Dagblaðið Vísir - DV - 22.07.1987, Side 12

12
MIÐVIKUDAGUR 22. JÚLÍ 1987.

Frjálst.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 550 kr.
Verð I lausasölu virka daga 55 kr. - Helgarblað 65 kr.
Einokun Pósts og síma
Allir geta væntanlega skilið að Póstur og sími þurfi
að hækka sín þjónustugjöld í samræmi við verðlags-
þróun. Hins vegar er það einkennilegt pukur að hringla
og hræra í gjaldskránni á þann hátt að neytendur þurfi
á kennslustund að halda til að fá upplýsingar um breyt-
ingarnar. Þar að auki er sjaldnast gengið hreint til
verks og símaþjónustan hækkuð jafnt heldur hafa for-
svarsmenn stofnunarinnar lagt það í vana sinn að
útskýra allar hækkanir á gjaldskrám sínum sem meðal-
talshækkanir eða til jöfnunar og þannig gefið í skyn
að hækkanir séu alls ekki hækkanir heldur til hagræðis.
Nú hefur Póstur og Sími enn einu sinni hækkað
ýmsa þætti símaþjónustunnar og meðal annars eru gerð-
ar breytingar á skrefatalningu innanbæjarsímtala á
kvöldin og um helgar. Þessar breytingar, sem tóku gildi
fyrsta júlí síðastliðinn, hafa komið ýmsum spánskt fyrir
sjónir og borgarráð Reykjavíkur hefur óskað eftir fundi
milli borgaryfirvalda annars vegar og símamálayfir-
valda hins vegar til þess aðallega að fá vitneskju um
hvers eðlis hækkanirnar séu. Borgarráð vill fyrir hönd
Reykvíkinga fá það fram hvort rétt sé að með breyting-
unum á skrefatalningunni sé verið að mismuna
Reykvíkingum og ganga á svig við loforð sem gefin
voru á sínum tíma þegar skrefatalningin var tekin upp.
Þetta eru ánægjuleg viðbrögð hjá borgaryfirvöldum.
Þau eiga auðvitað að taka upp hanskann fyrir borg-
arbúa þegar jafnmikilvæg opinber þjónusta á í hlut sem
hefur uppi meintar fyrirætlanir um aukin útgjöld borg-
arbúa án þess að þau gangi jafnt yfir alla aðra. Neyt-
endasamtökin hafa oft verið á verði undir slíkum
kringumstæðum en þegar gengið er á rétt og hagsmuni
Reykvíkinga sérstaklega er það sjálfsögð skylda borgar-
stjórnar að taka á því máli.
Þetta er allt eðlilegt. En hitt er engan veginn eðli-
legt að sveitarstjórnir og neytendur almennt þurfi á
fundahöldum að halda til að fá réttar upplýsingar og
útskýringar á auknum þjónustugjöldum opinberra
stofnana. Póstur og sími er að vísu ríkisrekin einokun-
arstofnun sem leyfir sér ýmislegt í skjóli einokunarinn-
ar. En hún er ekki ein í heiminum og henni á ekki
lengur að líðast að gera hvað sem er upp á sitt eindæmi
rétt eins og öðrum komi það ekki við. Sér í lagi ekki
þegar neytendur þurfa að borga brúsann.
Ef Póstur og sími og þau stjórnvöld, sem leggja bless-
un sína yfir tillögur um hækkanir á þjónustugjöldum,
kvarta undan erfiðum fjárhag og leggja til hækkun
gjalda til að standa undir auknum útgjöldum má minna
á að ríkissjóður hefur haft stofnunina að féþúfu. Undan-
farin tvö ár hafa umtalsverðar fjárhæðir, sem aflað er
með lántökum og neytendagjöldum í þágu Pósts og síma,
runnið beint í ríkiskassann.
Það er löngu orðið tímabært að Póstur og sími verði
einkavæddur, ýmiss konar þjónusta á hans vegum boð-
in út og hagsmunir símnotenda hafðir í fyrirrúmi í stað
opinberrar stjórnunar og misnotkunar ríkisvaldsins.
