Dagblaðið Vísir - DV - 20.05.1985, Qupperneq 15

nV. MANUDAGUR 20. MAl 1985.
15
VIÐ ERUM í ÓGÖNGUM
Þrátt fyrir mikiö starf og marga
vamarsigra hefur verkalýöshreyf-
ingunni mistekist á undanförnum ár-
um.
Hvers vegna segi ég það?
Vegna þess aö verkalýðshreyfing-
in berst ekki lengur fyrir því vel-
feröarþjóöfélagi sem hún hafði sjálf
forystu um aö byggja upp í áratugi.
Vegna þess að í störfum verka-
lýöshreyfingarinnar hafa skamm-
tímahagsmunir komiö í staö hug-
sjóna.
Vegna þess aö viö höfum ekki
lengur neina skýra hugmynd um
hvaö við viljum, hvert við viljum
stefna, eða hvernig við getum gert
grundvallarmarianið veikalýðs-
hreyfingarinnar að veruleika í sam-
timanum.
Vegna þess að okkur hefur ekki
tekist aö gera verkalýöshreyfinguna
aö þvi afli i þjóöfélagi okkar sem hún
áaðvera.
Þetta er niöurstaöa min eftir
vandlega umhugsun. Sá sannleikur
sem ekki verður umflúinn.
Við stöndum á tímamótuin.
Gildismat manna breytist hratt.
Miklar breytingar hafa orðið á síö-
ustu árum. A þessu breytingaskeiði
hefur verkalýðshreyfingin orðiö und-
ir í baráttunni. Hún hefur verið í sí-
felldri vöm. Barátta hennar hefur
breyst í skipulagslitið undanhald.
Sundrung í stað samstöðu. Máttleysi
gagnvart sífellt sterkari andstæðing-
um, sem vilja ýmis grundvallar-
atriði velferðaþjóðfélagsins feig. Við
erum komin á y stu nöf.
Ógöngur
Það er ekki létt verk fýrir mann
sem hefur sinnt verkalýðsbaráttu í
aldarfjórðung að horfast í augu við
þetta. En það er óhjákvæmilegt að
horfast í augu við staðreyndir. Með
því móti einu er hægt að leggja eitt-
hvað af mörkum til þess að komast
út úr þessum ógöngum.
Og við erum svo sannarlega í
ógöngum.
Það eru ógöngur þegar svo er
komiö að erfiðisvinnufólk þessa
lands, launamennimir sem vinna við
framleiðslustörfin, fá jafnvel lægri
laun en sem nemur lánum til fram-
færslu námsmanna.
Það em miklar ógöngur, þegar
hinum tekjulægstu í þjóðfélaginu eru
skömmtuö svo lág laun að greiða
verður framfærsluuppbót á laun
þeirra.
Það eru ógöngur þegar atvinnu-
rekendur kvarta undan því að laun
þau, sem þeir greiða, séu orðin lægri
en atvinnuleysisbætur, sem sannar-
lega er aðeins ætlað að duga til aö
halda fólki lifandi við hungurmörkin.
Það eru ógöngur þegar öflun
mannsæmandi íbúðarhúsnæðis er
orðin að óyfirstíganlegri byrði fyrir
fjölda launamanna.
Það era ógöngur þegar hið opin-
bera vald getur leyft sér að gera
launafólk, sem á eigin íbúð, smátt og
smátt eignalaust með misvægi milli
launa og vaxta.
Það eru ógöngur þegar konur á
vinnumarkaðinum njóta ekki þess
jafnréttis sem lögin í landinu ætla
þeim.
EINAR ÓLAFSSON,
FORMAÐUR STARFS-
MANNAFÉLAGS
RlKISSTOFNANA
vinnudegi að margir líða hreinan
skort.
Það era ógöngur þegar athafnir
ganga svo þvert á orð að þeir sem
þykjast vilja þeim tekjulægstu vel
semja þannig að hinir lægstlaunuðu
berá minnst úr býtum.
Það eru ógöngur þegar vegið er
hatrammlega að burðarstoðum vel-
ferðarþjóðfélagsins, þeirri félags-
legu þjónustu sem tekið hefur ára-
tugi að byggja upp án þess að verka-
lýðshreyfingin geti sameinast um að
snúast af alefli til vamar.
