Dagblaðið Vísir - DV - 27.12.1983, Blaðsíða 13

DV. ÞRIÐJUDAGUR 27. DESEMBER1983.
13
ofsetnum búfjárhögum. Þetta sýnir
hvaö lítið er vitaö ennþá um Ufnaöar-
hættilaxins.
Eyðslusöm
náttúra
Þaö er dálítið freistandi aö setja
saman mynd úr þessum brotum sem
ég hefi sagt frá hér aö framan. Hún
gæti veriö eitthvaö á þessa leið:
Náttúran er mjög eyðslusöm. Þess
höfum viö mörg dæmi. T.d. minnir mig
aö hafa heyrt aö þaö þyki afbragös gott
klak hjá þorski ef 1% afkvæma hans
kemst á legg. Ein sáöfruma af milljón-
um dugir til aö frjógva egg. Eitt karl-
dýr frjógvar t.d. býflugnadrottningu,
en hinir karlarnir, kannske mörg
hundruö, sem stefna aö sama marki
farast.
Gæti þaö ekki verið aö aðeins tiltölu-
lega lítill hluti þeirrar laxamergöar
sem kæmi upp aö landinu (kannske
sterkustu einstaklingamir eftir ein-
hverju úrvali náttúrunnar) gengi upp í
ámar tii aö viðhalda stofninum. En
hvaö verður þá um alla hina laxana?
Þvi verður aö sjálfsögöu ósvaraö hér.
En sé þaö nú svo aö verulegur hluti
af laxi sem í sjónum er deyi þar drottni
sínum engum til gagns, sér hver
maður aö þaö er mikil sóun á
verömætum aö nýta hann ekki.
Fram undir síðustu ár var sú skoðun
ríkjandi aö friða árnar sem mest og
hjálpa náttúrunni til meö aö sleppa
sem flestum seiðum í bær í viöbót viö
klakið.
Nú hefir einn fiskifræöingur varaö
viö þessari stefnu, því aö í (kannske)
ætissnauðri á eti of mörg fiskseiöi
fæöuna hvert frá ööru. Stofninn ferst
kannske aö stórum hluta úr ætisskortj.
Ekki finnst mér þetta ólíklegt. Skyldi
maöur ekki kannast viö þetta úr
Eflum rannsóknir
Þaö sem undirrituðum finnst aö vera
ætti næsta skref í þessum laxveiði-
málum er aö efla stórlega bæöi Veiöi-
málastofnunina og Hafrannsókna-
stofnunina til aö kynnast ferli laxins,
því allt of Iítið er um hann vitað. ,dín
til þess þarf stórfé, það dugar ei
minna.” En hvernig skal afla fjárins
munu menn spyrja. Engar rannsóknir
geta orðið aö gagni nema veiða laxinn í
sjó. En til þess þarf náttúrlega að
breyta lögum. Bjóöa t.d. sjómönnum
tilraunaveiöar undir eftirliti gegn
gjaldi og e.t.v. einhverja alþjóöa-
styrki, sem síöan renni til þessara
stofnana. Veiöimálastofnunin léti
merkja milljónir gönguseiða og sjó-
menn síðan aö finna útí:hvar þessi
merktilaxhéldisig.
Minnumst þess aö ekki þarf nema
5—10 þúsund tonn af laxi til aö skapa
sama verömæti og þessi 100 tonn af
þorski, sem okkur vantar svo tilfinnan-
lega núna.
Þaö er farið aö ræöa það mál, aö
klekja þorski út í stórum stíl. Væri ekki
viturlegra aö snúa sér fyrst aö þeim
fiski sem er 10—20 sinnum verömætari
og við höfum orðiö sæmilega þekkingu
til aö klekja út í tugmilljóna tali.
Reyna aö kynnast ferli hans betur og
veiöa hann svo undir ströngu eftirliti
likt og gert er viö rækju og skelfisk,
eftir aö búiö er að afla meiri þekkingar
umferilhans.
Sagt er aö Norömenn stefni aö 25
þús. tonna útflutningi á laxi á næstu
árum. Væri of mikil bjartsýni fyrir
okkur íslendinga að stefna aö því aö
verða svo sem hálfdrættingar á viö þá ?
