Dagblaðið Vísir - DV - 03.09.1984, Blaðsíða 13

DV. MANUDAGUR 3. SEPTEMBER1984.
13
Rányrkja eða ræktun
Síðan búseta hófst á islandi hefir
rányrkja á gæðum og gögnum
landsins verið í hávegum höfð. At-
vinnuvegir íslensku þjóöarinnar
hafa verið fáskrúðugir og beinst
einkum að því aö taka af nægtar-
brunnum jarðneskra auðæfa en það
er ekki fyrr en líöur fram á þessa öld
að sú hugsun kemur fram að
nauðsyn beri til að hlúa að og bæta
fyrir rányrkju undanfarinna alda.
Eitt af því sem rányrkjan hefur nær
gjöreytt á Islandi eru birkiskógarnir
sem í upphafi voru útbreiddir um allt
land en voru svipur hjá sjón í upphafi
þessarar aldar. Þá var búið næstum
því að útrýma þeim með öllu og þær
fáu skógarleifar sem enn fyrir-
fundust dröbbuðust óöum niður
vegna gegndarlausrar rányrkju,
einkum af hendi eigenda þeirra,
aðallega bænda.
Um þessar mundir eru að koma
fram ákaflega merkilegar
breytingar til hins betri vegar. Sífellt
fleiri gera sér ljóst hversu mikilvægt
það er að hlúa að gróðri og bæta úr
þar sem þaö er auðið. Jafnvel
bændurnir, sem áður gengu óspart í
skógarleifarnar, bæði meö beit og
skógarhöggi, eru nú byrjaðir aö
rækta nytjaskóga. Það er gleöilegt
að viðhorf hafa gjörbreyst til þess-
ara mála og sérstaklega ánægjulegt
aö það skuli vera bændur noröur í
Eyjafirði og austur á Héraöi sem
einna stórtækastir eru í þessa átt.
Réttarvernd
En ræktunarsjónarmiöin hafa og
munu eiga erfitt uppdráttar eftir
sem áður. í lögum um skógrækt (nr.
3/1955,17. gr.) og lögum um afréttar-
mál og fjallskil o.fl. (nr. 42/1969, 30.
og 31. gr.) eru ákaflega ófullkomin
ákvæöi um réttarvernd þeirra sem
verða fyrir ágangi húsdýra, einkum
sauðfjár. Meginsjónarmiðin eru þau
að sauðfé megi valsa sjálfrátt út um
hvippinn og hvappinn, éta og traöka
allt niður sem fyrir verður. Þeir sem
ræktun vilja stunda veröa að giröa
sig af með gríöarlegum kostnaöi ella
eru þeir gjörsamlega réttlausir
gagnvart þessum ferfættu meinvætt-
um. Ræktunarstarf er um -megn,
undir venjulegum kringumstæöum,
nema í félagi með mörgum öörum.
Rányrkjusjónarmiðin eru því miður
allt of áberandi í gildandi lögum og
þessu þarf nauðsynlega að breyta án
nokkurs undandráttar. Það verður
að taka strax af skarið aö takmarka
ríkjandi yfirgangsrétt sauð-
kindarinnar gagnvart ræktunar-
starfi. Gildandi lagareglur um bætur
til handa þeim sem veröa fyrir tjóni
af völdum ágangs sauðfjár eru
fólskulegar og gjörsamlega ófull-
komnar. Þau viðhorf sem ríktu í upp-
hafi landsnámsaldar á Islandi til
sauðkindarinnar eru óbreytt með
öllu, og þessu þarf aö breyta meö
hliðsjón af nútíma sjónarmiðum og
einnig að hér er og nauðsynlegt að
stórfækka sauðfé sökum offram-
leiðslu dilkakjöts og þeirra neyslu-
venja sem nú eru ríkjandi í þjóöfé-
laginu.
Fóðureiningar
i þessu sambandi er fróðlegt að
bera saman hversu margar fóður-
einingar svonefndar standa á bak við
hvert kílógramm kjöts af mismun-
andi dýrategundum:
Til að f ramleiða 1 kg af:
fiski þarf 1 fóðureiningu
alifuglakjöti þarf 21/2—3 fóður-
einingar
svínakjöti þarf 4 fóðureiningar
nautak jöti þarf 8—10 fóðureiningar
dilkakjöti þarf 9 fóðureiningar.
(Eftir upplýsingum frá Búnaöarfé-
laginu).
