Dagblaðið Vísir - DV - 14.02.1983, Qupperneq 14

14
DV.MÁNUDAGUR14. FEBRUAR 1983.
TIL SÖLU
TÖLVUBÚNAÐUR
Commodore 8032 með stórum prentara.
Upp/ýsingar í síma 25548 frá k/. 2— 7.
■—-VIDEO--^—
OpiÖ ÖU kvöld í Reykjavík tilki. 11.
KVIKMYNDAMARKAÐURINN
Skólavörðustíg 19 — s. 15480.
VIDEOKLÚBBURINN
Stórholti 1 — s. 35450.
KVIKMYNDAMARKAÐURINN
Vestmannaeyjum
Opið virka daga kl. 14—20,
opið um helgar kl. 14—18.
^^—VIDEO—
scrhannaður
l'amaður tyri
árshauðirnar
| Ólafur Hannibalsson
Menning
Shakespeare kallinn
og rækjusjómennimir
Helgi Hálfdanarson:
ERLEND LJÓD
frá liðnum tlmum.
Mál og menning
Prentsmiðjan Hólar.
Ekki veit ég, hvaö ritstjórn DV hefur
gengið til aö fá mér þessa bók í hendur
til umfjöllunar, sem ekki er aö ööru
kunnur í ríki Braga en aö hafa haldiö
uppi vísnaþætti i Timanum, sem mörg-
umhefur aövísuþóttskemmtilegur, en
ekki þótt aö sama skapi árciöanlegur
um meðferö nafna höfunda, og jafnvel
ekki um sjálfan kveöskapinn í fyrstu
gerö. Mér dettur helst í hug, aö rit-
stjómin hafi viljað kanna viöbrögö
stritandi almúgamanns, þegar honum
er rétt upp í hendur fagurlega mynd-
skreyttgrískt skrautkerog hann beðinn
vel aö njóta.
Þaö er skemmst frá að segja, aö
þessi bók á erindi við alla frá ystu sjón-
arrönd tvö hundruð mílna fiskveiöi-
landhelginnar til innstu afdala upp viö
öræfi landsins. Til verksmiöjustúlk-
unnar, skrifstofupíunnar, snyrtidöm-
unnar, fyrirsætunnar, fiskvinnslukon-
unnar, bóndakonunnar á bæ sínum.
Hún á erindi í sigggrónar sjómanns-
hendur, grómteknar krumlur verka-
manns, vélamanns og bónda. Og iönaö-
armenn fengjust kannski til aö slaka
eilítiö á uppmælingataxtanum fengi
geð þeirra að glúpna og þiöna viö hlýj-
una og varmann innan þessara bókar-
spjalda. Og hinn óráöni unglingur,
beggja kynja, sem einhverntíma á
eftir aö veröa eitthvað af þessu, sem ég
nú hef talið, getur ekki fengiö hollara
vegarnesti út í lífið, aö frátaldri Biblí-
unni, meö ágylltu nafni sínu.
Víkjum þá fyrst að hinu ytra. Prent-
un og band er eins og þaö getur veriö
fegurst unniö í Prentsmiðjunni Hólum
og er þá ekki jafnað til neinnar meöal-
mennsku. Látlaust þó og snoturt.
Pappír ágæta vel valinn, uppsetning
ljóðanna og leturgerð svo við hæfi, aö
annan búning getur maður ekki hugsaö
sér. Jón Reykdal hefur teiknaö kápu og
myndskreytt kaflaupphöf. Kápan sú
fellur aö bókinni eins og vel sniðin flík
að líkama fagurlimaörar konu. Prent-
villur hef ég engar fundið. (Vill ekki
einhver, sem auðugur deyr, stofna sjóö
til aö verðlauna þær bækur íslenskar,
sem komast villulausar á prent og þá
prófarkalesara, sem slík afrek inna af
höndum?) Bókin er semsagt gimsteinn
í umgerð sem hæfir.
Lyklar, sem ljúka
upp sálarkompum
En fer ekki Helgi Hálfdanarson for-
gefins rænandi og ruplandi um heims-
byggðina því sem fegurst hefur verið
hugsaö á öðrum og framandi þjóðtung-
um, færandi varninginn heim í þeim
búningi, sem hvert íslenskt manns-
barn fær skilið og notiö? Hittirhann
nokkurn tíma í mark, beint í hjarta eöa
slagæö þess stritandi almúga, sem
helst ætti að eignast þessa bók aö ævi-
löngum vímugjafa? Fæla ekki stór
nöfn eins og Shakespeare, Goethe,
Schiller, Yeats og Keats, Baudelaire,
Rimbaud, Horatius, Púsjkín,
Múhammeö spámaöur, Al-Anaf al
Ukharí og Bartríharí alla frá lestri
svona bókar, nema blóölausa bók-
menntafræöinga, sem velta vöngum
yfir formum og bragarháttum, hvort
einhver tiltekin hugsun á frummálinu
hafi nú komist fyllilega til skila, hvort
orð hafi verið rétt valiö eöa tákn rétt
túlkað? Mér er ljúft aö geta fullyrt af
eigin reynslu, aö Helgi hefur hitt í
mark. I sjávarþorpum og sveitaheim-
ilum er bækur hans víöa aö finna á hill-
um innan um þá reyfara og bók-
menntadýrgripi, sem þar er raðað holt
og bolt, og bera þaö meö sér aö þær eru
lesnar. Og ekki bara á sunnudögum,
þegar menn eru búnir aö þvo sér um
hendurnar og setja sig í stellingar til
að meðtaka andagt og pempíulegar
„æðri hugmyndir”. Þær hafa mörgum
runnið í líf og blóö. Viö mörg venju-
bundin störf, sem ekki kref jast athygli
og einbeitingar, stíga hendingar snill-
inganna fram í hugann úr annárs
hljóðlátum hugarfylgsnum, létta vinn-
una og gæöa tímann innihaldi, sem
hann öörum kosti væri sneyddur. Menn
afhenda þeim Shakespeare og félögum
lykla, sem Ijúka upp ryöguöum skrám
aö sálarkompum, sem menn hafa
löngu gleymt aö væru til. Og á gleöi-
stundum eru þeir Garcia Lorca, Piet
Hein, Heine Kajam og þessir kallar
boönir til borös og taka þátt í samræð-
um eftir því sem viö á meö gáska, háöi,
kaldhæðni, kímni og harmkímni,
hryggö og trega eins og jafningjar,
eins og skipsfélagar eöa samverka-
menn í amstri dagsins í litlu plássi.