Og það eru mestu ógöngumar að
neyðast til að skila komandi kynslóð,
unga fólkinu í landinu, þjóðfélagi
vaxandi ójafnaðar og óréttlætis,
þrotabú okkar eigin vanmáttar og
óstjómar misviturra stjómarherra.
Á tímamótum
Af þessum sökum öllum stöndum
við nú á tímamótum.
£ „Og það eru mestu ógöngurnar að
neyðast til að skila komandi kyn-
slóð, unga fólkinu í landinu, þjóðfélagi
vaxandi ójafnaðar og óréttlætis, þrota-
búi okkar eigin vanmáttar og óstjórnar
misviturra stjómarherra.”
Það era miklar ógöngur þegar Tekst okkur að Iæra af mistökum
eldri kynslóðinni er skammtaöur svo liðinna ára?
naumur lífeyrir að loknum löngum Tekst okkur að horfast í augu við
orsakir eigin vanmáttar og yfirstíga
þær? Eyða sundurþykkjunni? Sér-
hyggjunni? Eiginhagsmunapotinu?
Tekst okkur að blása nýju lífi í
hugsjónir verkalýðshreyfingarinn-
ar? Að byggja sameinaða, einhuga
og einbeitta baráttuhreyfingu sem
stefnir ótrauð að auknu jafnrétti,
bættum lífsk jörum launafólks í land-
inu og félagslegu öryggi þeirra sem
minnst mega sín? Verkalýðshreyf-
ingu sem leggur óhikað og sterk til
atlögu við þann dreka sérhyggju og
gróðapunga sem lagt hefur eld að
stoðum velferðarþjóðfélagsins að
undanförnu?
Svörin við þessum spurningum
munu skipta sköpum um hvernig
þjóðfélagi við skilum í hendur unga
fólksins.
Við verðum að snúa vörn í sókn.
Við verðum að leggja til hliðar
skammtimahagsmuni einstaklinga
og hópa en leggja áherslu á þá sam-
eiginlegu hagsmuni sem tengja okk-
ur saman. Hætta undanhaldinu og
þora að standa við hugsjónir okkar
og baráttumáL Segja gróðahyggju
og ábyrgðarleysi stríð á hendur og
standa vörð um velferð launamanna.
Sameinumst því um aö reisa við
að nýju það merki einbeittrar fram-
farasóknar og félagshyggju sem leg-
ið hefur í láginni um sinn. Þá getum
við sagt með nokkrum rétti við ungu
kynslóðina, sem á að taka við af
okkur, að við höfum þorað að ber jast
fyrir hugsjónum okkar og að sú
barátta hafi skilaö þeim betra og
mannúðlegra samfélagi.
Einar Olafsson.
Sveitarstjóra svarað
Bandalag jafnaöarmanna
landsíund i haust og kaus sér for-
mann sem vcntanlega ð að fylgja
fram .jtefnu" Bandalagsáns Af
latri stjórnmálaályktunar lands-
fundarins er hins vegar fátt að finna
sem varðað getur vegferö þeirra á
sviði landsmála Þarersu leiðpóker-
spilarans valin að gefa fátt til kynna
nema það sem helst getur blekkt.
Hlutverk formanns og landsnefnda
verður því vcrtanlega að hlera
almenningsálitiö og taka stefnuna i
hverju máh með hliðsjón af þvi.
Stefnan verður þvi stefna liöandi
stundar. Yfirskrift stjórnmáln-
ályktunar BJ er: „Nýtt afl. nýjar
leiðir". Ekki er þar fjallað um
spurningu höfuðkratans um það
hverjir eigi Island. Hins vegar er
vandi þjóðarinnar talinn stafa af
kjördxmapoti og sérhagsmuna-
vörslu stjórnmálamanna. Vanda
þjóðarinnar ctlar BJ að leysa með
þvi að fckka kjúrdcmum i eitt og
efla sjálfsstjom héraða Ivcntanlega
gömlu kjördcmin’i auk þess að
brjota á bak aftur fámennisvald SIS.
