Dagblaðið Vísir - DV - 29.10.1987, Page 14

Dagblaðið Vísir - DV - 29.10.1987, Page 14
14 FIMMTUDAGUR 29. OKTÓBER 1987. Frjálst.óháð dagblaö Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF. Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON Ritstjórar: JÖNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift, ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022 Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11 Prentun: ÁRVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 600 kr. Verð í lausasölu virka daga 60 kr. - Helgarblað 75 kr. Frekjan er þjóðaróvinur Nýlega baö landssamband kartöflubænda landbúnað- arráðuneytið um að banna innflutning á kartöfluflögum, þar sem framleiðsla kartaflna hefði verið mikil innan- lands í sumar. Ennfremur krafðist það útflutningsupp- bóta, svo að minna magni þyrfti að henda á haugana. Framleiðendur morgunkorns hafa ekki beðið um inn- flutningsbann til að sitja einir að markaðinum og ekki heldur beðið um útflutningsuppbætur, svo að þeir geti gefið útlendingum umframmagnið, sem íslendingar vilja ekki kaupa. Milli þessara tveggja viðhorfa er hyl- djúp gjá. Annars vegar eru til í landinu menn, jafnvel heilar stéttir, sem telja þjóðfélagið skulda sér hfsframfæri. Ef þeim dettur í hug að framleiða eitthvað, telja þeir sam- félaginu skylt að ábyrgjast kaup á öllu framleiðslumagn- inu og á verði, sem endurspeglar tilkostnað þeirra. Á hinum, heilbrigða kantinum er fólkið, sem telur sér skylt að svara spurningum um, hvort neytendur þurfi á afurð þess að halda, í hvaða magni og á hvaða verði. Það verður að fmna rétt svör, svo að framtak þess leiði ekki til gjaldþrots eða annars ófarnaðar. Stjórnmálamenn hafa hér á landi reynzt mjög hprir við að styðja málstað fámennra og þröngra sérhags- munahópa, sem vilja fá sitt fram á kostnað hins fjöl- menna, en dreifða hóps neytenda og skattgreiðenda. Fáir stjórnmálamenn styðja í raun hina síðarnefndu. Sláturhúsmáhð á Bíldudal er dæmi um, að margir þingmenn eru reiðubúnir að heimta sérstök lög gegn gildandi lögum og reglugerðum um hehbrigðismál, svo að unnt sé að slátra á heimaslóðum og framleiða kjöt, sem neytendur séu síðan forspurðir látnir borða. Eitt bezta dæmið um hina landlægu frekju sérhags- munahópa var ferð nokkurra Austfirðinga að sjúkra- beði samgönguráðherra til að fá hann ofan af ráðagerð um að bjóða út framkvæmdir við flugvöllinn á Egilsstöð- um. Þeir þóttust eiga forgang að verkinu. Fyrri samgönguráðherra var sérfræðingur í dekri við sérhagsmuni af þessu tagi, enda nýlega helzti upp- hlaupsmaður Bíldudalsmálsins. í Egilstaðamálinu var hann að láta semja beint við nokkra heimamenn á grundvelli kostnaðaráætlunar, er hann datt úr embætti. Nú er verið að bjóða verkið út. Árangurinn felst eins og venjulega í lægri kostnaði fyrir skattgreiðendur. Sér- hagsmunir hafa vikið fyrir almannaheill í flugvallar- máhnu, eins og þeir hafa raunar líka gert í slátur- húsmálinu. Hið heilbrigða sigrar öðru hvoru hér á landi. Stundum verða heimamenn varir við kosti réttlætis- ins. Nýlega börðust Vestfirðingar gegn innrás steypu- stöðvarútibús frá Reykjavík. Nú verða þeir að viðurkenna, að nýja steypustöðin hefur kohvarpað einok- un heimaaðha og lækkað byggingarkostnað á svæðinu. Hrikalegasta dæmið um frekju sérhagsmunaaðila er hinn hefðbundni landbúnaður. Hann telur neytendum skylt að borða afurðir sínar og skattgreiðendum skylt að ábyrgjast tUtekið magn á tUteknu verði, ýmist með styrkjum, niðurgreiðslum eða útflutningsuppbótum. í