Dagblaðið Vísir - DV - 10.05.1988, Qupperneq 15

ÞRIÐJUDAGUR 10. MAÍ 1988.
15
Eru húsmæður komnar
„foiréttindahóp“?
í
I lesendadálki DV 27. apríl sl.
birtíst grein eftir „Eina útivinn-
andi“ meö fyrirsögnina „Heima-
vinnandi húsmæður. Forréttinda-
hópur íslensks þjóðfélags.“
Þar byrjar konan að tala um að
hún haíi alist upp á þeim tíma þeg-
ar hin „svokallaða húsmóðir" (eins
og hún orðar það) var til. Ég spyr,
hvað er konan að tala um? Fyrst
húsmæður eru ekki til lengur, út-
dauðar með öllu, hvemig geta þær
verið „forréttindahópur“ íslensks
þjóðfélags?
Eftir því sem maður les lengra í
greininni virðast þó húsmæður
enn vera á lífi enda er ég sjálf hús-
móðir og veit um fleiri slíkar.
Reyndar veit ég líka um heima-
vinnandi húsfeður, þótt hvergi sé
minnst á þá. Svona er nú jafnrétt-
ið.
í fyrsta lagi eru skrifin slík að
halda mætti að einhver hafi verið
að kvarta yfir sínu hlutskipti sem
heimavinnandi húsmóðir/faðir, ég
hef samt ekki heyrt það.
í öðru lagi, hver er svo fullkom-
inn að geta sest í dómarasætið og
sagt að þessi eða hinn hópurinn sé
forréttindahópur í íslensku þjóð-
félagi. Er það e.t.v. einhver sem
viU beina athyglinni frá sér.
í greininni eru dregnir fram svo
mikhr smámunir og blaður um
hlutskipti þeirra heimavinnandi
annars-vegar og útivinnandi hins
vegar að mér finnst aö þessi kona
hefði átt að láta kyrtt liggja með
að skrifa þessa grein enda lætur
hún ekki nafns síns getið. Finnst
KjaUajinn
Þórunn Bergsdóttir
húsmóðir á Egilsstöðum
mér það benda til að hún hafi ekki
getu til að standa fyrir máli sínu.
Breytt viðhorf
Vissulega er erfitt að vera útvinn-
andi og eiga öll heimilisstörfin eftir
loksins þegar heim kemur, sjálf hef
ég reynt það. Ég tala nú ekki um
ef aðrir heimilismeðlimir rétta ekki
hjálparhönd og húsmóðirin stend-
ur ein uppi með allt saman, en sem
betur fer hefur það nú breyst með
breyttum viðhorfum.
Það er samt enginn mælikvarði á
að það séu forréttindi að vera
heimavinnandi. Einfaldlega vegna
þess að hver og einn velur sér sitt
hlutskipti sjálfur. Þannig þurfa t.d.
sumir að fara út að vinna til að
endar nái saman þótt þeir vildu
heldur vera heima. Aðrir fara af
löngun þó að þeir þurfi þess ekki.
Nú, sumir veita bömunum sínum
það að vera heima hjá þeim þótt
þeir verði að leggja hart að sér við
það og geti ekki veitt þeim mikið
af veraldlegum hlutum í staðinn
en aðrir búa ekki við þær aðstæður
og geta því veitt þeim ýmislegt líka.
Svo er til sá hópur heimavinnandi
sem gjarnan vildi fara út á vinnu-
markaðinn en hefur ekki efni á því
vegna þess hve mörg börn þarf að
setja í pössun og launin hrökkva
ekki fyrir því. Enn aðrir velja svo
að fara í nám.
Þú hlýtur því að sjá það, góða
kona, að „forréttindahópurinn“
getur verið margvíslegur.
„Lúxuslif“
Það vekur furðu mína hversu oft
er ráðist að heimavinnandi hús-
mæðrum/feðrum í þessu ágæta
landi okkar, samt em þau undir-
staðan í þjóðfélaginu, það hljóta nú
flestir aö viöurkenna.
Fyrir nokkrum árum, þegar hús-
mæðumar drifu sig út á vinnu-
markaðinn, vom þær kallaðar
ábyrðarlausar gagnvart börnum og
heimili. í dag er það sem sagt „lúx-
uslíf ‘ að vera heimavinnandi og sá
hópur kallaður „forréttindahópur
íslensks þjóðfélags".
