Dagblaðið Vísir - DV - 20.06.1987, Side 10

10
LAUGARDAGUR 20. JUNl 1987.
Frjálst,óháð dagbiað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvaemdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÚNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SÍMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 550 kr.
Verð í lausasölu virka daga 55 kr. - Helgarblað 65 kr.
Við erum enn að læra
Fiskmarkaðurinn, sem hófst í Hafnarfirði í þessari
viku, er mikilvægt spor í atvinnusögu íslendinga. Hann
er þáttur í hruni skipulagsstefnunnar, sem átti fyrra
blómaskeið sitt á einokunartíma einveldiskonunga og
hið síðara á verðlagsráðatíma framsóknarmanna.
Loksins er farið að verðleggja fisk hér á landi á sama
hátt og tíðkazt hefur frá örófi alda annars staðar í heim-
inum. Við erum að eignast okkar Billingsgate, Fulton
og Rungis. Markaðshyggjan hefur haldið innreið sína
í langsamlega mikilvægustu atvinnugrein okkar.
Fyrsta uppboðið er strax farið að hafa áhrif. Kaup-
endur kvarta um, að seljendur kunni ekki að ísa fisk í
kassa. Vafalaust mun misjafnt markaðsverð fljótlega
leiða til, að sjómenn og skipstjórar læri að ganga þann-
ig frá vörunni, að hún gefi hæst verð á markaði.
Eftir upphafið getum við farið að furða okkur á,
hvernig okkur tókst að halda áratugum saman slíku
dauðahaldi í skipulagsstefnuna, að við erum nú fyrst
að veita okkur munað markaðsins. Við munum fljótlega
hætta að skilja, hvernig gamla kerfið var kleift.
En á þessu andartaki þróunarinnar getum við um
leið skilið, hvers vegna öll stjórnmálaöfl þjóðarinnar
eru enn sammála um að halda áfram skipulögðu og
dauðvona kerfi ríkisrekstrar í landbúnaði. Menn eru
einfaldlega svona rígbundnir í hefðbundnum formum.
Allt til hins síðasta olli tilhugsunin um fiskmarkað
mikilli skelfingu framsóknarflokksmanna allra flokka.
Afturhaldsmönnum tókst að koma í veg fyrir, að fisk-
markaðir hæfust í vertíðarbyrjun eftir áramótin. Þeir
gerðu það með því að halda áfram opinberu fiskverði.
Alþingismenn sæta oft strangri gagnrýni. En þeim
til mikils hróss má þó segja, að þeir settu á ofanverðum
vetrinum lög, sem heimiluðu stofnun fiskmarkaða í
landinu. Þar með var grundvellinum skyndilega kippt
undan hinu gamla verðlagningarkerfi hins opinbera.
Afturhaldið virðist ekki hafa áttað sig á, hvað var
að gerast. Meðan menn kepptust við að innrétta fisk-
markaði í Hafnarfirði og Reykjavík, voru málsvarar
hinna gömlu tíma að dunda sér í varnarstríði gegn
frjálsu fiskverði og í heilagri krossferð gegn gámafiski.
Samband íslenzkra samvinnufélaga og helmingurinn
af Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna höfðu forustu um að
verjast frjálsu fiskverði. Þegar fyrsti söludagur nýja
markaðsins í Hafnarfirði var kominn í einnar viku ná-
lægð, gafst þessi armur afturhaldsins skyndilega upp.
Lífseigari og alvarlegri er krossferðin gegn gámafisk-
inum. Forstjórar Sölumiðstöðvar hraðfrystihúsanna og
Sölusambands íslenzkra fiskframleiðenda hafa skipu-
lega reynt að blekkja þjóðina á því sviði, með öflugum
stuðningi grófra fréttafalsana í Ríkissjónvarpinu.
Afturhaldið er enn að reyna að fá þjóðina til að trúa,
að freðfiskur sé verðmætari en ferskur fiskur og að
Evrópubandalagið tolli freðfisk meira en ferskan fisk í
atvinnubótaskyni fyrir sinn eigin fiskiðnað. Allt er þetta
hin aumasta lygi, sem hefur því miður síazt inn.
Fiskmarkaðurinn í Hafnarfirði og förunautar hans í
Reykjavík og vonandi víðar um land munu slá vopnin
úr höndum afturhaldsins. íslenzkur fiskur mun hér eft-
ir strax á hafnarbakkanum finna sitt markaðsverð,
hvort sem hann síðan lendir í gámi, frystingu eða söltun.
Með fiskmörkuðum hafa íslendingar stigið síðbúið
risaskref inn í efnahagslega framtíð, sem öðrum þjóðum
hefur verið kunn fortíð öldum og árþúsundum saman.
Jónas Kristjánsson
Albert Gore er spáð miklum frama í bandariskum stjórnmálum.
Getur einhver
orðið forseti?
Þegar kvennamál Gary Harts riðu
honum að fullu opnuðust framboðs-
mál demókrata í Bandaríkjunum
upp á gátt. Það er augljóslega orðið
nokkuð erfitt að uppfylla allar þær
kröfur sem gerðar eru til forseta-
frambjóðandans.