Aö lokum þetta. Sé þaö nú svo aö viö
fætur okkar liggi ónýtt auðlind, sem
auövelt er að endumýja, auka veru-
lega og hafa stjóm á nýtingu hennar og
sem e.t.v. gæti verulega bætt þjóöar-
búskap okkar, tel ég aö fé væri vel
variö, sem stuðlaö gæti aö meiri
þekkingu á henni.
ÚlafurÞorláksson.
Alþýðubandalagsforystan ákvaö
aö hér væri meira í húfi en róttækn-
isímynd flokksins eöa jafnréttis-
pólitík. Fyrir ríkisstjórnarmynstr-
inu yröi allt að víkja. Og meö svo
tæpa stööu Alþýðubandalagsins í
miöstjórn ASI var ekki hægt aö
taka neina áhættu meö Bjarnfríði.
Hún gæti tekiö upp á því aö svíkja
hinar „sögulegu sættir”, enda
landsfrægur andstæöingur aftur-
halds og íhalds.
(Innan sviga geta menn skemmt
sér viö aö bera saman stóryröi Al-
þýöubandalagsforystunnar nú og
hina miklu ákefö þeirra 1980 í þaö
aö leiða núverandi ríkisstjómar-
flokka — Sjálfstæðisflokk og Fram-
sóknarflokk — til úrslitaáhrifa inn-
an verkalýðshreyfingarinnar.)
Felld í ASV og
næstum í VMSÍ
Ári síðar fór fram kosning for-
manns í Alþýðusamband Vestur-
lands. I kjöri vora tvær könur. önn-
ur þeirra var framsóknarkona, hin
var Bjarnfríöur Leósdóttir. Bjarn-
fríöur haföi ekki stuðning flokksfor-
ystunnar í Alþýðubandalaginu
suöur í Reykjavík. Þvert á móti
treysti Alþýöubandalagiö fram-
sóknarkonunni mun betur til aö
gæta hagsmuna ríkisstjórnarinnar.
Bjarnfríöur fékk því ekki einu sinni
atkvæöi flokkssystkina sinna (þó
sennilega allra flokkssystra sinna)
áþingiASV.
Þetta sama haust var enn eitt
þing haldið, þing Verkamannasam-
bands Islands. Kosning stjórnar
þess var einnig söguleg, þótt sjálf-
kjöriö yröi. Að vísu náöist þar veru-
legur árangur í aö fjölga konum í
stjórninni. Róttækum óflokksbundn-
um öflum á þinginu þótti þó um of
vera farið eftir flokkspólitískum
markalínum viö uppstillinguna. Var
því í alvöru farið að huga að fram-
boðum. En þá fóru hjólin að snúast.
Þau boð bárust eftir krókaleiðum
gegnum fulltrúa sem kunnu bæöi aö
þiggja í nefið hjá formanni sínum
og vera róttækir á fundum „órólegu
deildarinnar”, að ef róttæklingar
bærðu á sér í þessum kosningum,
þá mundi ekkert annað gerast en
ákváöu róttæku öflin að hlusta ekki
á slikar hótanir, heldur notfæra sér
lýðræðislegan rétt sinn til aö ganga
úr skugga um fylgi viö sig og skoö-
anir sínar. Auðvitaö má deila um
hvort sú ákvörðun þeirra hafi veriö
rétt. En það er ekki málið. Máliö er
að afleiðingarnar létu ekki á sér
standa. Alþýðubandalagsmenn
fengu þær dagskipanir (hvísl í eyra,
muldur á göngum, rabb á kósett-
um) að hreyfa ekki við hlutföllun-
um. Ef þeir kysu róttækling skyldu
þeir strika út annan í staðinn, t.d.
Bjarnfríði. Og þannig fór það. Nógu
margir alþýðubandalagsmenn
greiddu atkvæði gegn Bjamfríöi en
studdu frambjóöendur Sjálfstæðis-
flokks, Alþýöuflokks, Framsóknar-
flokks og Fylkingarinnar.
