Dagblaðið Vísir - DV - 09.11.1987, Blaðsíða 35

MÁNUDAGUR 9. NÓVEMBER 1987.
47
Menning
Alþýöuleikhúsiö sýnir i Hlaövarpanum:
Einskonar Alaska.
Höfundur: Harold Pinter.
Þýðing: Jón Viðar Jónsson.
Kveðjuskál.
Höfundur: Harold Pinter.
Þýðing: Sverrir Hólmarsson.
Leikstjóri: Inga Bjarnason.
Lýsing: Sveinn Benediktsson.
Leikmynd og búningar: Guðrún Svava
Svavarsdóttir.
Aðstoðarmaður leikstjóra: Ingibjörg
Björnsdóttir.
Alþýöuleikhúsið hefur enn einu
sinni ráðist í erfitt og metnaðar-
fullt verkefni þegar teknir eru til
sýningar leikþættir Harolds Pinter,
Einskonar Alaska og Kveðjuskál.
Leikrit Pinters hafa löngum þótt
erfið verkefni að kljást við, bæði
fyrir leikara og leikstjóra, og vís-
indaleg leit að kjarna verka hans
hefur oft leitt menn út í furðuleg-
ustu ógöngur. Kennski er betra að
greina þennan kjarna eftir leiðum
tilfinninga og almennrar skynsemi
heldur en að leggja á þau einhvem
steindauðan bókmenntalegan
kvarða. Að minnsta kosti benda
vinsældir hans meðal leikhúsgesta
til þess að áhorfendur láti sér það
Leiklist
Auður Eydal
í léttu rúmi liggja þó að fræðingun-
um gangi illa að flokka verk hans
og troða þeim inn í fyrirfram gerð-
an ramma.
Leikþættirnir tveir, sem Alþýðu-
leikhúsið tekur nú til sýningar eru
harla ólíkir. Þó að í þeim báðum
sé fjallaö um hina mjóu línu á milli
lífs og dauða, á milli draums og
veruleika, á milli skynsemi og
brjálsemi. En báðir eru þó hvor á
sinn hátt óður til lífs og frelsis en
séð frá gagnstæðum sjónarhorn-
um.
Munurinn er undirstrikaður með
því að færa áhorfendur um set í
hléi, þannig að rækilega er skorið
á öll tengsl við fyrri þáttinn áður
en hinn síðari byrjar. Leikmyndir
Guðrúnar Svövu Svavarsdóttur
skerpa andstæðurnar enn frekar.
Hin hvíta sviðsmynd í þættinum
Einskonar Alaska er finleg, nærri
því viðkvæmnisleg. Örþunn tjöld
og mild ljós undirstrika þann blæ
sem er á uppsetningu þessa þáttar.
Sviðið er sjúkrastofa. í rúmi ligg-
ur kona sem við fáum síðar að vita
að hefur sofið í 29 ár. Læknirinn,
sem annast hana, hefur helgað sig
þessum eina sjúklingi. En hvað á
hefur reynst henni þvílíkur örlaga-
valdur.
Seinni þátturinn, Kveðjuskál,
sem Sverrir Hólmarsson þýddi
mjög áheyrilega, er hrár og kaldur.
Þar kemur miskunnarleysi og
kvalalosti ásamt botnlausri mann-
fyrirlitningu fram á sviðið.
Þetta er „sjokkerandi“ lýsing á
sjúkri sál sem í skjóli valds leikur
sér að meðbræðrum sínum. Þegar
líkamlegum pyntingum linnir taka
við andlegar pyntingar kúgarans,
Nicolasar, sem Arnar Jónsson
túlkar, oft á hrollvekjandi hátt.
Hver er þessi maður? Nicolas er
hroðaleg persóna frá höfundarins
hendi sem greinilega er mjög mikið
niðri fyrir þegar hann skrifar verk-
ið. En kannski veikir það einmitt
heildaráhrifin að yfirvegaður kuldi
og harka Nicolasar breytist á
stundum í hreina brjálsemi.
Kveðjuskál á það sammerkt með
fyrri þættinum að vera að miklu
leyti einræða. Efnið er ógnvekjandi
lýsing á því hvílíkar skelfingar við-
gangast enn í dag víðs vegar um
heim, þó að við kjósum að loka
augunum fyrir því.
