Dagblaðið Vísir - DV - 22.05.1985, Qupperneq 10

10
DV. MIÐVIKUDAGUR 22. MAI1985.
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
Nýsköpun í portúgölskum
útvegi vegna EBE-aöildar
Hinir litriku fiskibátar í sjávar-
þorpi eins og Sesimbra taka sig svo
sem nógu vel út á póstkorti, sem
ferðamenn senda heim, en tré-
skrokkar þeirra og flagnandi
málning felur um leið í sér aöra
mynd af því hvernig aldraður báta-
floti Portúgals hefur dregist aftur úr.
EBE-aðildin knýr á
Með tilliti tU þess aö aöild
Portúgals að Efnahagsbandalagi
Evrópu tekur sennUega gildi á næsta
ári hefur Portúgalsstjórn áhyggjur
af því hve portúgalski fiskveiði-
flotinn, um ellefu þúsund bátar og
skip, er bæði orðinn úreltur og getur
sótt stutt. Ljóslega getur hann Utt att
kappi við nútímalegri flota annarra
EBE-landa.
„Portúgal hefur miöin en ekki
flotann tU aö nytja þau,” sagði Rui
Machete, aöstoðarforsætisráðherra
Portúgals, fyrir skemmstu.
Þorp á borð við til dæmis
Sesimbra, sem aö ofan var getið og
Uggur viö Atlantshafsströndina um
30 km suður af Lissabon, hefur um
150 báta flota en flestir eru þeir Utlir
og Ula búnir tækjum. Enda sækja
þeir ekki út fyrir tólf mUna land-
helgina og eru þó gjöfulU miðin þar
fyrir utan á dýpra vatni.
„Við verðum að herða okkur til
þess bæði að geta orðið samkeppnis-
færir og eins tU þess að okkur haldist
á fiskimiðum okkar,” sagði Carlos
Pimenta í s jávarútvegsráðuneytmu í
viðtaU við Reuter.
Margir fiskimenn
svartsýnir
Þótt Portúgalsstjórn vænti sér
góðs af aðUd landsins að efnahags-
bandalaginu þá eru forystumenn út-
vegsins ekki eins upprifnir. Stjórnin
samdi um tíu ára aðlögunartíma
fyrir sjávarútveginn eftir formlega
inngöngu. Á þeim tíma veröa veiöi-
skip frá EBE-löndunum, sem ætla að
fiska á svæðinu frá tólf mílna
mörkunum út að 200 mUna-Unu efna-
hagslögsögunnar, að sækja um sér-
stök veiöUeyfi sem sjálfsagt verða
háð aflahámarki.
Endumýjun portúgalska fiskveiði-
flotans krefst mikils átaks og tíu ár
virðast ekki lengur tími til slíks
verkefnis. MeirUiluti flotans er smá-
bátar sem halda sig aöallega á
grunnmiöum og notast enn viö gam-
aldags veiðiaðferðir.
Yfir 20 ára gömul
fiskiskip
Fiskimannasamtökin, en Uman
þeú-ra teljast vera um 90% þeirra
sem vinna á einhvern hátt við fisk,
veiðar eða verkun, segja að um
helmingur flotans sé oröinn yfU-
tuttugu ára gamaU en 85% séu um
fimmtán ára.
Portúgölskum er ljóst að geti þeir
ekki sjálfir veitt fiskinn á miðum
súium muni aðrir verða til þess því
aö djúpmiðin verða eftir aölögunar-
tímann hluti af efnahagslögsögu
EBE. Þeir hafa því gert áætlanir um
endumýjun skipastólsins, endur-
bætur á yngri skipunum og áætlanir
um að innleiða nýja tækni og nýjan
tækjakost ásamt þjálfun í meðferð
nýju veiðitækjanna. Annars sjá þeir
fram á það eftir tíu ár að þeir borði
fisk fluttan Uin frá öðrum löndum,
fisk sem þó hefur verið veiddur á
þeU-ra fiskislóðum.
Óttast mest Spánver jana
FiskUnannasambandið er svart-
sýnt á að þessi tíu ár endist til slíkrar
tæknibyltmgar. Einn aðaltalsmaður
þeura, Fredrico Perreita, er í hópi
þeirra, sem óánægðU- eru með samn-
inga sem stjómrn í Lissabon náði. En
mest kvíða þeir þó innrás spænska
fiskiveiðiflotans. Eftir að Spánn
hefur gengið í EBE um leið og
Portúgal verður þeirra fiskveiðifloti
stærstur aðildarríkjanna tólf.
Spánn gerði millU-íkjasammng við
Portúgal um leyfi til handa
spænskum fiskiskipum að veiða
innan efnahagslögsögu Portúgals og
stendur sá samningur utan við EBE-
samningana.
Minnkandi aflabrögð
Bátaformenn era margir hverjir
ekki ems svartsýnU- á framtíðina
innan EBE, eins og forystumenn
samtaka þeirra hafa verið í tali.
Flestum þykú- vandséö fyrir, hvað af
hlýst en vænta sér fremur góðs af.
Þeir, sem róa fyrU- eigin útgerð, hafa
fremur komist vel af þótt stutt sé sótt
og veiðiaðferðir gamaldags og ekki
afkastamiklar. Upp á síðkastið hefur
þrengt að þeim vegna hækkandi elds-
neytiskostnaðar og hærri vaxta af
ríkislánum.
