum og inn á gólf stjóm-
sýslunnar. Þaö er allt og sumt.
■4
•S
Jónas Kristjánsson.