Þaö sem mér frnnst furðulegast
er að konur skuli sjálfar ráðast
svona að þessum hópi sem upp-
runalega tilheyrðu aðeins konur.
Það læðist að manni sá grunur að
þeir sem hafa hæst um þetta
myndu aldrei kæra sig um að vera
heimavinnandi ef á þá væri gengið.
Enda er ekkert við það að athuga
því að hver hefur það eins og hon-
um hentar best, en í guðanna bæn-
um látið þið okkur hin í friði, sem
viljum og teljum okkur geta verið
heima hjá bömunum okkar.
Samkeppni og þrýstingur
En svona til gamans, fyrst bless-
uð konan er að bera saman fortíð
og nútíð, mætti geta þess að í dag
era tækifærin og freistingamar
miklu miklu fleiri en voru áður,
enda fólk miklu nægjusamara þá.
Þannig að ef maður ætlar að njóta
alls þess sem lífið hefur upp á að
bjóða í dag hlýtur að þurfa mikla
peninga. Fyrir þeim hlýtur að
þurfa að vinna og víðast hvar mik-
ið þar sem launin em lág og dýrtíð-
in mikil. Þar held ég að meinið liggi
sem veldur þessum skrifum kon-
unnar. Samkeppnin og þrýstingur-
inn, t.d. á börn og unglinga, er orð-
inn svo mikill að það er langt fra
því að geta talist mannlegt. Ég held
því að þeir sem telja sig „fullorðið
fólk“ ættu að fara að snúa sér að
þeim vanda og reyna að spoma
gegn honum í stað þess að vera að
metast um hver hafi það best í
þessu landi, hverjir séu í „forrétt-
indahópi“ og hveijir ekki.
Svona í lokin, fyrst konan skilur
ekki af hverju sumar heimavinn-
andi húsmæður og -feður segja
stundum „Ég er bara heima", vildi
ég segja þetta: Flestir í þessu þjóð-
félagi spyija þennan hóp „Ertu
bara heima?“ sem lýsir vissri lítils-
virðingu gagnvart honum þar sem
orðið „bara“ gæti þýtt: „Þú getur
nú varla verið að gera mikið."
Ósjálfrátt tekur fólkiö þetta því
upp, eins og svo margt annað. Hins
vegar hefur alltaf verið frekar lítið
gert úr þessum þjóðfélagshópi,
hann þarf engin laun og er í hópi
þeirra sem fá lélegasta fæðingaror-
lofið, þó hafa flestir meðlimir hans
gengið með og fætt böm. Þar sést
best hve mikilla forréttinda heima-
vinnadi húsmæður og -feður njóta.
Nei, þvílíkum upphrópunum vísa
ég algerlega til föðurhúsanna.
Þórunn Bergsdóttir
„Samkeppnin og þrýstingurinn, t.d. á
börn og unglinga, er orðinn svo mikill,
að það er langt frá því að geta talist
mannlegt.“
Svörum árásum atvinnurekenda
Þórarinn V. Þórarinsson lét hafa
eftir sér í viðtali við Alþýðublaðið
þann 5. maí sl. að það væri alltaf
„svolítill sjarmi yfir uppgjafar-
stundinni."
Það er von að framkvæmdastjór-
inn beiji sér á bijóst og reki upp
Tarzanöskur þar sem hann telur
sig standa yfir moldum verkalýðs-
hreyfingarinnar.
En hann hefur ekki verið einn
að verki. í nýloknu verkfalli versl-
unarmannafélaganna kom ótrúleg-
asta fólk fram í dagsljósið, albúið
að leggja sitt af mörkum í baráttu
fyrir láglaunastefnu. Stórum hóp-
um launafólks skal haldið á töxtum
langt undir skattleysismörkum
hvað sem það kostar.
Að lúta landslögum
Fryst var reynt að taka samn-
ingsréttinn af verkalýðsfélögunum
með stöðugum yfirlýsingum þess
efnis að önnur félög fengju ekki
meira en fólst í fyrsta samningnum
sem gerður var, þ.e.a.s. ísafjarðar-
samingnum. Á Vestfjörðum reynd-
ust heimatök fj ármálaráuneytisins
hægust. Sömu yfirlýsingar glumdu
eftir Akureyrarsamninginn. Þegar
það dugði ekki og félögin héldu
áfram að fella og margfella samn-
inga, sem forystan var búin að
skrifa undir, var reynt að svipta
félögin verkfallsrétti, með aðstoð
ríkissáttasemjara, þegar allt um
þraut. Með framferði sínu sýndi
ríkissáttasemjari að hann er dygg-
ur þjónn húsbænda sinna en ekki
verður trausts nokkurs launa-
manns.