Samkvæmt opUiberum skýrslum
nam heUdarveiði Portúgala í fyrra
225.341 smálest, en var 297.298
smálestir árið 1974. Nær þriðjungur
þessa afla eru sardínur, en þorskur,
makríU og lýsa era einnig stór hluti
hans. — Með meiri sókn, vegna fyrir-
hugaörar nýsköpunar, má búast við
aö aflinn aukist aö minnsta kosti
fyrst í stað.
Samtímis eru uppi áætlanir um
endurbætur fiskmóttökunnar í landi
og dreifUcerfisins fyrU- innanlands-
maritaðinn. Sömuleiðis era áætlanir
um fiskeldi og þá aðallega á kola og
skelfiski.
Fiskiskipafloti Portúgals samanstendur aðallega af minni bátum eins og hór sést í vörinni hjá þorpinu
Nazaré.
Fílamir harðskeyttir á Súmatra
Þeir hafa orðið mannsbani og eyðilagt nýrœkt nýbyggjanna á Súmatra.
Glorsoltnir fUar hafa valdiö ógnar-
öld á eyjunni Súmatra. Áður
hröktust þeir af bithögum sínum
undan landnemum frá Jövu. En nú
hafa þeir snúið aftur og hefnt srn
rækilega: úðað 1 sig uppskerunni,
drepiö nokkra menn og traðkað
undir fótum sér mannvirkin.
Frá Jövu hafa streymt til Súmatra
landnemar sem flýja undan
þrengslunum og mannmergðinni og
freista þess aö brjóta land, ryðja
skóga, byggja upp plantekrur og
rækta hrísgrjónaakra. Þeir hafa
þrengt mjög að heimkynnum hinna
viUtu fíla á Súmatra og hefur nú
hlotist af stórvandi.
Þungar búsifjar
I marslok gengu sautján fílar í
einni hjörð berserksgang nærri
þorpinu Sekincau á Suður-Súmatra.
Uröu þeir sautján ára stúlku að
bana.
I nóvember í vetur komst í heims-
fréttimar þegar hjörð fUnmtíu og
fUnm fíla undir forystu hvítmgja,
eintennts albínó-fíls, fór með ófriði
um þorpin á norðurströnd Súmötru.
Rústuðu þeir þorpskofana og gleyptu
í sig ávexti, hrísgrjón, kókoshnetur
og annað sem þorpsbúar ræktuöu sér
til viöurværis. Akramir urðu eins og
flög en um eitt þúsund manns voru
hraktir á flótta frá heimilum sUium.
— Hviti fíllinn traökaði til bana
búandkarl sem brugöið hafði hnífi
gegn honum og særði annan með því
að slá honum við trjástofn.
Fílarekstur
Landnemamir, sem líta á sig sem
útherja siðmenningarinnar, sáu að
við svo búið mátti ekki standa og
söfnuðu liöi til þess að reka þessa
fjendur af höndum sér. Yfir tvö
hundrað skógarverðir, stjómarher-
menn og þorpsbúar héldu í herförina
vopnaði þyrlum, hrossabrestum,
vélsögum, trommum og hagla-
byssum til þess að flæma dýrin út úr
byggðinni. FílamU- era lögfriðaðir á
Súmötra.
Rudd var slóð í gegnum
frumskóginn alla leið frá þorpinu
Alue Glem Bukit Rata til
þjóögarðsUis við Leuser-fjall í Aceh-
héraði, sextíu kílómetra vegalengd.
Achmad Rachmadi, yfirmaöur
skógarvörslunnar á þessum slóðum,
sagði í viðtaU á dögunum að það
hefði ekki verið neinn bamaleikur að
fá fílana til að fylgja slóðmni eða yfir
höfuð talað rekast. — „Við börðum
trumbur, skutum út í loftið og
góluðum en þeir voru hvergi smeykir
við okkur. Yfirleitt er ekki svo
auðvelt að hræða fíla.”
EUium ljósmyndara tókst það þó í
ógáti þegar hann reyndi að ná
blossamynd af hvíta fUatuddanum.
Rann þá berserksgangur á hjörðma
sem óð áfram um skógrnn og stöðv-
aðist ekki fyrr en eftir tíu kílómetra
hlaup.
Seint og um siðir hafðist þaö af að
smala hjörðmni inn í þjóðgarðinn en
áður en margar vikur Uðu höföu
nokkrir fílar rölt alla leið tU baka og
varð að reka þá á ný tU þjóðgarðsins.
Byggðavandamál
Það eru milU tvö og þrjú þúsund
fUar á Indónesíu, nær alUr á
Súmötru. I anda umhverfisvemdar-
stefnunnar eru þeir lögfriðaðir þótt
ljóst þyki að þeir eigi eftir að valda
nýbyggjum þungum búsif jum.
Emil Salim, byggða- og umhverfis-
verndarráðherra, sagði frétta-
mönnum Reuters i viðtaU út af
fUunum að vandinn hefði vaxið
þegar landsyfirvöld gripu tU þess að
flytja fólk frá Jövu til hinna eyjanna
þar sem fólksmergðin er ekki enn
eins mikU.
Landnemamir á Súmötru hafa
margsinnis gripið tU fUarekstra. Sá
stærsti var 1982 þegar herflokkar og
skógarverðir ráku um 230 viUta fUa
fimmtíu kUómetra vegalengd. Var
sú framkvæmd kennd við Ganesha,
fUaguðinn i goöafræði hindúa. I þeim
rekstri var gripið tU þess að selflytja
fæhia yngri ffla hangandi neðan í
þyrlum yfir eitt stórfljót. Hjörðin var
á endanum rekin í afskekktan þjóð-
garð.
Umsjón: Guðmundur Pétursson