Athygli vekur að unnt er að
framleiða meira en tvöfalt magn af
svínakjöti en dilkakjöti samkvæmt
þessu og meira en þrefalt magn af
alifuglakjöti. Nýting fóðureininga
við fiskirækt er langsamlega best og
er undarlegt að eigi skuli vera lögö
meiri alúð við þá iðju. En sérstaka
athygli vekur að nokkurn veginn
jafnmargar fóðureiningar þarf til að
framleiða nautakjöt og dilkakjöt og
verður gæöum þessara 2ja tegunda
ekki jafnað saman. Hins ber þó aö
gæta að fóðurkostnaður sauðfjár er
nær enginn yfir sumarmánuðina.
Það er undarlegt, að ekki sé meira
sagt, að bændur aðlagi búnaðarhætti
sína ekki betur í átt til aukinnar hag-
sýni og breyttra neysluvenja með
hliðsjón af upplýsingum sem þess-
um. Landbúnaðarvörur eru hér á
landi með þeim dýrustu í gjörvallri
veröldinni og nauösynlegt er að
draga sem mest úr framleiöslu-
Kjallarinn
GUÐJÓN JENSSON
PÓSTAFGREIOSLUMAÐUR
kostnaði og auka hagkvæmni eftir
megni í landbúnaði. Bændur myndu
vissulega mæta auknum skilningi ef
þeir lærðu smám saman að aðlaga
sig gjörbreyttum kringumstæðum,
sem þeir að sjálfsögðu hafa að hluta
til gert, a.m.k. fjölmargir á
undanförnum árum. Starf þeirra er
af mörgum álitiö lítils viröi, því
miður, en það er mikið undir þeim
sjálfum komið hvernig tekst til að
brúa það bil sem stöðugt er aö
breikka meðal þeirra sem búa
annars vegar í borg og stærri bæjum
og hins vegar þeún á landsbyggð-
inni. En með breyttum viðhorfum og
bættum samskiptum verður unnt að
auka skilning á gagnkvæman hátt.
Gömlu rányrkjusjónarmiðin myndu
þá smám saman hverfa en viðhorf til
aukinnar ræktunar að sama skapi
vaxa.
Guðjón Jcnsson.
„Þeir sem ræktun vilja stunda verða að girða sig af með griðariegum
kostnaði ella eru þeir gjörsamlega réttlausir gagnvart þessum ferfættu
meinvættum."
Annars flokks
„Það er að mati undirritaðs eðlilegt þjóðarstolt af hálfu ísiendinga, að
telja það óeðlilogt að útlendingar njóti hér sérstakra friðinda i sköttum
og skyldum umfram landsmenn sjálfa."
• „Mörgum hefur, og það eðlilega, orðið tíð-
rætt um þau fríðindi, sem ráðherrar hér á
landi hafa umfram almenning í landinu. Þau
eru þó smávægileg, að því er best verður séð,
miðað við varnarliðsfríðindin.”
Engu er likara en niðurstöður
þeirrar könnunar, sem nýlega voru
birtar um afstöðu og viðhorf almenn-
ings á Íslandi til veru bandaríska
varnarliðsins hér og þeirra fríöinda,
sem það nýtur, hafi komiö a.m.k.
mörgum forystumönnum íslenskra
stjórnmálaflokka í opna skjöldu og
eins og þruma úr heiðskíru lofti.
Mest mun undrunin þó vera yfir
þeim stóra hóp, sem eölilegt og sjálf-
sagt telur að íslensk lög, skattar og
skyldur gildi jafnt fyrir varnarliös-
menn eins og Islendinga sjálfa.
Eðlilegt þjóðarstolt
Það er að mati undiritaðs eðlilegt
þjóðarstolt af hálfu islendinga að
telja það óeölilegt aö útlendingar
njóti hér sérstakra fríðinda í sköttum
og skyldum umfram landsmenn
sjálfa. Einkum er þaðtvennt, semað
mati undirritaðs er orsök þessa eðli-
lega þjóöarstolts almennings.
Annars vegar er það sú réttlætis-
kennd, sem í ríkum mæli er meðal Is-
lendinga, um sem mest jafnrétti
meöal landsmanna sjálfra og and-
staða við hvers konar sérréttindi og
fríöindi til handa fáum útvöldum og
ennþá síður fríöindi útlendingum til
handa.
Og svo er það hins vegar, aö skatt-
píndur almenningur í þessu landi
telur þaö af og frá, að erlendir varn-
arliðsmenn njóti hér sérfríöinda og
lifi í vellystingum praktuglega,
meira og minna á kostnaö þessa
skattpínda almennings. Slíkt sam-
rýmist að sjálfsögöu ekki réttlætis-
kennd hins sanna Islendings.
