Dagblaðið Vísir - DV - 19.03.1987, Blaðsíða 32

32
FIMMTUDAGUR 19. MARS 1987.
Menning
s 'i ■<.
Söngsveitin Fílharmónia á æfingu. „Vöntun á taktvísi'
Catulli Carmina
Tón'eikar Söngsveitarinnar Filharmóniu
í Háskólabiói 15. mars.
Stjórnandi: Smári Ólason.
Einsöngvarar: Gunnar Guðbjörnsson
og Elin Ósk Óskarsdóttir.
Á efnisskrá: Carl Orff: Catulli Carmina,
Ludi scaeinici.
Fyrir þá sök að hafa verið eini
„framúrstefnumaðurinn" sem menn-
ingarpólitískir leiðtogar Þriðja
ríkisins gátu unnt að starfa nokkum
veginn óhindrað hefur Carl Orff
mátt þola margan sleggjudóminn.
Svo óheppilega vildi til að einmitt á
þeim tíma urðu þáttaskil í tónsköp-
un hans. Hann leitaði þá hins foma
frums í tónlistinni. Hann þóttist
finna það í miðaldakveðskap, í ljóð-
um á gullaldarlátínu, fomgrískum
leikjum og í asískum slaghljóðfærum
og taldi sig byggja á því með sínum
sterku, einföldu hljómrænu dráttum
og harðslæga hryn, sitt eigið sér-
staka og frumlega tónlistarform.
Svo bókstaflega tekinn
Kannski var það vegna hinna póli-
tísku náðar, sem hann naut á
óheppilegasta tíma, að svo margir
áttu erfitt með að líta hann óhlut-
drægum augum og gátu í besta falli
samþykkt tónlistamppeldislegar
kenningar hans sem settar vom fram
í Schulwerk. Síðan átti fyrir þeim
kenningum að liggja að verða svo
bókstaflega teknar af mörgum hrein-
trúarmanninum (fyrir kláran mis-
skilning), einkanlega kennsludæmin
byggð að hluta á grimmilegum
söngvum úr Þrjátíu ára stríðinu, að
það hefur leitt af sér skammaryrðið
„orffiskt". Þótt kynni mín af mann-
inum yrðu ekki önnur en þau að
hnakkrífast við hann eina dagstund
um notagildi kenninga hans, þegar
sjúkur eða vanþroska hugur væri
annars vegar, urðu þau þó til að
auka stórum virðingu mína fyrir
Tónlíst
Eyjóifur Melsted
tónskáldinu og manninum Carli
Orff.
Hvorki varið né útskýrt
Sviðsleikurinn byggður á kvæðum
Catullusar er dæmigert Orff verk.
Djarfur textinn er undirstrikaður og
stundum ýktur með dráttum hryns
tónlistarinnar. Hér var hann fluttur
í konsertuppfærslu og áheyrandan-
um látið nægja að gera sér í hugar-
lund hvemig erótískar senur, fysnar,
trega og harmaljóðanna skyldu upp
byggjast. Þrískiptur kórinn er
þungamiðjan og meðleikinn annast
sextán slaghljóðfæri, þar af fjögur
píanó. Einsöngshlutverkin em Cat-
ullus, skáldið, og Lesbía, ástkonan
alræmda. Þar um em klárar línur
og engin tilraun gerð til að verja eða
útskýra neitt.
Af skorti á sjálfsaga
og sleifarlagi
Óneitanlega var gaman að sjá og
heyra unga og upprennandi slag-
verkamenn leika með. Þeir skiluðu
skrifuðum nótum mestanpart rétt-
um, en skorti óneitanlega það bit,
sem „orffiskan" útheimtir. En sama
átti við um kórinn á stundum. Því
miður sannaðist hér hið fomkveðna
að taktvísi er langt því frá sterkasta
hliðin á tónlistarhæfni íslendinga.
Ekki var um að kenna slælegu slagi
stjómanda eða skorti á bendingum
af hans hálfu - fremur skorti á sjálfe-
aga einstakra kórlima og sleifarlagi.
Ljósasti geislinn
Þáttur slagharpanna var hins veg-
ar af betra taginu. Sama má um
einsönginn segja. Að vísu fannst mér
Elín Ósk syngja með næstum því
einum of blíðlyndislegum raddblæ,
en hún skilaði þessu öllu saman vel.
