Dagblaðið Vísir - DV - 10.10.1983, Qupperneq 10

10
DV. MÁNUDAGUR10. OKT0BER1983.
Útlönd
Útlönd
Útlönd
Útlönd
Umsjón: Ólafur B. Guðnason
1 fyrstu helgi þessa mánaöar birt-
ist eftirfarandi grein í stórblaöinu
International Herald Tribune. Grein-
in er byggö á skýrslu Olafs Ragnars
Grímssonar sem hann undirbjó fyrir
ráöstefnu um þingræöislegt lýöræði
sem haldin var á vegum Evrópu-
ráösins í Strasbourg 4. til 6. þessa
mánaðar. I skýrslu sinni gerir Olafur
að umræöuefni samhengið í efna-
hagsþróun og viðgangi lýöræðis í
þróunarlöndunum og bendir á að
miöað við sögu lýðræðis i Evrópu sé
ekki ástæða fyrir Evrópubúa að ör-
vænta þótt illa gangi aö koma á lýð-
ræði í fyrrum nýlendum þeirra þegar
svo skammt er liðið frá því nýlendu-
veldin stóru liðuðust í sundur.
Olafur bendir einnig á að hinum
efnalega ríku og lýðræðislegu rík jum
á norðurhveli jarðar sé vart stætt á
því að heimta fullkomiö lýðræði og
virðingu fyrir mannréttindum af rík-
isstjómum þriðja heimsins án þess
að veita efnalegum vanmætti þeirra
athygli. Hann segir ?ð forsenda fyrir
lýðræðislegri þróun þriðja heimsins
sé að hin efnaðri ríki gangi til samn-
ingaviðræðna við hin fátækari af
heilum hug með það að markmiði að
efla hag hinna fátækari sem mest.
Greinin úr International Herald
Tribune er hér birt nokkuð stytt.
„Þróunin til fjölflokka þingræðis í
lýðræðisríkjum hefur verið við-
burö; rík og hæg um allan heim. I
flestuin þeim ríkjum sem nú teljast
til lýöræðisríkja var það ekki fyrr en
á fyrsta áratug þessarar aldar að
kosningaréttur varð almennur.
Fyrir aðeins tíu árum voru sum ríki
sem eiga aðild að Evrópuráðinu enn
undir einræðisstjóm. Þeir erfiðleik-
ar sem Evrópubúar hafa staðið
frammi fyrir við að verja lýðræðið
ættu að kenna okkur aö líta með
þolinmæði á þróun lýöræðis í öðrum
heimshlutum þar sem hundruð
milljóna manna eiga við skort að
búa. Þá er lýðræði ekki óbreytanlegt
kerfi sem komist hefur á í eitt skipti
fyrir öll. Lýöræði er síbreytilegt og
þegar við mælum með því við aðrar
þjóðir veröum viö að hafa þennan sí-
breytileika í huga.
Áður geröum við ráö fyrir að íbú-
ar þriöja heimsins vildu þróast eftir
svipuðum leiðum og farnar höfðu.
verið í Evrópu og N-Ameríku. En
tvenns konar viðhorf hafa komið til
umræðu á síðustu árum.
Það fyrra er að við verðum. að
virða rétt annarra til að velja eigin
leiðir samkvæmt félagslegum,
menningariegum og pólitískum hefö-
um. Meö þessu er gert ráð fyrir að
við sýnum hófsemi í viðbrögðum við
vali þeirra á laga- og stjórnmála-
kerfi.
Hitt viðhorfið byggist á því að
neitað er þeirri röksemdafærslu að
tengsl milli þróunaraðstoðar og
mannréttinda sé íhlutun um innan-
örblrgð í þróunarríkjunum mörgum ar sllk að þó svo þar séu brotín mannréttíndi og lýðræði ekki tíl vmri
það ábyrgðarhluti að svipta þau riki aðstoð þar sem slíkt gæti valdið íbúunum mikiiii neyð. Án efnaiegrar
veimegunar verður lýðræðl ekki tryggt.