þessu tilviki ráða sérhagsmunirnir. Neytendum er meinað að nota samkeppnisvöru frá útlöndum og skatt- greiðendur eru látnir borga offramleiðsluna, ekki bara með styrkjum, niðurgreiðslum og uppbótum, heldur nú síðast einnig í flutningi kjöts á haugana. Þannig er frekjan sumpart löggUt, en verður annað veifið að láta undan síga. í öhum tUvikum er barátta gegn henni eitt brýnasta hagsmunamál þjóðarinnar. Jónas Kristjánsson Vímuvinir og áfengt öl Oft hefur verið um það rætt og ritað hvílíka ógæfu forráðamenn okkar leiddu yfir þjóðina ef þeir yrðu til þess að rýmka um sölu og útbreiðslu áfengis eða bæta nýjum tegundum á markaðinn, á sama tíma og flestar siðmenntaðar þjóðir reyna að takmarka hvort tveggja sem allra mest. Sú smán yrði seint af okkur þveg- in, ef við núna, þegar verið er að beijast fyrir vímulausri æsku, og alls staðar í kringum okkur skorin upp herör gegn áfengi og öðrum vímuefnum, færum að opna allar gáttir fyrir sterku öli inn á almenn- an markað og auka þannig á vandræðin, sem við þykjumst vera að kljást við. Að því leyti stöndum við vel að vígi gagnvart sterka öhnu, að sala þess hefur ekki verið leyfð undan- farna mannsaldra. Allt er erfiðara um vik hjá gamaigrónum ölneyslu- þjóðum, sem nú myndu vilja losna við sterka ölið, ef þess væri nokkur kostur, svo háa tolla sem það hefur tekið af þjóðarheilbrigði. Ölið og eyðnin Það hafa verið færðar fram ótal ástæður í ræðu og riti gegn því, að sterkt öl verði á ný gefið ftjálst á íslandi. Þau rök hafa ekki verið hrakin svo mér sé kunnugt. Nú hefur enn ein ástæðan bæst við, sem gerir sterka öhð stórhættulegt, svo ekki sé meira sagt. Það er sá vágestur, sem sumir hafa nefnt mestu ógn 20. aldarinnar, eyönin. Réttilega hefur verið við honum brugðist með ráðleggingum og fræðslu, þótt ótrúlegrar fávisku og heimskulegs athæfis hafi orðið vart hjá sumum í þessu sambandi, bar- áttunni gegn sjúkdómnum til ómetanlegs tjóns. Um smitleiðir og eðh þessa sjúkdóms hefur þó margt verið ritað og er greinilegt, að ein helsta út’ reiðsluleið sjúkdómsins er náin mök tveggja einstaklinga. Áfengt öl er þess háttar vímugjafi, sem líklegt er að örvi mjög til ná- inna, líkamlegra samskipta og þá helst tilviljanakenndra. Fræðsla og ráðleggingar eru sjálfsögð, eins og ég drap á hér að framan, en hvers virði verða þekking, smokkar og kristilegar umvandanir, þegar viman ræður flestu í hugum manna? Hætt er við að allt slíkt vilji gleymast, þegar þörfin á gát er brýnust. Baráttan gegn eyðninni er ekki síst baráttan gegn vímugjöf- um, og þyrfti því að hefja hana fyrr en aðrar gagnráðstafanir. Sé þaö raunverulegur vilji manna að berj- ast gegn hinum ægilega sjúkdómi, eyðninni, þurfa þeir að berjast gegn vímuefnum fyrst og fremst, annars koma aðrar vamir fyrir lítið. Rök vímusinna Til glöggvunar langar mig til að tína saman tíu helstu rök vímu- sinna fyrir innflutningi og fram- leiðslu sterks öls og meta þau síðan í örstuttu máli, því að blaðagrein sem þessi leyfir ekki langa umfjöll- un. Gleymi ég einhveiju mikil- vægu, er það óviljaverk. 1) Það er hluti almenns, persónu- legs frelsis að eiga þess kost að drekka sterkt öl eins og aðra drykki. 2) íslendingar geta ekki skorið sig úr hópi annarra þjóða og ekki haft neitt drykkjarhæft öl til að bjóða gestum eða viðskipta- KjaUarinn Guðsteinn Þengilsson læknir, Reykjavík 7) Ölgerð yrði stór þáttur íslensks iðnaðar og bætti því þjóðarhag. 