Ekki er i liUð ráöist Er nú komið
nokkuð annað snið á valddreifingar-
hugmyndir Bandalagsins sem ýinsir
frambjóðendur þess toldu i siðustu
kosningum vera franskrar cttar og
voru aðalmálBJ.
Ekki var það efnisrýrð ályktunar
Bandalagains sem fékk mig Ul þess
landalag jaf naðarmanna
gegn landsbyggðinni
L
l,
hotei LOFTLEKJlB }
tr'”!........."
h«4íiI.W' ! !
1 iMtri atjömmálaályktunar l
n varAað petur va«f*rð Þ*irra á avMM landamáU."
M „Stjómmálaflokkur, sem ætlar
w öðrum þræöi að byggja tilveru sína
á því að ala á ðfriði með þjóðinni og
draga landshluta til ábyrgðar um
ástand i þjóðfélaginu, getur tæplega átt
formælendur, nema í hópi grínista. ’’
Kjallarinn
a ar hina vagar fátt að
STURLA BÖDVARS-
SON
SVEITARST JÓRI,
STYKKISHÓLMI
að drepa niður penna heldur
tilraunir Bandalagsins Ul þess að
gera stjörnmálamenn landsbyggðar-
innar ábyrga fyrtr því sem kallaö ei
„vandi þjóöarinnar” Er þai
vcntanlega bcði átt við sveitar-
stjðrnarmenn sem og þinginenn
þegar lalað er um kjördcmapot i
ályktun þeirn sem glumdi i fjöl-
inlðlum. Þegar talaö er um kjör-
dcmapot i þessum og þvilGium hópi
venjulcga átt við baráttu fyrir
efllngu atvinnulifs, t d. endurnyjun
togaraílotans á landsbyggðínni eða
uppbyggingu nyrra fynrtckja Þessi
árátta. sem nú er staðfcst i stjórn-
málaályktun. er vcgast sagt
furðuieg vegna þess að am.k
nokknr af forystumonnuni Banda-
lagsins (þar á meðal formaður i cttu
að vita að nóg er komið af aróðri
gegn landsbyggðinru og tilraunum til
þessað kljufa landið upp i stnðandi
hagsmunasvcði Slikur mála-
flutningur er stórskaölegur og ef til
vUI jafnhcttulegur og áhnf SlS i
þjóðíélaginu.
Stjórnmálaflokkur. sen. cUar
öðrum þrcði að byggja tilveru sina á
þvi að ala á ófnöi með þjoðinm og
draga landshluta td ábyrgöar um
asland i þjóöfclíginu. gelur tcplega
átt formclendur. nema i hópi
að gefa skýnngar á árasuin a lands
byggðina og þá menn sein staóiö |
hafa i ströngu við að tryggja stööu
byggðanna.
Bandalagsmenn vcrða að ..taka
höndum saman og hctta að buUa og
fara að gera eitthvað" svo vitnað sé
tU orfta formannsins, i staö þess að
beina þvi til þjoðannnar.
Sturla Böðvarsson I
svrltaniljóri Sty kkishólmi.
„Við teljum róttœkar breytingar á stjórnskipuninni forsendu þess efl hór verfli komifl vifl skynsamlegum
og skilvirkum stjómerhóttum."
Sturla Böðvarsson hefur af því
nokkrar áhyggjur að hafa ekki skilið
stjómmálaályktun landsfundar
Bandalags jafnaðarmanna, annað
verður vart séð af nýstárlegri túlkun
hans á henni. Hann segir BJ fara leið
pókerspilarans, þ.e. „að gefa fátt til
kynna nema það sem helst getur
blekkt.” Nú veit ég ekki hvers konar
póker menn spila í Stykkishólmi en
ekki verður betur séð en að sveitar-
stjórinn telji að spilið gangi út á
blekkingar og svindl. Þetta er að
vísu ekkert undrunarefni í ljósi þess
að soddan póker hefur alltaf veriö
spilaður í íslenskri pólitík. Menn
komast upp með þessa spUamennsku
vegna þess að þeir þurfa aldrei að
sýna spilin. Og það er þess vegna
sem á Islandi býr þjóð í vanda. Eg er
ekkert hissa á þvi að náungi á borð
við sveitarstjórann, sem ætlar sér
stóra framtíð sem kerfiskall og kjör-
dæmapotari, sjái takmarkaðan
árangur felast í því aö gera landið að
einu kjördæmi og jafna atkvæðisrétt-
inn. Sömuleiðis eru öflugar heima-
stjómir ógnun við þá framtíð sem
hann ætlar sér í hlutverki guðföður
byggða og búsmala á Alþingi.
