Dagblaðið Vísir - DV - 16.02.1984, Blaðsíða 12

J2
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoðarritstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI 86611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI 11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 86611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerð: HILMIR HF., SÍÐUMÚLA 12. Prentun:
Árvakur hf., Skeifunni 19.
Áskríftarverðá mánuði 250kr. Verð í lausasölu 22 kr.
Helgarblað 25 kr.
Góð Grænlandstillaga
Væntanlega veröur í dag samþykkt samhljóöa á
Alþingi tillaga Eyjólfs Konráös Jónssonar og ellefu
annarra þingmanna úr öllum þingflokkum um ræktun
sameiginlegra hagsmuna meö Grænlendingum, sér-
staklega í fiskimálum.
Stefnumörkun Alþingis í dag getur orðið til aö efla
samskiptin við Grænlendinga hraðar en verið hefur á
undanförnum árum. Viö höfum verið of seinir aö átta
okkur á skyldum okkar og samstarfsmöguleikum á þeim
vettvangi.
Fyrir nokkrum árum efndi Alþingi til Grænlandssjóðs
til eflingar kynnisferöa, námsdvala, listsýninga, íþrótta-
sýninga og annarra hliöstæðra samskipta Grænlendinga
og Islendinga. Þennan sjóð þarf nú að efla til muna.
Grænlendingar hafa á undanförnum árum verið að
fóta sig á heimastjórn og eru nú á leið úr Efnahagsbanda-
laginu. Við eigum að reyna að verða þeim að liði í
tilraunum þeirra til að leysa ýmis vandamál á þessari
braut.
Grænlendingar hafa notið verulegra framlaga úr ríkis-
sjóöi Danmerkur og sjóðum Efnahagsbandalagsins.
Þetta hefur ekki nýtzt þeim að fullu, meðal annars vegna
skorts á jafnstöðu gagnvart Dönum í menntun og at-
vinnulífi.
Þá hafa dönsk stjórnvöld notaö fiskveiöimið Græn-
lendinga sem skiptimynt í samningum sínum um bætt
skilyrði danskra landbúnaðarafurða á markaði Efna-
hagsbandalagsins. Grænlendingar urðu að biðja í
Bruxelles um að fá að veiða á eigin miðum.
Nú þegar Grænlendingar eru aö losna undan þessari,
nýlendukúgun Efnahagsbandalagsins, býðst það til að
taka á leigu fimm ára aflakvóta við Grænland fyrir sem
svarar 450 milljónum íslenzkra króna á ári. I kvótanum
eru 23,5 þúsund tonn af þorski og rúmlega 63 þúsund tonn
af öðrum sjávarafla.
Þetta eru auðvitað of miklir kvótar fyrir of lítið fé. Auk
þess fela þeir í sér rányrkju á grænlenzkum miðum. En
bandalagið býður þetta, af því að það telur Grænlendinga
ekki hafa efni á að hafna molunum af borði þess.
Það veikir stöðu Grænlendinga, að þeir búa nú við
þriðja kuldaveturinn í röð og að spáð er miklum hafís við
landið mörg ár fram í tímann. Það spillir möguleikum
þeirra til að afla sér viðurværis á sjó og landi.
Okkur ber að veita Grænlendingum siðferðilegan,
menntunarlegan og f járhagslegan stuðning viö að stand-
ast freistingar Efnahagsbandalagsins og við að taka í
þess stað yfirráð fiskimiðanna í þeirra eigin hendur.
Þetta fer saman viö hagsmuni okkar af, að Efnahags-
bandalagið komist ekki upp með rányrkju á fiskimiðum,
sem á stóru svæði liggja að fiskveiðilögsögu Islands. Við
þurfum að stuðla að verndim fiskistofna á þessum
miðum.
öamstart oKKar vio irræmendinga um skynsamlega
nýtingu fiskimiða á öllu hafinu milli landanna ætti raunar
að vera þáttur í víðtæku samstarfi um slíka nýtingu allt
frá Noregi til Kanada og suöur yfir Færeyjar. Við erum á
miðjuþessusvæði.