Bókmenntaorgíur
ílandlegum
Mér er minnisstætt, að f yrir nokkrum
árum sat ég aö sumbli meö nokkrum
kunningjum mínum, rækjusjómönnum
á Isafiröi, sem voru aö segja mér frá
því, aö stundum kæmi fyrir aö veður
skylli á svo skyndilega, aö þeir yröu aö
láta fyrirberast inni á Skötufirði, eöa í
ööru vari, næturlangt eöa um lengri
tíma. Oft gætu menn þá komist á milli
báta og snerust slíkar samkomur oft
upp í bókmenntaorgíur. Heföi einhver
veriö svo forsjáll aö stinga meö sér
fleyg í koju sína, mætti sjá margan
harðjaxlinn, sem dagfarslega ætti ekki
nema gróf- og klúryrði handa sam-
starfsmönnum, gráta út í morguns-
áriö, meðan hamstola höfuðskepnum-
ar ólmuöust útifyrir. — Og hvaö voruð
þiö aö fara meö eöa lesa? spuröi ég.
Húsráöandi seildist í lúö eintak af
Ferhendum Omars Kajams, sérútgáf-
imni, sem Magnús Asgeirsson þýddi og
las upp úr henni um stund. Svo greip
hann Handan um höf Helga Hálfdanar-
sonar og fletti upp á Sjómannavísu
Shakespeares:
Á skipherra, bátsmanni skolara, mér
og skyttu er vani sá
að glingra við kvenfólk, sem kemur og fer;
en Kötu vill enginn sjá,
því stelpan er hortug og hvín
með hávada: „Burt, þú ert svín!”
efleggur af sægarpi koltjörukeim,
en kvensömum skraddara fylgirhún heim-
Á sjó strákar, hvað sem hún hrín!
Allir viðstaddir hlógu og tóku það
sem sjálfsagðasta hlut í heimi aö deila
reynsluheimi með Shakespeare kallin-
um. Annar fór aö fara meö Ljóð handa
betra fólki úr bókinni A hnotskógi:
Ég hengdi Mörtu mína í nótt með snœri,
svo mér erþungt um hjartarót af trega;
En Marta heitin hraut svo gífurlega
að hér var ekki nokkurt undanfœri.
og svo vísurnar koll af kolli. Einn skaut
reyndar þessari inn í:
Feginn skyldi ég far’uppá 'ana fóstru mína.
Þótt ég afþví biði bana.
Bara til að gleðja hana,
en á því á Helgi Hálfdanarson enga sök,
né nokkur útlendur höfundur svo aö
mér sé kunnugt, enda á þessi baga ekk-
ert erindi inn í þessa ritfregn og heyrir
undir stílrof. Þegar þaggaö haföi veriö
niður í þessum elskhuga fóstru sinnar,
hóf húsráöandi aö lesa:
Lesbia, njótum lífs og ástargleði,
látum þá gömlu stinga saman nefjum....
(Catullus)
Veröldin hefur vélað oss og gert
að víxlabúð vorn sálarhelgidóm
og sóað vorum hug í fánýtt hjóm
unz hjartað getur engin fegurð snert.
Hafið sem hvelfir öldu-brjóstið bert
við bleikum mána, stormsins villta róm
og andvarann sem blundar líkt og blóm
á bak við lauf, vér dœmum einskis vert;
Vér skynjum hvergi, ó mikliguð, þann mát
sem megni að fara eldi um huga vorn;
ég vildi heldur heiðinn lifa í sátt
við hindurvitni barnaleg og forn
ogenn
URVAL
VIÐ AUSTURVÖLL SIMI 26900
umboðsmenn um allt land
27. mars 16dagar 12. apríl 4 vikur 10. maí 3vikur 31. maí 2og3vikur 21. júní 2og3 vikur 12. júlí 2og3 vikur 2.ágúst 2og3vikur 23. ágúst 2og 3vikur 13. sept. 2og3vikur 5. okt. 3 vikur