Nýttafl
Sturlu þykir stjómmálaályktunin
efnisrýr, loðin og óljós. Nú er það
alveg ljóst að ályktunin var ekki
sniðin að hugsanaferli framsóknar-
Kjallarinn
KRISTÓFER MÁR
KRISTINSSON
FORMAÐUR LANDSNEFNDAR
BANDALAGS
JAFNAÐARMANNA
manna, hvar i flokki sem þeir kunna
að standa, heldur er henni beint til
fólks sem hefur raunverulegar
áhyggjur af stjórnmálaþróunirmi
hérlendis. Hún er tUraun til þess aö
skilgreina i aðalatriðum þann vanda
sem glímt er við og benda á lausnir í
samræmi við orsakir vandans, þ.e.«
stjómmálaafl leggi hlutlægt mat á
aöstæður án tillits til stefnumála sem
oftast eru mestanpart huglæg og aUt-
af fjarlæg. Það er misskilningur hjá
sveitarstjóranum að það að brjóta
upp SIS eöa uppræta sérhagsmuna-
vörslu og kjördæmapot sé markmið í
sjálfu sér. Markmið Bandalags jafn-
aðarmanna er að skapa forsendur
fyrir réttlátu þjóðfélagi. Sturla sakn-
ar þess að í stjómmálaályktuninni er
ekki birt nákvæm atriðaskrá um
allt sem BJ hefur afstöðu til og
hvað eigi að gera og hvenær. Þ.e.
tossalisti á borð við þá sem hefð-
bundnir stjórnmálaflokkar sam-
þykkja á hUðstæðum samkomum.
Hafi það farið fram hjá honum þá er
rétt að minna hann á að stefnt er að
því að ljúka rúmlega 40 ára vinnu við
nýja stjómarskrá á næstu misser-
um. Það er ljóst aö líklegast munu
líða önnur 40 ár þar til stjórninála-
flokkum á Islandi þóknast aö taka
aftur og skoða þetta heimilismál sitt.
Það er einmitt þess vegna sem BJ
leggur svo mikla áherslu á mál er
varða stjórnkerfisbreytingar og
stjórnarskrána almennt.
Nýjar leiðir
Við teljum róttækar breytingar á
stjórnskipuninni forsendu þess að
hér verði komið við skynsamlegum
og skilvirkum stjómarháttum. Það
tækifæri sem þjóðinni gefst nú mun
altso aö líkindum ekki gefast aftur
næstu áratugina. I þessum skilningi
er BJ eins máls hreyfing með nýja og
endurbætta stjórnarhætti að mark-
miðl Þess vegna leggjum við
áherslu á grundvaUaratriði. Þess
vegna eigum við ekkert leyniplagg
um fiskvinnslustöðvar sem eiga að
fá skelfiskvinnsluleyfi þegar og ef
við fáum einhvem tíma einhverju
um það ráðið og ég get fuUvissað
sveitarstjórann um að soddan plagg
verður aldrei tU á vegum Bandalags
jafnaðarmanna. Þar fyrir utan á það
| aUs ekki að vera skrifborðsákvörðun
í Reykjavík hverjir veiða eða verka
sjávarafla, ég held að það væri íbú-
um við Breiðafjörð hoUt og fram-
tíðinni næsta þarft að þeir semdu
sjálfir sín á mUU um nýtingu þeirra
| auðUnda sem kostur er á úr þeirri
matarkistu.
KristóferM. Kristinsson

,Ég er ekkert hissa á því að ná-
w ungi á borð við sveitarstjórann,
sem ætlar sér stóra framtíð sem kerfis-
kall og kjördæmapotari, sjái tak-
markaðan árangur felast í því að gera
landið að einu kjördæmi og jafna at-
kvæðisréttinn.”