Grænlendingum getum viö boðið upp á ókeypis þjálfun
og menntun í fiskveiðum, fiskvinnslu, iðnaði og öðrum
störfum, sem fylgja þjóðfélagsháttum nútímans. Við
getum á ýmsan hátt aðstoðað þá við að koma í veg fyrir;
rányrkju á fiskimiðum. j
Allra brýnast er að bregðast skjótt gegn tilraunum
Efnahagsbandalagsins til aö koma sér fyrir í grænlenzkri
fiskveiðilögsögu. Samþykkt Grænlandstillögunnar á Al-
þingi er mikilvægt skref í þá átt. J ónas Kristjánsson.
m: mamtit&tMfflsimi m
Rekstur fast
eigna er ekki
Kjallarinn
JÓNAS
GUÐMUNDSSON
RITHÖFUNDUR
Nú um stundir er nokkuð rætt um
búsetumuninn á landinu, og þar farið
að venju, að það eitt, sem dýrara er
úti á landi, er sett í blöðin, svo sem
raforkureikningar, eða hitunar-
kostnaður á „köldu svæöunum”, sem
svo eru gjarnan nefnd, til aögrein-
ingar frá Deildartungusvæðunum,
þar sem jaröhiti er keyptur af
bændum, eða réttum eigendum
fósturjarðarinnar.
Um hitt er síðan á hinn bóginn
minna rætt, sumsé það, hvaö er
ódýrara úti á landi en í höfuðstaðn-
um, því þaö þjónar víst engr;
byggöastefnu. Menn beina þjáningu
sinni og spjótum að höfuöborginni
beint, rétt eins og Reykvíkingar njóti
mikilla sérréttinda sem sveitarfélag.
Köld kveðja frá
köldu svæði
Nú seinast Iásum við í DV að fólk
væri að huga aö brottflutningi frá
Flateyri, vegna himinhárra raforku-
reikninga. Reikningar voru sagöir á
bilinu 6—12 þúsund á mánuöi, ,,en
ekkert bólar á leiöréttingu á þessu
ægilega misrétti”.
Þaö sem fékk mig þó til aö skrifa
grein, voru þessi orö úr umræddri
frétt:
„Þriðji reikningurinn, sem sér-
staklega er tekinn út úr, er upp á 12
þúsund krónur. Þar er um aö ræöa
nýtt hús, 2X90 fermetra íbúð. I því
tilviki má segja sem svo aö eig-
andinn færi sléttur út úr því aö láta
loka, fara til Reykjavíkur og leigja
þar íbúö fyrir 10 þúsund krónur á
mánuði.”
Þarna er sumsé veriö aö gefa í
skyn, í fyrsta lagi, aö unnt sé aö búa í
Reykjavík fyrir 12.000 á mánuöi,
væntanlega leiga, ásamt hitunar-
kostnaöi, eöa orkukostnaði. Og þá
vaknar sú spurning, er ástandiö í
raun og veru svona slæmt og er viö
ríkisvaldiö eitt aö sakast?
Orkubú Vestfjaröa selur þessu
fólki raforku til húsahitunar, eöa til
„köldu svæöanna”.
Sneitt framhjá
Viö könnun á þessum málum
kemur margt í ljós, sem sneitt er
framhjá í fréttinni. Til dæmis þaö, aö
samkvæmt athugun sem gjörö var í
Bolungarvík, var meðalnotkun á
mæli til húsahitunar þar kr. 4000 yfir
köldustu mánuöina. 10 hús greiddu
meira en kr. 6000 á mánuði. Og þaö
kemur í ljós viö skoðun á fasteigna-
mati, aö meöalstærö íbúöa í
Bolungarvík er 430 rúmmetrar,
meðan meðalíbúð í Reykjavík er
aöeins 350 rúmmetrar, en þetta segir
okkur, aö miöaö viö íbúöastærö, þá
er hitakostnaöur á „reykvískri” íbúö
kr. 3250 á mánuði, sem er í sjálfu sér
há tala.
