Dagblaðið Vísir - DV - 21.03.1988, Side 40

56
MÁNUDAGUR 21. MARS 1988.
T.ífagtíll
íslenskar au-pair bijóta innílytjendalög Bandaríkjanna:
Sumar stúlkurnar hafa lent
í vændi og eiturlyfjaneyslu
Margar íslenskar stúlkur ráða
sig í au-pair störf erlendis á hverju
ári. Stór hluti þessara stúlkna fer
til BandaríKjanna.
Ýmsu er áfátt um hvemig staðið
er að málum frá hendi þeirra sem
eru að fá sér au-pair og einnig hjá
stúlkunum sjálfum.
Fara ekki löglegar leiðir
„íslenskar stúlkur, sem hafa hug
á að gerast au-pair í Bandaríkjun-
um, þurfa að athuga sinn gang
vel,“ segir Fredrica Schmadel-
Heard ræðismaður í bandaríska
sendiráðinu. „Það hefur borið á því
meira og meira að íslenskar stúlk-
ur, sem fara til Bandaríkjanna sem
au-pair, noti ekki þær löglegu leiðir
sem fyrir liggja. Þetta er ákaflega
miður og getur komið þessum ein-
staklingum í koll. í fyrsta lagi
brýtur þetta bandarísk innflytj-
endalög og er refsivert athæfi. Ef
þetta kemst upp og stúlkurnar eru
að lokum sendar úr landi fara þær
á ákveðinn lista sem gerir þeim
mjög erfitt fyrir að heimsækja
Bandaríkin aftur. Ef þetta unga
fólk kemst á skrá hjá bandaríska
innflytjendaeftirlitinu þá er það á
þeirri skrá um aldur og ævi. Það á
engin fyming sér stað á svoleiðis
skrám í Bandaríkjunum.
Síðast en ekki síst gerir þetta
stúlkunum erfitt fyrir að leita til
yfirvalda ef þær lenda í einhveijum
vandamálum. Sem betur fer eru
stúlkur yfirleitt heppnar í vali á
fólki en það er svo sannarlega ekki
einhlítt. Ef stúlka lendir í vanda-
málum með fjölskyldu þá sem hún
er hjá eða eitthvað annað kemur
fyrir sem afskipta yfirvalda þarf
við þá er erfitt fyrir hana að leita
réttar síns hjá yfirvöldum þar sem
hún hefur brotið landslög," sagði
Fredrica.
Fredrica Schmadel-Heard, ræðis-
maður Bandarfkjanna á íslandi:
mikilvægt fyrir au-pair stúlkur að
fara að bandarískum lögum við
ráðningu sína.
Hroðaleg dæmi
„Við í sendiráðinu sjáum oftar
neikvæðu hhöina á au-pair málum,
við fáum skýrslur og upplýsingar
um málin þegar miöur fer. Því
fmnst okkur ákaflega leiðinlegt að
Tíðarandi
stúlkur, sem hafa hug á því að ferð-
ast til Bandaríkjanna, skuli ekki
gæta þess að standa rétt að þessu
í upphafi. Það er hægt að koma
hlutunum þannig fyrir að rétt sé
að öllu staðið og öryggis sé gætt,“
segir Fredrica.
„Við höfum heyrt og séð ýmis
hroðaleg dæmi sem ég vil ekki
skýra frá,“ segir hún. „Stúlkur
hafa lent í því að vera kastað út á
guð og gaddinn án nokkurra pen-
inga né flugmiða til að komast
heim. í sumum tilfellum hafa stúlk-
ur lent í vændi og eiturlyfjaneyslu
í vandræðum sínum.
Ég þekki vægt dæmi um hvemig
hlutir geta gengið fyrir sig ef ekki
er rétt að málum staðið. Það birtist
hér auglýsing í blaði þar sem fjöl-
skylda ein í Chicago auglýsti eftir
au-pair. Ein íslensk stúlka var ráð-
in og fór hún út til dvalar án þess
aö hafa sótt um það eftir löglegum
leiðum. Hún skrapp síðan heim til
íslands um jólin og ætlaði aftur út.
Þegar hún kom aftur út til Chicago
tóku innflytjendaeftirhtsmenn eft-
ir því að hún hafði dvahst í
Bandaríkjunum nokkru áður,
langt umfram leyfilegan tíma.
Stúlkunni varð eðlúega mikið um
að vera tekin í yfirheyrslu og hún
sá þegar vinnuveitendur hennar
voru að læðast í burtu þegar þeir
sáu að hún var komin í kUpu.
Þama reyndu hjónin ekki aö aö-
stoða stúlkuna í þrengingum
hennar heldur stungu af og skUdu
hana eftir í þessari vandræðasúpu.
Fyrir nokkmm vikum sá ég svo að
auglýst var eftir stúlku í einu
morgunblaðanna, var auglýsing
þessi einmitt frá sama fólki. Reikna
má með að einhver önnur stúlka
lendi í þessum tryggðatröUum".