Höfundur gengur mjög nærri
áhorfendum og neytir afira bragða
til þess að tryggja aö enginn geti
yppt öxlum að sýningur lokinni og
sagt: „Þetta kemur mér ekki viö.“
Honum tekst þetta.
Auk Arnars leika í þessum þætti
þau Þór Tulinius og Margrét Áka-
dóttir, hlutverk þeirra Victors og
Gilu, hjóna sem hafa lent í klóm
kvalarans. Sök Victors er fyrst og
fremst tilvera hans, sökin er lítil-
væg en meðferðin ógurleg. Þau Þór
og Margrét leika bæði af mikilli
innlifun þetta fólk sem búið er að
brjóta niður líkamlega. Oddný
Arnarsdóttir leikur hlutverk
Nikka, litla drengsins þeirra sem
myrtur er þeim til hegningar. Það
er mikið lagt á barn að vera með í
þassari sýningu, þó í stuttu atriði
sé, en Oddný fer einstaklega fallega
með hlutverkið.
Sviðið í Kveðjuskál er drungalegt
en þess gætt aö sem minnst ytri
merki ógnarinnar sjáist. Sú ógn
sem hér býr er óáþreífanleg og þess
vegna enn ægilegri en ella.
Inga Bjarnason leikstjóri hefur
greinilega lagt mikla rækt við þetta
verkefni. Sýningin er vönduð og
hvor þáttur um sig heilsteyptur.
Og Alþýðuleikhúsið hefur enn einu
sinni sigrast á erfiðleikum þeim
sem húsnæðisleysinu fylgja og fært
á svið sýningu sem fengur er að.
-AE
Arnar Jónsson og Þór Tulinius í hiutverkum sinum í Kveðjuskál eftir Harold Pinter.
hann eftir þegar honum hefur teki-
st að vekja hana til lífsins á ný?
Og hver er konan sem lokar augun-
um fyrir heiminum og sefur? Kýs
hún að sofa? Vill hún sjálf vakna?
Pinter eftirlætur áhorfandanum
að svara þessum spurningum. Þátt-
urinn er að stórum hluta einræða
Deborah, konunnar sem vaknar.
Fyrir henni hefur tíminn staðið í
stað. Hún vaknar upp sem ungling-
ur í líkama hálffertugrar konu og
við fylgjumst með henni hvernig
hún nær áttum smátt og smátt.
Þátturinn er skemmtilega skrif-
aður, á léttari nótunum miðað við
önnur verk Pinters. Jón Viðar
Jónsson þýddi verkið og hefur þar
unnið mjög gott verk. Blæbrigði
textans komast vel til skila en það
er sem kunnugt er ekkert áhlaupa-
verk að þýða texta Pinters.
María Sigurðadóttir leikur hlut-
verk Deborah en aðrir leikendur í
þættinum eru Margrét Ákadóttir í
hlutverki systur hennar, Pauline,
og Þröstur Guðbjartsson, sem leik-
ur lækninn, sem jafnframt er
eiginmaður Pauline.
Hlutverk Deborah er óvenjulegt
um margt. Persónan er mestan
part bundin við rúmið. Á stuttum
tíma þarf hún, sem vaknar upp sem
unglingsstúlka, að gera sér grein
fyrir atburðum nærri þrjátíu ára
og aðlaga sig þeirri hugsun að hún
er orðin miðaldra kona. Maríu
tekst ákaflega vel að sýna öll blæ-
brigði undrunar, ótta og örvilnun-
ar, sem hlutverkið krefst, en
umfram allt skýnjum við skapgerð
konunnar sem þarna liggur. Og
hvert sem menn kjósa að telja tákn-
rænt hlutverk þessarar persónu
eða vilja spá í bakgrunn verksins
þá er Deborah lifandi kona og túlk-
un Maríu Sigruðardóttur á hlut-
verkinu örugg og heilsteypt.
Þröstur Guðbjartsson í hlutverki
læknisins var dálítið óöruggur í
fyrstu og allan tímann eins og eilít-
ið hissa á því að honum hafi tekist
að vekja sjúklinginn af þessum
langa svefni. Margrét Ákadóttir
var sannfærandi í góðu gervi Paul-
ine sem togast á milli væntum-
þykju og andúðar á systurinni sem
Hver er konan?
Hver er maðurinn?