8) Mjög mikið kemur inn í landið af áfengu öli með ferðamönn- um, sem taka það með sér í fríhöfninni, og með farmönn- um, sem taka með sér vissan skammt. Séu menn heima, fá þeir ekki neitt. Þarna er fólki mismunað. 9) Mikið er bruggað í heimahús- um af áfengu öli, sem hvergi kemur fram á skýrslum. Heppi- legra væri að kaupa sér lögleg- an bjór. 10) Ö1 er hollur drykkur. Ókostirnir yfirgnæfa Margar þessar röksemdir virðast sannfærandi við fyrstu sýn en standast þó ekki við nánari athug- un, því ókostirnir yfirgnæfa kost- ina. Skal nú bent á það helsta: Ath. við 1): Frelsi einstaklingsins er umdeilt efni, en flestir munu þó sammála um, að aldrei megi það ganga lengra en svo, að það skaði ekki aðra. Sannanlega getur öldrykkja mín valdið öðrum tjóni og eru lík- umar talsvert miklar (bæklun, fósturskaðar). Ath. við 2): Nú, þegar hafin er barátta gegn vímuefnavandanum um allan heim, er einn helsti styrkur okkar íslendinga að hafa ekki sterkt öl aö berjast við og geta grónar öl- drykkjuþjóðir öfundað okkar af „Þeir þingmenn, sem hafa hugsað sér að greiða sterka ölinu leið inn í landið, ættu að athuga sinn gang fyrst.“ vinum, sem koma til landsins. Munum elnnig, að við erum ferðamannaland. 3) Það bætir drykkjusiðina afar mikið, ef sterkt öl kemur á markaðinn. Þá sjást menn ekki eins út úr drukknir og þegar sterkra vína er neytt og yfir- bragð mannfunda yrði allt annað. 4) Það er hægt að skreppa inn í veitingahús og fá sér hressingu og einnig bjóða vinum sínum með sér, án þess að áberandi ölvun hljótist af. Þá er gott að eiga sterkt öl í ísskápnum til að bjóða gestum. 5) Menn drekka minna af sterk- um, brenndum vínum, ef menn eiga kost á sterku öli. 6) Ö1 af vissum styrkleika, eða milli 3 og 4%, er bragðbetra en veikara eða sterkara öl. „Vafasamt er, að drykkjusiðir batni, og heislutjónið margfaldaðist," seg- ir greinarhöfundur. því. Kostirnir, sem nefndir eru í 2), blikna við hliðina á vímuefnavand- anum. Ath. við 3): Vafasamt er, að drykkjusiðir batni, sbr. Grænland, og heilsutjó- nið margfaldaðist. Ath. við 4): Það er að bjóða stórfelldri um- ferðarhættu heim að bjóða upp á „einn laufléttan" á veitingastað við alfarabraut. Lífi og limum vegfa- renda er stefnt í stórhættu vegna ölvunaraksturs. Ath. við 5): Það er sannað, að áfengi í nýju neysluformi örvar fyrri neyslu, auk þess að bætast við. Ath. við 6): Rannsóknir hafa leitt í ljós, að ekki finnst marktækur munur á bragðgæöum, hafi menn ekki vitað um styrkleikann. Ath. við 7): Miðað við það, hve áfengisneysl- an almennt kostar þjóðina, er hætt við að þjóðarhagurinn af bjórneysl- unni yrði neikvæður. Ath. við 8): Keflavíkurölið er lögleysa, og það er lögfræðilegt hneyksli, ef lögleys- ur eru upprættar með því að gera þær að lögum í staö þess aö nema þær úr gildi. Þá mætti einnig ætla, að jafnrétti kæmist á með því að afnema farmannaölið. Ath. við 9): Sé áfengislögum framfylgt á til- hlýðilegan hátt, getur það öl, sem framleitt er í heimahúsum, aldrei numið svo miklu, að því fylgi veru- legt þjóðhagslegt tjón. Ath. við 10): Ö1 er nákvæmlega jafnhollt eða óhollt næringarfræðilega séð, hvort sem það er 2% eða 5%. Það er aðeins mismunandi sem vímu- gjafi. Flestar þær ástæður, sem til voru tíndar, eru því yfirvarpiö eitt sam- an til að réttlæta útfærslu áfengis- neyslu í formi sterks öls. Þeir þingmenn, sem hafa hugsað sér aö greiða sterka öhnu leið inn í landið, ættu að athuga sinn gang fyrst. Ábyrgðin, sem á þeim hvílir er svo gífurleg, að vandséð er, hvemig þeir ætla að standa undir henni. Guðsteinn Þengilsson

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.