í nýrri eldlínu
Margir mundu nú eflaust leggja
árar í bát eftir slíkt andstreymi, og
víst er að það er ekki létt verk aö
leiða hjá sér þann róg og allt þaö
skítkast og dylgjur sem því fylgja
að berjast gegn straumnum í
íslenskri verkalýöshreyfingu. Eg
býst viö aö Bjarnfríður Leósdóttir
viti aö þótt flokkarnir og þjónar
þeirra í verkalýöshreyfingunni —
jafnvel forkólfar hennar eigin
flokks — hafi snúist gegn henni, sé
hún að gera rétt og eigi vísan stuön-
ing og aðdáun mikils fjölda al-
mennra félaga hreyfingarinnar.
Þessi fjöldi gladdist mjög, þegar
hann heyröi í henni í útvarpi
skömmu eftir Verkamannasam-
bandsþing, en þá var hún að svara
spumingum fréttamanns um stofn-
fund Samtaka kvenna á vinnumark-
aönum. Þessi nýju samtök eiga
áreiðanlega eftir aö láta margt gott
af sér leiða. Veröi Bjarnfríður
Leósdóttir driffjöður í því starfi, er
e.t.v. ekki ástæöa til að harma það
svo mjög að hún á nú hvorki sæti í
miðstjóm ASI né stjórn VMSI og
gegnir ekki formannsstarfi í
kvennadeild Vlf. Akraness. Hin
nýju Samtök kvenna á vinnu-
markaönum eru sennilega nú sem
stendur mikilvsegari en allar þessar
stofnanir til samans.
Guömundur Sæmundsson
„Það kom sér líka vel að Bjarnfríður var kona þvi að um þessar mundir
heitt á ASÍ-forkólfunum að þeir vildu ekkihlaypa konum tiláhrifa."
það að Bjarnfríður Leósdóttir yrði
látin fjúka.
Þessi hótun — ásamt óttanum við
að skemma þann áfangasigur sem
konur virtust vera að ná — varð til
þess aö stjóm Verkamannasam-
bandsins varð sjálf kjörin.
Bjarnfríði bolað burt
á Akranesi
Og nú er komiö áriö 1983. Enn er
Bjarnfríður í hörðum slag. Vinsæld-
ir hennar meðal foringja Alþýðu-
bandalagsins og ASI hafa ekki auk-
ist, síður en svo. Þegar Herdís
Olafsdóttir, formaöur kvennadeild-
ar Vlf. Akraness, ákveður aö hætta
störfum, reikna allir meö því aö við
taki sú kona sem mest og best hefur
starfað fyrir deildina með Herdísi
— nefnilega Bjarnfríöur Leósdóttir.
Stjórn og trúnaðarmannaráð deild-
arinnar leggur einróma til aö
Bjamfríöur taki viö. Og Bjarnfríöur
var fús til þess. En svo fór eitthvað
af stað. Allt í einu var komið mót-
framboð og það úr röðum Alþýðu-
bandalagsins. Undirskriftalistar
geysast um vinnustaði Akraness,
og svo mikiö liggur á, aö Herdisi
Olafsdóttur, fráfarandi formanni, er
ekki einu sinni gefið ráðrúm til aö
undirbúa síöasta aðalfund sinn eins
vel og hún vildi. Þetta voru þakk-
irnar til hennar fyrir áralangt starf.
Bjamfríður dregur samþykki sitt
til baka og neitar að láta hafa sig
að fífli. Slík viðbrögö eru auövitað
eðlileg, þegar svona er staðið að
málum. Það er ekki laust við að
sumum hafi komið á óvart að það
skyldi vera flokkur Bjarnfríðar —
var sú gagnrýni farin að brenna
Alþýðubandalagið — sem tók af
skarið til að bola henni burt. Það
vakti ekki síður athygli hvernig
þessum öflum famaðist við Herdísi
Olafsdóttur við lok starfs hennar
sem formaður.
Felld á þingi VMSÍ
Um svipað leyti kom aftur að
Verkamannasambandsþingi. Að venju
voru róttæklingar áberandi þar í
öllum málflutningi og baráttu. En
sagan endurtók sig. Uppstillingar-
nefnd hélt sér stíft viö hlutfalla-
reikning stjórnmálaflokkanna og
gerði ekki tillögu um neina utan-
flokkaróttæklinga. Bjamfríöur fékk
að lafa inni, en meö sömu skilaboð-
unum frá neftóbaksdósunum: —
Bjarnfríður skal fjúka, ef þið
hreyfið viö þessu: I þetta sinn