En fleira þarf til aö reka íbúö en
orku til húshitunar. I ljós kemur
einnig aö fasteignaskattar eru helm-
ingi lægri á Flateyri en í Reykjavík.
aðeins
húshitun
Fáein orð um „köldu svæðin"
sem virkja í blöðunum
Og má því ætla aö maöurinn á Flat-
eyri, sem ætlar suður, greiði a.m.k.
8000 krónum minna í fasteignagjöld
á ári en honum væri gjört aö greiða
af samskonar fasteign í Reykjavík.
Þar aö auki er gert ráö fyrir því á
fjárlögum fyrir 1984 aö varið sé 83
milljónum króna til Orkubús Vest-
fjaröa, til aö greiða niöur hitunar-
kostnað.
Þetta finnst okkur fyrir sunnan aö
falli nú ekki aö þeim ummæium
fréttaritara DV, að „ekkert bólar á
leiöréttingu”, þótt hann á hinn bóg-
inn eigi alla mína samúö. Og til fróö-
leiks má geta þess, aö á sama tíma
þjónustu í önnur byggðarlög, þó sá
ágæti maður Gísli á Uppsölum, fari
lítiö.
Er ríkisforsjá eina
leiðin til orkuöflunar?
Samkvæmt upplýsingum Orkubús
Vestfjaröa, fást áðurgreindar tölur
um orkunotkun (vegna upphitunar)
því ekki staðist, eða þær tölur, sem
greint er frá í DV fréttinni, og ef
fréttaritari telur aö þetta varöi aöra
landsmenn, þá er rétt að birta þessa
reikninga opinberlega og rúmmetra
húsanna og smíðaár, því við vitum
A „Reykvíkingar greiða um 190 milljónir
w króna í verðjöfnunargjöld af rafmagni
og ástæðan fyrir lágu verði á hitaveituvatni,
hefur gegnum árin aðallega stafað af því að
menn voru að falsa vísitöluna, en ekki að hita
hús ódýrt.”

vW

wvl

Flateyri:
Fólk hyggur á
brottflutning
— vegna himinhárra orkureikninga
Frá Reyni Traustasyni, fréttarit- spannar yfir og haföi hitann á húsinu
ara DV á Flateyri: _ílágmarki en fékk eigi aö síður
„En ef fréttaritari vill vita þaö, þá hafa Reykvíkingar búiÖ til sm orkuver og
hitaveituna sjálfir.”
greiðir Hitaveita Reykjavíkur um 20
milljónir króna í verðjöfnunargjald
af rafmagni, við aö dæla upp heitu
vatni úr jöröu. Og er þó eigandi orku-
veranna, en aö því verður vikiö
síðar.
Veigamikill þáttur
Ánnar veigamikill þáttur er líka í
búsetudæminu, en hann er sá, aö nú
kostar um 1000 kr. á ári aö borga
meö strætisvögnum á höfuðborgar-
svæöinu á íbúa, þrátt fyrir einkabíl-
inn. Bensínkostnaður fjölskyldu er
sbr. FIB tölur um 1000 kr. á viku. Við
þennan kostnaö sleppa menn aö
mestu á Flateyri, en vil ég þó ekki
telja þann kostnað alfariö með, því
Vestfiröingar veröa aö sækja ýmsa
ekki hvaö átt er viö með orðunum
„orkunotkun”, hvort þar er um að
ræða ljós og hita, eins og þaö hét
fyrir stríö, eða um reikning fyrir
húsahitun í mánuö, því þetta er sér á
mælum, þ.e. hitinn og sömuleiðis sú
raforka, sem fer í annaö en upphitun.
Þessir reikningar, sem hér eru
nefndir fá nefnilega ekki staöist,
nema verið sé að reyna aö hita upp
gufuhvolfið.
Eg veit líka um allnokkra utan
Reykjavíkur, er notuðu rafkynd-
ingar. Ekki kvörtuðu þeir, og
greiddu þó meira en þeir sem keyptu
hita frá Hitaveitunni. Ekki veit ég
hvers vegna, en ef til vill hefur þeim
veriö þaö ljóst, aö þaö er rekstur
fasteigna sem skiptir máli, þaö er