Hvaða leið er lögleg?
„Þegar stúlkur sækja um visa hér
í sendiráðinu eiga þær að segja til
um hver sé tilgangur ferðarinnar
tíl Bandaríkjanna. Því miður virð-
ast sumar hverjar ljúga til um það
og em um leiö að bjóða hættunni
heim,“ segir Fredrica.
- En hvaða leiðir em löglegar og
ömggar?
„Það em ekki nema tvær leiðir
sem em löglegar tU að starfa sem
au-pair í Bandaríkjunum.
í fyrsta lagi getur sú persóna, sem
hefur hug á því að fá tíl sín stúlku
erlendis frá, sótt um atvinnuleyfi
tU bandarískra yfirvalda. Það er
þó sá annmarki á að þeir hinir
sömu verða að sanna að þeir geti
ekki fengið í þetta starf samlanda
sinn. Það segir sig auðvitað sjálft
að slík sönnun er erfið, sérstaklega
þegar um er að ræða atvinnuleysi
hjá ungu fólki.
Önnur leið opnaöist fyrir einu og
hálfu ári þegar bandarísk yfirvöld
reyndu að minnka sívaxandi inn-
flutning á ólöglegum au-pair stúlk-
um. TU að mæta þeirri þörf, sem
fólk hafði fyrir erlendar au-pair,
var byggt upp eins konar skipti-
nemaprógramm. Það em nú tvö
fyrirtæki í Bandaríkjunum sem
hafa leyfi tíl að sjá um að koma
stúlkum fyrir á heimUum tíl þess-
ara starfa. Stúlkur þær sem fara
eftir þessu kerfi eru á allan hátt
löglegir dvalargestir í Bandaríkj-
unum og njóta allra þeirra réttinda
sem því fylgja," útskýrði Fredrica.
Þroskandi og skemmtilegt
„Það er þroskandi og getur verið
ákaflega skemmtUegt að sjá önnur
lönd og dvelja þar um tíma og ég
tel að Bandaríkin bjóði upp á
spennandi möguleika í þeim efn-
um. Ofangreind orð eru ekki sögð
til að draga úr neinum kjarkinn og
því síður er meiningin að gefa það
tU kynna að ekki sé óhætt að fara
tU míns heimalands. Það er hins
vegar nauðsynlegt að undirstrika
og leggja áherslu á að stúlkur þær
sem vUja fara til Bandaríkjanna
sem au-pair fari eftir löglegum og
viðurkenndum leiðum, það marg-
borgar fyrir aUa aðUa og ekki síst
fyrir stúlkurnar sjálfar,“ segir
Fredrica Schmadel-Heard.
-EG
Meðal starfa au-pair stúlkna er barnaumsjón.
„Leitast við að gera
starfið sem öruggast"
- segir Magnús Blöndal Sigurbjömsson
Magnús Blöndal Sigurbjömsson er
fuUtrúi Au-pair in America samtak-
anna á íslandi, en það eru önnur
tveggja samtaka sem hafa leyfi tíl að
sjá um ráðningu á au-pair stúlkum
til Bandaríkjanna. Samtökin eru
deild af AFS sem eru bandarísk
skiptinemasamtök.
„Samtök þessi starfa sjálfstætt sem
millUiður ungs fólks sem hefur
áhuga á að komast í au-pair störf og
þeirra sem vilja gjarnan fá svoleiðis
starfskrafta tU sín. Samtökin reyna
að sía í burtu þá sem hafa ekki raun-
verulegan áhuga eða þroska til að
-gerast au-pair og þá sem einhverra
hluta vegna eru ekki hæfir til að ráða
au-pair í sína þjónustu. Þetta eru
1 samtök sem reyna að gæta hags-
muna beggja aðila,“ segir Magnús.
Hvemig vinna síðan þessi samtök?
„Samtökin hafa fuUtrúa í flestum
löndum Evrópu,“ segir Magnús.
„Þessir fuUtrúar sjá um þá hliðina
sem snýr að væntanlegum au-pair
umsæKjendum. Höfuðstöðvar í Evr-
ópu eru í London."
Viötalið á ensku
„Það er best að lýsa þessu með
dæmi. Ef einhvern langar til að
starfa sem au-pair í Bandaríkjunum
þá hefur hann sámband viö fuUtrúa
Au-pair in America. Viö veitum nán-
ari upplýsingar um starfsemi
samtakanna og ef áframhaldandi
áhugi er fyrir hendi tökum við þetta
fólk í viðtal. Viðtahð fer fram á
ensku. Það er ekki verið að höggva
efdr því hvort fóUc taU lýtalausa
ensku heldur frekar hvort unga fólk-
ið geti gert sig skUjanlegt.
Upplýsingar um viðkomandi þurfa
að Uggja fyrir svo og meðmæU. Með-
mæU þessi geta verið tU dæmis frá
fyrri vinnuveitanda eða kennara.
Þessar upplýsingar eru síðan sendar
út og umsóknirnar eru metnar.