Símnotendur eiga að geta fylgst með rekstrinum fyrir
opnum tjöldum og stjórnendur þessarar þjónustu eiga
að vera undir aðhaldi og eftirliti þeirra sem þjónustunn-
ar njóta. Hækkanir á símaþjónustu eru ekki einkamál
örfárra manna í kerfinu.
Viðbrögð borgaryfirvalda eru lofsverð í þessu máli.
En betur má ef duga skal. Neytendur eiga að hrinda
þessu einokunarnáttrölli af stallinum.
Ellert B. Schram
„Við sölu ætti að miða stærð íbúða við séreignarflatarmál. Kaupendur leita fyrst og fremst eftir rými í séreign
en meta sameignina minna.“
„alþýðustaðair
Kaupendur fasteigna eiga að
ganga eftir þvi að fá gefnar upp rétt-
ar stærðir á þeim íbúðum sem
boðnar eru til sölu. Nýr staðall um
stærðarmælingar bygginga hefur
verið tekinn í notkun. Samkvæmt
honum eru fermetrar íbúða skil-
greindir á einfaldan og skýran hátt.
Ef vísað er til hans vita kaupendur
nákvæmlega hver stærð eignanna
er. Til skamms tíma hefur munað
ótrúlega miklu á stærðum íbúða allt
eftir þvi hver gefur þær upp. I þess-
ari grein er tekið dæmi sem skýrir
hvað átt er við.
Stærðir íbúða í fasteignavið-
skiptum
Á hverju ári kaupa nokkur þúsund
fjölskyldur íbúðarhúsnæði hér á
landi. Þetta fólk á heimtingu á að
fá greinargóðar upplýsingar um
stærð þeirra íbúða sem eru boðnar
til sölu. Það er hins vegar undir
hælinn lagt hvaða stærðir eru skráð-
ar í auglýsingum dagblaða og
söluskrár fasteignasala. Á auglýst-
um stærðum getur munað ótrúlega
miklu eftir því hvemig þær em til
komnar. Fasteignasalar eiga hér
ekki alla sök. Opinberar stærðar-
mælingar íbúðarhúsnæðis vom á
reiki. Fasteignasalar áttu því erfitt
um vik að meta réttmæti uppgefinna
stærða. Þeir tóku oftast þær stærðir
trúanlegar sem seljendur gáfu upp.
Hingað til hefur hlutdeild íbúða í
sameign oftast verið reiknuð með í
auglýstum stærðum. Menn hafa þó
teygt sig enn lengra. Þess em dæmi
að í flatarmáli íbúða hafi verið reikn-
aðar yfirbyggðar svalir og ómann-
geng ris. Stundum er talinn með
gólfflötur sem þriggja ára gamalt
bam gæti ekki staðið upprétt á.
Nauösyn á samræmingu
Nú hafa verið samræmdar aðferðir
við stærðarmælingar íbúða svo auð-
velt er að ganga úr skugga um að
flatarmál sé rétt tilgreint við sölu.
Iðntæknistofnun kynnti nýlega stað-
al um stærðarmælingar bygginga.
Nú er því auðvelt að taka af öll tví-
mæli um stærð húsnæðis. Kaupandi
íbúðar getur einfaldlega krafist þess
að fá skráða í kaupsamning stærð
hennar og reiknað eftir ákvæðum
staðalsins.
Staðallinn ber auðkennið ÍST 50.
Hann er ekki ætlaður takmörkuðum
hópi tæknimanna heldur mætti
nefiia hann „alþýðustaðal". Höfund-
ar hans höfðu að leiðarljósi að
staðallinn væri aðgengilegur fyrir
almenning. Staðladeild Iðntækni-
stofnunar hefur gefið út litprentaðan
bækling sem hefur að geyma leið-
beiningar og reikmdæmi við staðal-
inn. Margar myndir eru í
bæklingnum til skýringar.
Hvaö eru fermetrar?
Samkvæmt staðlinum má gefa upp
tvær stærðir sem flatarmál íbúðar.
KjaUaiinn
Stefán Ingólfsson
verkfræðingur
Annars vegar er innanmál íbúðar-
innar. Sá gólfflötur nefhist séreign-
arflatarmál. Hins vegar er hlutdeild
íbúðarinnar í sameign tekin með í
flatarmálinu. Það er nefnt skiptiflat-
armál. Rými i fjölbýlishúsum má
skipta í séreign og sameign. Afnot
eigenda af sameign hússins eru mun
takmarkaðri en af séreign. Bygging-
arkostnaður hvers fermetra í sam-
eign er auk þess minni en í séreign.