Viðræður norðurs og suðurs:
Snúast
líka um
lyðræðið
Ólafur Ragnar Crimsson.
iicralo
INTERJNATIONAL
Published With The New Ýork Times and The Washington Post
PARIS, SATURDAY-SUNDAY, OCTOBER 1-2,1983
The North-South Dialogue Also Has to Do With Democracy
__TRASBOURG — The evolution
-3 toward pluralistic parliamentary
lemocracy in the worla has been tur-
julent and slow. In most currently
iemocratic states it was not until the
'irst decade of this century that uni-
/ersal suffrage was introduced. Only
10 years ago some present member
•tates of the Council of Europe were
»till under dictatorial rule.
The difficulties that Europe has
jxperienced in defending democracy
>hould cause us to take a patient view
of the development of democracy in
other regions of the world where hun-
ireds of millions of people suffer
?rom severe deprivations.
Nor is democracy a rigid system,
achieved once and for all. It is highly
dynamic, and when we recommend it
to other nations this dynamic essence
<nMct h*» lcent in mind.
for extemal reiations, put it when he
was a member of the commission of
the European Community:
“Suspension of aid may serve to
consolidate the charismatic leader in
the eyes of the public. That does not
mean we should not denounce viola-
tions, but there are probably some
forms of threat which we should
avoid. [And] there are basic human
needs which are so marginally and
tenuously satisfied in very poor cóun-
tries that it is a terrible responsibility
to stop helping to meet them.”
A distinction should be made be-
tween development aid and humani-
tarian assistance. WhiJe aid implies
oooperation with the regime in ques-
tion, humanitarian aid serves to alle-
viate the plight of the population.
i” ''*>*■> Ahi ryn'- of *rv*rc underdevel-
By Olafur Grimsson
to political unrest, extremist attitudes
and civij disobedience. Thus, devel-
opment cooperation has been Unked
increasingly with increases in general
weifare in order to facUitate the de-
velopment of human rights.
Intemational discussion continues,
however, as to what should exactly be
understood by such rights.
Thinking on human rights has
changed in recent years, particularly
as regards the importance given on
the one hand to civil and poUtical
rights and on the other to economic,
sociai and cultural rights.
The two 1976 Intemational Cove-
nants on Human Rights placed poUt-
ical and economic rights on the same
footing. And the Intemational Com-
mission of Jurists has abandoned the
traditional separation between poUU-
text not to guarantee poUtical or civil
rights. But the intemational cove-
nants assert that the implementation
of civil and political rights docs not
depend on a country’s level of devel-
opment. Indeed, history has shown
that poUtical wiU is more important
than the actual state of development.
Yet different stages of develop-
ment may require different strategies
and policies in furthering democracy
and human rights. Consequently, the
possibilities for promotion and
strengthening of democracy in other
parts of the world cannot be dis-
cussed in isolation from the North-
South relationship in general.
At present, the economic situation
facing most of the democratic coun-
tries is fairly grim. This situation
has had negative repercussions on
dependent relationship between the
developed and developing countries,
the OECD Group on North-South
Economic Issues concluded that “in
the period just ahead, the crucial
requirement is to secure a successful
transition to sustained growth in the
world economy in which inflation is
contained, investment prospects are
greatly enhanced and economic and
social progress in developing coun-
tries can proceed.
“It is clear that monetary and fi-
nancial management issues lie at the
center of this policy challenge and
thus must have priority attention
from the intemational community.”
Our countries have a special re-
sponsibility to ensure the proper
functioning of the world economy.
The economic crisis — which has
affected the Third World much more
seriously than our own countries —
ríkismálefni sjálfstæðs ríkis. Því er
haldið fram aö það sé eölilegt aö rík-
isstjóm hvetji til almennrar virðing-
ar fyrir mannréttindum. Þessa af-
stöðu hefur þing Evrópuráðsins tek-
ið: „Sú grundvallarregla að ekki
skuli hlutast til um innanríkismál
annarra ríkja á ekki við þegar mann-
réttindieru íhættu.”
