Dagblaðið Vísir - DV - 15.11.1984, Page 34

34
DV. FIMMTUDAGUR15. NOVEMBER1984.
Tíðarandinn Tíðarandinn Tíðarandinn Tíðarandinn Tíðarandinn
TÓNUST FRAMTÍDARINNAR
TÖLVURNAR HALDAINNREIÐ SÍNA
í VERÖLD HUÓMUSTARINNAR
Þegar stundir líöa mun tölvutónlist-
in skapa svo stórfenglega og fjöl-
skrúðuga hljómveröld, aö sú tónlist
sem viö höfum alist upp viö frá blautu
bamsbeini verður í samanburði bæði
hjákátleg og fátækleg, já blátt áfram
ömurlegáaðhlýða.
Tölvutónlist er nú þegar iðkuð af
miklu kappi úti í hinum stóra heimi.
Forsprakkar menningarþjóðanna hafa
komið á fót tölvuvæddum hljóöverum,
tónskáld sem menntuð eru og þjálfuö í
sj'gildri tónlist fyrri tíma hafa mörg
hver tekið hinni frábæru nýjung fegins
hendi og setja sig ekki úr færi til þess
að beisla hana, anda sinum og
sköpunargáfu til framdráttar. En
auðvitað eru þeir til sem gefa henni
óhýrt auga og við því er í sjálfu sér
ekkrt að segja — slíkt mega allar
nýjungar þola, en þeirra er framtíðin.
Uppeldi og afþreying
Unga kynslóðin á Vesturlöndum
litur á hljóðgervla samtímans eins og
sjálfsagðan hiut, þeir sem eru lengra
komnir tengja einkatölvur sínar við
hljómborð og stafræna sveiflusjá og
semja með liösinni hugvitssamlegra
forrita nýstárleg, heillandi hljóð, þess
konar hljóð sem aldrei hafa nokkurn
tíma heyrst í heiminum áður, hvorki í
mannheimum eöa hinu viilta ríki
náttúrunnar.
Tölvutónlistin er hugþekk afþreying
ungum sem gömlum, hún hentar vel til
uppeldis og fræðslu gagnast starfandi
tónlistarmönnum á margan máta. Það
er nefnilega ekki nóg meö aö unnt sé að
semja tónverk með tölvubúnaði, þaö er
hægt að flytja voldugar hljómkviður
með honum í heimahúsum eða þar til
gerðum hljómverum, og eins er hægt
aö nýta hann viö nótnaskrift og þar
fram eftir götunum. Það er hægt að
láta hann skrá og geyma tónsmiðar,
sem síðan má kalla fram við hentug-
leika til þess að umbreyta, lagfæra og
endurskapa eftir þörfum og geðþótta
— þess vegna hentar tölvutónlist
einkar vel til hljóðsetningar við sjón-
varps- og hljóðvarpsauglýsingar, kvik-
myndir og videoþætti hvers konar.
Lagfærið meistaraverkin!
Tölvutónlistin hefur þegar hafið inn-
reið sina á heimili Vesturlandamanna
og þaö þarf engan aö furða þótt hún
innan tíðar víki til hliðar hinum hefð-
bundnu hljóðfærum kjarnafjölskyld-
unnar, svo sem píanóum, giturum og
orgelum, sem höfð eru nærtæk til
skemmtunar og uppeldis æskunnar.
Hver veit nema sú stund sé líka
skammt undan að hljóðfæraleikara
veröi ekki framar þörf, en fullkominn
tölvubúnaður til flutnings tónverka
verði nálega í hvers manns eigu og
hver jum og einum verði þar af leiöandi
í lófa lagið að semja sín verk, búa þau
til flutnings og bjóða síðan vinum og
kunningjum til stórkostlegra hljóm-
leika í heimahúsum! Og þá stendur
líka hverjum og einum til boða að
keyra hljómkviður gömlu meistaranna
inn í tölvuminni, hamast á þeim eins og
þá lystir, umbreyta þeim og gerbreyta
á alla vegu. Tölvutónlistin er enn í
bemsku og það sér enginn fyrir endann
á þroskabraut hennar.
Stafræn eftir-
líking
Hvernig víkur því við að tækni sem
upprunalega var hönnuð til útreikn-
inga skuli henta svo vel til
tónlistarsköpunar?
Svarið er einfalt og kannski dálítið
óvænt: einmitt vegna þess að hún er
hönnuð til útreikninga.
Tónlist er nefnilega saman sett úr
þrýstibylgjum sem berast um loftið,
mannseyraö greinir þessar bylgjur
með sérstakri himnu og sendir boð um
þær til heilans, en tölvan á tiltölulega
auðvelt með aö reikna út þess konar
bylgjur og gera af þeim haganlega
eftirlíkingu.
Sú eftirlíking hljóösins, sem tölvan
er fær um aö búa til, er stafræn sem
kallað er, en í því felst að hún er byggð
upp í þrepum og hvert þrep er unnt að
tiltaka með ákveðinni tölu, rétt eins og
gert er í línuritum og súluritum.
Þessi stafræna eftirlíking hljóðbylgj-
unnar er ekki eins og hún, en hún er
mjög lík henni, og fái tölvan tilmæli um
Tíðarandinn
Baldur Hermannsson
að láta bylgjuna óma, þá sendir hún
hana fýrst í gegnum eins konar síu
áður en hún fer i hátalarann, og þessi
sía sléttir úr þrepunum svo að úr
verður áheyrileg bylgja.
Tölvur til að hlusta
Hin stafræna eftirlíking hefur þann
reginkost, að með henni er hægur
vandi að leggja saman tvær eða fleiri
bylgjur, margfalda þær saman og
vinna með þær á óteljandi vegu. Nú
þegar er völ á forritum, sem varpa
bylgjunum á skjá og með bendilfara er
hægt að laga þær og breyta eins og
manni þóknast, rétt eins og gert er
meö venjulegum teikniforritum.
Nú er það svo að ákveöinn tónn hefur
hæð, litblæ og lögun sem svo mætti
kalla — hann rís, hnígur svo eilitiö,
varir um stund og fellur. öllum
þessum atriðum getur tölvan hæglega
hermt eftir og hún getur einnig búið til
nýja, seiðandi tóna, sem ekkert
mannseyra hefur áður numið.
Það er eins og roskinn hljómlistar-
maður sagði við mig nýlega — ég var
þá búinn að rekja fyrir honum nýjustu
tiöindi úr veröld tölvutónlistarinnar:
„Þetta er alveg makalaust! Tölvurnar
búa til ný hljóð og nýja tóna, semja
hljómkviður, búa þær til flutnings og
flytja þær með jafnmiklum tilþrifum
og hundrað manna sinfóniuhljómsveit-
ir — nú þarf bara að búa til sérstakar
tölvur, sem mæta á þessa hljómleika
tilaðhlusta!”
-BH
A>rnon
P)lot
D )*t*
M)enu
Í234SB789Ó^.ÍÍ4ééJ?éé|iÍ54
r
;• IA /
\j»
A
A
A •
•. /\ / •. :
■ / V v
XT*1 63
OSOl OSC >2 L >FO
Þegar búin eru til hljóð með aöstoð tölvu er unnt að skoða þau i bak
og fyrir á skjá eða fyrir tilstilli prentara, breyta þeim og lagfœra á
ýmsa vegu.