Flestir fá svar innan 6 vikna frá því
að gögn voru send.
Næsti þáttur er sá aö nokkrir aðU-
ar, sem hafa sott um að fá au-pair,
hringja og rabba við umsækjandann.
ÁKvörðun er síðan tekin í framhaldi
af þessum viðræðum, bæði af hálfu
umsækjanda og bandarísku fjöl-
skyldunar," segir Magnús.
Starfssamningurinn frágeng-
inn í upphafi
Hvað þarf umsækjandi aö borga og
hvað fær hann greitt?
„UmsæKjandi þarf að leggja fram
500 doUara tryggingu sem hann fær
síðan endurgreidda eftir 12 mánuð-
ina. Þetta er aðaUega gert til að
tryggja aö unga fólkið hlaupist ekki
á brott eftir smátíma. UmsæKjendur
verða að greiða ferðir sínar tU og frá
London, þaðan eru svo fríar ferðirn-
ar til og frá New YorK. Feröin frá
New YorK til áfangastaða í Banda-
ríKjunum er einnig ókeypis en
au-pair fólkið borgar ferðina tíl baka
til New York sjálft.
Ytra eru starfandi fuUtrúar APA
sem stúlkumar geta leitað tU með
öU sín vandamál. Þeir eru til staðar
ef upp kemur misklíð við íjölskyld-
una. Ef stúlkumar era óánægðar hjá
Magnús Blöndal Sigurbjörnsson,
fulltrúi Au-pair in America.
fjölskyldum fá þær að fara til annarr-
ar fjölskyldu ef umkvörtunin er á
rökum reist. Au-pair umsækjendur
em tryggðir aUan tímann og sjá sam-
tökin alfarið um þaö.
Áður en farið er af staö liggur fyrir
fastur samningur um vinnutíma,
laun og þess háttar. Meðal annars
má nefna að vinnuvikan er 45
klukkustundir, fimm og hálfan dag
vikunnar og launin em 100 doUarar
á viku.“
Val fjölskyldnanna
Hvemig eru fjölskyldumar valdar?
„Hver fiölskylda þarf að svara ítar-
legum spumingum. Síðan er bak-
grunnur þessara fjölskyldna
athugaður og reynt að tryggja eftir
megni að allt sé í lagi. FuUtrúi sam-
takanna á svæðinu fylgist síðan með
og getur unga fólkið ávaUt leitað til
hans. Það er auðvitað aldrei hægt að
guUtryggja eitt eöa neitt, en með
þessari aðferö er leitast viö aö gera
au-pair starfið sem ömggast og
ánægjulegast,“ segir Magnús B. Sig-
urbjömsson.
-EG
- segir Haukur Ólafsson sendiráðunautur
„Það em mjög ströng lög um inn- gera þeir nákvæma könnun hjá
flytjendur og atvinnuleyfi í Banda- þeim stúlkum sem þeir telja að séu
ríkjunum,“sagðiHaukurÓlafsson, aö feröast á fölsKum forsendum.
sendiráðunautur hjá utanrUtis- Þessar sömu stúlkur em hiklaust
ráöuneytinu. Haukur starfaði um sendar til baka aftur ef eitthvaö
tima f sendiráöi íslands f 'Was- styður grunsemdir þeirra og þær
hington og kannast við vandamál eru settar á svartan lista. Ungt fólk
tengd stúlkum sem vilja komast í ætti að athuga sinn gang vel áður
heimilistörf til Bandaríkjanna. en það fer að láta ævintýraþrána
„Stúlkur þessar sækja oftá tíðura hlaupa meö sig í gönur,“ upplýsti
um svokallaða B vegabréfsáritun Haukur.
enhúngildirfyrirþásemviljafara „í Bandaríkjunum eru, utan
til Bandaríkjanna sem ferðamenn. sendiráös íslands í Washington,
Ef upp kemst að stúlkurnar em að ræðismenn á 17 stööum og liðsinna
ferðast til Bandaríkjanna á fölsk- þeir íslensku fólki sem á I vanda.
um forsendum eru þær í vondu Ég vil benda bæði stúlkum, sem
máli“. fara til Bandaríkjanna til heimilis-
tarfa, sem og öömra feröamönnum,
Stúlkur hiklaust sendar til á aö hafa samband viö ræðisraenn
baka íslands ef eitthvað bjátar á. Hægt
JMér er kunnugt um að Innflytj- er að fá upplýsingar um ræðis-
endaeftirlitsmenn em mjög menn, heirailisfóng og símanúmer
nákvæmir við móttöku ferða- þeirra hér í utanríkisráðuneytinu.
raanna til Bandaríkjanna og Þessarupplýsingargeturfólkfeng-
athuga vel tilgang ferðanna. Það ið með einu síratali og skipta þær
er ekki óvenjulegt aö þeir skoði í miklu máli ef á reynir."
handtöskur og lesi jafnvel bréf sem -EG
þar kunna að finnast Sérstaklega