I greininni er síöan bent á að lýð-
ræðisríki eigi oft í erfiðleikum með
að skilgreina hvar mörkin liggja,
hvar ber að sýna umburðarlyndi og
hvar beri að grípa til íhlutunar. A
það er bent, með tilvitnun til Claude
Cheysson, utanrikisráðherra
Frakka, að það geti haft öfug áhrif
að svipta riki þróunaraðstoð vegna
mannréttindabrota þar sem slíkt
gæti eflt fylgi stjórnvalda heimafyr-
ir.
Síðan segir í greininni: „Það
verður að gera mun á þróunaraðstoö
og hjálp af mannúðarástæðum. Þró-
unaraðstoð gefur til kynna stuðning
við stjómvöld í viðkomandi ríki.
Hjálp af mannúöarástæðum beinist
aðeins að því að létta lífsbaráttu
þjóðar.
Þar sem þróun er skammt komin
á veg em ekki aðstæður fyrir fram-
farir hvaö varöar lýðræði eða mann-
réttindi. Slíkar aðstæður leiða oft til
pólitiskar ókyrröar, öfga og áánægju
almennings. Þannig hefur þróunar-
samstarf sífellt meira tengst aukn-
ingu á almennri velferð svo að mann-
réttindi fái að þróast.
Alþjóðleg umræða nú stendur um
þaðhvemig skilja beri sh'k réttindi.
Hugmyndir um mannréttindi hafa
breyst á síðari árum, sérlega hvaö
varðar borgaraleg og stjómmálaleg
réttindi annars vegar og efnahags-
leg, félagsleg og menningarleg rétt-
indi hins vegar. ”
Þá segir í greininni: „Það gætir
tilhneigingar til þess að nota efna-
hagslega vanþróun sem afsökun
fyrir því aö tryggja ekki stjómmála-
leg eða borgaraleg réttindi. En al-
þjóðasamningar kveöa á um að borg-
araleg og stjórnmálaleg réttindi
byggist ekki á þróunarstigi ríkis. Og
mannkynssagan sýnir að pólitískur
vilji ræður meiru þar um en þróunar-
stig.
En mismunandi þróunarstig
kunna að leiða til þess að grípa verði
til mismunandi stefnumörkunar og
aðgerða hvað varðar baráttu fyrir
lýðræði og mannréttindum. Þess
vegna er ekki hægt að skilja umræðu
um þróun og efhngu lýöræöis í öðrum
heimshlutum frá umræðu um sam-
band ríkja í norðri og suðri.
Sem stendur er efnahagsástand í
flestum lýðræðisríkjum erfitt. Þetta
erfiðaástandhefurhaftslæm áhrifá
samband ríkja í norðri og suðri.
Opinber þróunaraðstoð hefur staðn-
að og haftastefna grípur um sig víöa.
Starfshópur OECD um efnahags-
samskipti norðurs og suðurs fjallaði
nýlega um samband norðurs og suð-
urs og komst að þeirri niðurstöðu að
„í næstu framtíð skipti það höfuð-
máli að tryggja viðvarandi vöxt í al-
þjóðlega hagkerfinu þannig að verð-
bólga verði hamin, fjárfesting-
armöguleikar bættir og félagslegar
framfarir í þróunarlöndunum geti
haldiðáfram.
„Það er ljóst að stjómun peninga-
og fjármála skipta höfuðmáh hvaö
þetta varðar og veröa að hafa for-
gang um athygli alþjóðastofnana.”
Lönd okkar bera sérstaka ábyrgð
á því að tryggja að hagkerfi heimsins
gangi rétt. Kreppan, sem hefur kom-
ið mun harðar niður á þriðja heimin-
um, en okkar eigin löndum, hefur
mikil áhrif á þaö hvort hægt sé aö
efla þróun lýðræðis í þróunarlöndun-
um.
Frekari bati í sambandi norðurs
og suöurs er mikilvæg forsenda fyrir
því að þróun í átt til lýðræðis geti átt
sér stað. Og það er ómögulegt fyrir
hin vestrænu lýðræðisríki að fara
fram á samstarf norðurs og suðurs
um eflingu lýðræðis án þess að byrja
fyrst á jákvæðum samningaviðræð-
um um efnahagsmál og fjármál.