Af þessu má marka að gólfflötur í
sameign verður ekki lagður að jöfriu
við gólfflöt í séreign. Það er því rök-
rétt í staðlinum að greina á milli
stærða eftir því hvort sameign er
talin með í fermetrastærð íbúða eða
ekki. Við sölu ætti að miða stærð
íbúða við séreignarflatarmál. Kaup-
endur leita fyrst og fremst eftir rými
í séreign en meta sameignina minna.
Þá er það mikill kostur að séreign-
arflatarmál íbúða er skráð í Fast-
eignaskrá svo kaupendur geta
sannreynt þær upplýsingar sem
gefiiar eru.
Þriggja herbergja íbúð í Hlíð-
unum
Nýlega reiknaði greinarhöfrmdur
út flatarmál risíbúðar í Hlíðahverfi
í Reykjavík. Þeir reikningar sýna
að þegar ekki er beitt samræmdum
mælingum er unnt að búa til reikni-
reglur sem gefa hreint ótrúlegar
stærðir. íbúðin, sem um ræðir, er í
risi sambýlishúss. Hún er að hluta
undir súð. Yfir íbúðinni er geymslu-
ris með litla lofthæð. Til þess að
komast í það þarf að nota lausan
stiga og fara upp um lúgu. Flatar-
málið var reiknað eftir fjórum
reglum. Fyrst var fundið séreignar-
flatarmál og skiptiflatarmál sam-
kvæmt staðlinum. Síðan var stærðin
reiknuð eftir reglu sem margir hafa
notað við mat á risíbúðum sem sett-
ar eru í sölu. Að lokum er tíndur til
allur flötur sem með nokkrum rök-
um gæti talist til gólfflatar. Þess
þekkjast dæmi að stærðir íbúða, sér-
staklega í gömlum borgarhverfum,
hafi verið auglýstar samkvæmt
henni. Samanburður á þessum
stærðum sýnir ótrúlegan mun.
Dæmið sýnir að þegar menn leggja
sig fram geta þeir „reiknað" stærðir
sem eru meira en tvöfalt séreignar-
flatarmál íbúðarinnar.
Ólíkirfermetrar
Stærðimar í töflunni eru fundnar
eins og lýst er hér á eftir:
Séreignarflatarmál íbúðarinnar er
allur gólfflötur innan veggja hennar
með salarhæð 1,80 metra eða meira.
Salarhæð er mæld frá gólfi upp á
þak.
Skiptiflatarmál hennar er séreign-
arflatarmálið að viðbættum hluta í
sameign.
„Algeng regla“ er skilgreind á
þann hátt að reiknaður er með flötur
sem hefur meiri salarhæð en 1,20
metra. Til viðbótar kemur hlutdeild
í sameign og flatarmál geymsluriss
yfir íbúðinni.
„öfgareglan“ gengur eins langt og
mögulegt er að ímynda sér til að fá
íbúðina sem stærsta. Allur flötur
efetu plötu hússins er reiknaður með
hver sem lofthæðin er. Sama máli
gegnir um geymslurisið. Hlutdeild í
sameign er einnig reiknuð með. Þótt
ótrúlegt kunni að virðast hefur mátt
lesa í auglýsingum stærðir sem svara
til „öfgareglunnar".
Stefán Ingólfsson
„Iðntæknistofnun kynnti nýlega staðal um
stærðarmælingar bygginga. Nú er auðvelt
að taka af öll tvímæli um stærð húsnæðis.
Kaupandi íbúðar getur einfaldlega krafist
þess að fá skráða í kaupsamning stærð
reiknaða eftir ákvæðum staðalsins.“
Stærðir risíbúðar-tafla
'Séreignarflatarmál skv. ÍST 50 76,3 ferm 100%
Skiptiflatarmál skv. ÍST 50 94,1 ferm 123%
„Algeng“ regla 122,6 ferm 161%
Öfgaregla 174,2 ferm 228%