Mest undrunin á afstöðu
innan Alþýðubandalags
En þó í heildina tekið hafi menn
oröið undrandi á þessum niður-
stöðum, virðist undrunin hvað mest
á því hversu margt alþýðubanda-
lagsfólk virtist vera þessarar skoö-
unar. Undrun þessi er auðvitaö
skiijanleg i ljósi þeirra geðveikislegu
upphrópana velflestra forystu-
sauðanna innan Alþýðubandalagsins
um sálarháska þann, sem þjóðinni sé
búinn meö samstarfi við vestrænar
þjóöir og veru vamarliðsins hér.
Undirrituðum kemur þetta hins
vegar ekki svo á óvart. Auðvitaö er
nokkur hópur einstaklinga innan Al-
þýðubandalagsins sem ekki er heila-
þveginn í þessu máli og hefur heil-
brigða skynsemi og dómgreind og
sér auövitaö, aö það fara ekki saman
upphrópanir forystusauðanna um
dauða og djöful vegna samstarfs við
vestrænar þjóðir og veru vamarliös-
ins hér, og svo krafa sömu forystu-
sauða um sérréttindi þessum skað-
valdi til handa, langt umfram það,
sem Islendingar sjálfir njóta.
Fyrir nú utan hitt, að auövitaö sér
skynsamt fólk í Alþýðubandalaginu
aö þegar ekki verður þörf fyrir veru
varnarliös hér, sem vonandi verður
fyrr en seinna og þaö látiö fara,
standa menn á rústum þess, sem nú
kallast Alþýðubandalag.
Varnarliðsmenn hafa rífleg
ráðherrafríðindi
Mörgum hefur, og það eðlilega,
orðiö tíðrætt um þau fríðindi, sein
ráðherrar hér á landi hafa umfram
almenning í landinu. Þau eru þó
smávægileg, að því er best verður
séð, miðað við vamarliösfríöindin.
Er í raun og veru til sá Islending-
ur, sem að athuguðu máli telur það
eðlilegt, aö íslendingar þurfi að
borga sex hundruð þúsund krónur
fyrir bifreið, sem varnarliðsmaður
getur keypt á þrjú hundruð þúsund
krónur?
Er það eðlilegt aö tslendingar
kaupi bensinlítrann á 24 krónur en
varnarliðsmaðurinn fái Iítrann á 10
krónur?
Er nokkurt réttlæti því samfara, að
Islendingurinn, sem kemur utan-
lands frá, með smáskinkubita,
spægipylsu eða annaö álika smáræöi
sé hundeltur, ailt af honum tekið og
hann jafnvel sektaóur, en varnarliðs-
maðurinn geti sallað aö sér án tak-
markana alls konar slíku hnossgæti,
á okkar kostnað?
Fleira n.ætti til taka, en þetta látið
nægja.
KARVEL PÁLMASON
ALÞINGISMAÐUR
ALÞÝÐUFLOKKSINS
Samgöngusjóð fyrir
landsbyggðina
Auðvitað er það hróplegt óréttlæti
gagnvart Islendingum, að slík for-
réttindi og fríðindi útlendingum til
handa skuli vera til staðar. Það er
því eðlileg skoðun og krafa almenn-
ings í landinu að þessu óréttlæti verði
aflétt.
Sú skoðun á ekkert skylt við undir-
lægjuhátt, afsal, sölu landsins eða
ánetjun erlends aöila. Allar slíkar
fullyrðingar eru upphrópanir rök-
þrota manna, sem telja sér hag í
sundrungunni eða telja að Islending-
ar eigi að vera annars flokks þegnar
í eigin landi.
Það er tími til kominn að afnema
öll þau fríöindi, sem varnarliöið
hefur og láta það borga skatta og
skyldur, eins og landsmenn sjálfa.
Andvirði þess réttlætis ætti að renna
í sérstakan sjóð, til uppbyggingar
hafna, vega og flugvalla úti í dreif-
býlinu þar sem samgönguerfiðleikar
standa eðlilegri uppbyggingu og
byggðaþróun fyrir þrifum.
Ekkert skal fullyrt um hversu
mikla fjármuni yrði að ræða, en eng-
inn vafi er á því að það þeir yrðu
verulegir og betur komnir þar en
sem meðlag með erlendum varnar-
liðsmönnum.
Karvel Pálmason.