Gunnar Guðbjömsson sýndi hér
hversu feiknavel honum miðar yfir-
leitt, einkum þó við úrvinnslu raddar
sinnar. Músíkalítetið er eftir einsöng
hans að dæma í besta lagi og var
raunar söngur hans ljósasti geislinn
sem á þessum tónleikum skein. Það
er þakkarvert að ráðast í að flytja
Orff verk eins og Fílharmónía gerði
á þessum tónleikum. Að mörgu leyti
vom tónleikamir vel undirbúnir,
meðal annars með snoturri og vel
unninni efnisskrá, svo að til fyrir-
myndar var, en mætti ég biðja um
svolítið meira af krassandi „orf-
físku“ næst.
-EM
Vetrarferðin
Tónleikar Kristins Sigmundssonar
og Jónasar Ingimundarsonar á vegum
Tónlistartélagsins í Austurbæjarbiói 14.
mars.
Efnisskrá: Franz Schubert Winterreise.
Það var með mikilli eftirvæntingu
að ég fór að hlýða á þá félagana
Jónas Ingimundarson og Kristin
Sigmundsson flytja Vetrarferð Franz
Schuberts og Wilhelms Múller. Var
það fyrir margar sakir og verða þær
ekki tíundaðar hér, enda má hver
sem vill rekja þær af mínum fyrri
skrifúm.
Það sem gleymdist að prenta
í einfaldri en smekklega gerðri efn-
isskrá fylgdu þýðingar Þorsteins
Gylfasonar á ljóðabálki Wilhelms
Múller. Þýðingar Þorsteins em kap-
ítuli út af fyrir sig. Það sem eftir
hartn liggur á þessu sviði er orðið
harla mikið að vöxtum, sem út af
fyrir sig hefði harla lítið gildi ef ekki
væm þær undantekningarlaust
miklar að gæðum. Það hefði ekki
sakað að hafa frumtextann einnig
prentaðan með í efnisskrá, svona
rétt til að undirstrika gildi þýðing-
anna og áhugasömum áheyrendum
til hægðarauka. Annað gleymdist
Jónas Ingimundarson og Kristinn Sigmundsson „lögðu líf og sál í
flutninginn".
þó, sýnu mikilvægara, að prenta á
efhisskrána - tilmæli um að fletta
ekki nema í hléum á milli laga og
að láta ógert að rísla með plaggið
svo að í skrjáfaði meðan á flutningi
stæði.
Hin takmarkalausa virðing
Það verkaði nefnilega eins og
spjöll á helgistund að heyra hvemig
sumir áheyrendur gátu verið að
Tónlist
Eyjólfur Melsted
hnoðast með blessað prógrammið á
milli handanna (náttúrlega alltaf
mest á viðkvæmustu augnablikun-
um) og er fátt meira truflandi á
tónleikum, nema kannski pípið í
tölvuúrunum, sem líka skal ævin-
lega koma þegar verst á stendur.
Já, líkt og spjöll á helgistund, því
að sjaldan hefur verið jafnauðheyrt
á islenskum listamönnum og á þeim
Jónasi og Kristni á þessum tónleik-
um með hve takmarkalausri virð-
ingu fyrir viðfangsefninu sínu þeir
unnu sitt verk. (Þetta minnti eigin-
lega á gamla Róbert Abraham.)
Enda uppskáru þeir eftir því. Stíllinn
og skilningurinn var algjörlega
þeirra eiginn, mótaður af langvar-
andi, góðri samvinnu þeirra. Og
samvinnan - fyrir henni mátti hrópa
húrra.
Nánast aukaatriði
Það var kannski af því að tækni-
legir þættir voru svo vel af hendi
leystir að þeir voru þeim félögum
nánast sem aukaatriði. Fyrir vikið
fengu þeir lifað sig inn í túlkunina
óhindrað og þeir lögðu líka líf sitt
og sál í flutninginn. Ljóðaflokkinn
allan fluttu þeir með góðri heildar-
yfirsýn, svo að ekki er um að ræða
að taka einstök ljóð út úr. Þar var
flest mjög jafngott. Sitt gerði að þeir
fluttu bálkinn í einni lotu, án hlés.
Þannig verður hann jafiian svip-
meiri. Þótt elding hafi ráðið örlögum
linditrésins, sem um er ort, fyrir ald-
aríjórðungi, eða meir, standa
brunnurinn og hliðið enn á sínum
stað, jafnódauðleg og ljóðbálkur
Múllers og Schuberts. Jafnffábær
flutningur hans og hjá Jónasi og
Kristni lifir væntanlega líka lengi
með þeim sem njóta fengu.
-EM