Kennedybræður komust upp með
kvennafar en Gary Hart ekki. Ger-
aldine Ferraro myndi trúlega ráð-
leggja fólki með undarleg peninga-
og skattamál að láta framboð eiga
sig. Eiginmaður hennar var grillað-
ur vegna slíkra mála þegar hún fór
í framboð með Walter Mondale.
Frambjóðandinn þarf að vera
geysilega aðlaðandi en má aldrei
hafa misstigið sig, vera vellauðugur
en aldrei hafa gert umdeilanlegan
hlut í peningamálum, hafa skoðanir
á öllu milli himins og jarðar en vera
óumdeildur.
Hver í ósköpunum getur uppfyllt
allar þær kröfur sem smám saman
hafa orðið til í kringum þetta merki-
lega embætti?
Fjölskyldumaðurinn
Hvemig líst ykkur á þennan?
Hann er öldungadeildarþingmaður
frá Tennessee og fetar í fótspor föður
síns. Hann er fæddur 1948 og er því
af 68 kynslóðinni, var á móti Víet-
namstríðinu en fór þó í herinn þegar
skyldan kallaði. Hann er hamingju-
samlega kvæntur kæmstunni úr
gaggó. Hann er töfrandi í framkomu
og íþróttamaður góður (var fyrirliði
fótboltaliðsins í menntó). Hann
hleypur sér til heilsubótar, drekkur
ekki kaffi og borðar epli og gulrætur
í hádeginu. Síðast en ekki síst er
hann ágætlega ríkur og nýtur góðs
stuðnings efnaðra demókrata.
En hvað með pólitíkina? Jú. Hann
er kreddulaus, raunsær og kærleiks-
ríkur demókrati og sameinar hinar
nútímalegu áherslur Gary Harts og
umhyggju Cuomos ríkisstjóra New
York fyrir þeim fátæku.
Hver í ósköpunum er þetta?
Hann heitir Albert Gore og er einn
Af erlendum
vettvangi
Guðmundur Einarsson
fyrrverandi alþingismaður
af þeim sem spáð er miklum frama
í bandarískri pólitík. Trúlega er
hann dæmigerður fyrir þá sem geta
haslað sér völl í þessum erfiða bar-
daga.
Þungavigtarmaðurinn
Hér að framan voru talin upp at-
riði sem ekki vega að vísu þyngst,
en eru engu að síður mikilvæg í
ímynd forsetaefiiisins.
Þyngra vegur t.d. að í þingstörfum,
bæði í fulltrúa- og öldungadeild, hef-
iu- maðurinn þótt sýna fádæma
dugnað. Hann var vel metinn rann-
sóknablaðamaður eftir að námi og
herþjónustu lauk og þykir beita þeim
aðferðum við undirbúning þingmála.
Sem dæmi um dugnaðinn er gjaman
sögð sú saga að 1980 tók hann sæti
í einni af hermálanefndum fulltrúa-
deildarinnar. Til þess að kynnast
vopnum og vömum vann hann
reglubundið 8 klst. á viku í 13 mán-
uði við könnun heimilda. í ársbyrjun
1982 skrifaði hann síðan fyrstu
greinina sína um vamamál. Greinin
vakti í fyrstu enga athygli. En
bandarísk sendinefhd, sem fór til
Moskvu skömmu seinna til að ræða
afvopnunarmál, komst að því að
Rússamir vildu einungis ræða það
sem þeir kölluðu „Gore áætlunina".
Þá fóm heimamenn að athuga
skrifin.
Síðan hafa Kissinger o.fl. tekið
undir hugmyndir hans.
Önnur mál, sem Gore hefur beitt
sér í , em t.d. eyðing ózonlagsins,
lyfjakostnaður hins opinbera og
kjamorkuvetur. Hann skipulagði
ráðstefnu í Tennessee um Altzhei-
mer sjúkdóminn og kannaði þörfina
á tölvukerfi til að auðvelda líffæra-
flutninga. Hann hefur líka barist
fyrir aðgerðum til að létta heimils-
lausu fólki lífið.
1984 vakti það athygli að hann tók
drjúgan þátt í að fá þingið til að
samþykkja lög um reykingavamir.
Þar þótti hann sýna hugrekki því í
heimaríkinu em þúsundir tóbaks-
bænda.
Selst hann?
Þama höfum við dregið upp mynd
af hinum upplagða frambjóðanda.
Hann er fallegur, hugrakkur og dug-
legur. Hann er nýstefhumaður, sem
líka sinnir hinum klassísku við-
fangsefnum Demókrataflokksins.
Hann er trúaður og elskar fóstur-
jörðina. Heima hjá honum virðist
allt vera í góðu lagi.
Spuming er nú hvort hann leggur
til við og lifir af þá undarlegu grjót-
mulningsvél sem forsetapólitíkin í
USA er orðin.
Guðmundur Einarsson