Eftir að hið ótrúlega gerðist að
Verslunarmannafélag Reykjavíkur
tók forystu í kjarabaráttu launa-
fólks var sem öÚ brögð væra leyfl-
leg.
Okkur er gert að lúta landslög-
um, hversu ósanngjöm sem þau
era. Við verðum að lúta því að
minnihluti félaga, sem greiðir at-
kvæði, geti samþykkt samninga,
aðeins vegna þess að ríkisstjóm
KjáUarinn
Birna Þórðardóttir
skrifstofumaður og
blaðamaður
mætti fara í verkfall á Vellinum. Á
eftir fylgdi heilög hersing. Óska-
böm þjóðarinnar, Flugleiðir og
Eimskip, sem lifað hafa á ríkis-
styrkjum, einokun og hermangi,
gerðu hvaö þau gátu til að bijóta
verkfallið. Sambandið slóst í hóp-
inn og lét starfsfólk hafa heima-
verkefni. Forsprakkar VSÍ reyndu
að bijóta verkfallið á eigin vinnu-
stöðum eins og formaöur iðnrek-
enda gerði hjá BM Vallá. Dekur-
drengur skákheimsins sá sig meira
að segja knúinn til að hreyta ónot-
um í verkfallsmenn og hvetja til
að þeir yrðu teknir úr umferð.
Þó keyrði fyrst um þverbak eftir
að sáttatillagan var knúin í gegn
hjá VR. Þá var engin elsku mamma
heldur sameinaðir svartstakkar
allra gerða.
Flugleiðir hófu millilandaflug frá
„Með framferði sínu sýndi ríkissátta-
semjari að hann er dyggur þjónn hús-
bænda sinna en ekki verður trausts
nokkurs launamanns.“
Greis Hallgrímssonar tókst að
lauma lögum um aukið vald sátta-
semjara í gegnum þingiö 1978.
Við eram neydd til að fram-
kvæma verkfallsvörslu' eftir
ákveðnum reglum, lögbundnum og
hefðbundnum. Veggurinn, sem allt
rekst á, er séreignarrétturinn. í
krafti hans bratu atvinnurekendur
verkfall VR eins og þeir mögulega
gátu. Með tilvísun til séreignarrétt-
arins telja atvinnurekendur sig
ekki þurfa að lúta landslögum held-
ur geti sett sín eigin lög. En séreign-
arréttur launafólks á eigin atvinnu
er einskis virtur.
Sameinaðir svartstakkar
Utanríkisráðherra reið á árásar-
vaðið með yfirlýsingu um að ekki
Reykjavík án vopnaleitar og þotu-
flug var stundað yfir Reykjavík.
Steingrímur Hermannsson tók
undir sönginn um lokuð landa-
mæri og hvatti BSRB félaga til að
hundsa verkfall verslunarmanna,
enda mættu verslunarmenn ekki
hindra lopinbera embættismenn í
störfum.
Vinnuveitendasambandiö og
Vinnumálasambandið hótuðu við-
skiptabanni á þá félaga sína sem
hlaupist höfðu undan láglauna-
merkjum VSÍ og gerst svo ósvífnir
að skrifa undir samning um 42
þúsund kr. lágmarkslaun.
í Hitlers-Þýskalandi komu nas-
istar fyrst kommum fyrir kattar-
nef, svo krötum og eftir að verka-
lýðshreyfingin hafði verið moluð
„Fjör uppi á Velli“. - Frá verkfallsátökum á Keflavíkurflugvelli í verk-
falii verslunarmanna.
voru fijálslyndir borgarar teknir.
Drengimir hjá VSÍ vora hins vegar
svo sigurvissir eftir úrslitin hjá VR
að þeir hófu strax heimaslátrun.
Þar leyfist engum að hlaupast und-
an merkjum.
Setjum sjálf leikreglur
Fjölmiðlarnir frjálsu létu ekki sitt
eftir liggja í hatursfullum árásum.
Fréttamaður Bylgjunnar hvatti
starfsmenn Flugleiða að drífa sig
til Keflavíkur og lúskra á verkfalls-
mönnum. Fréttamaður Stjömunn-
ar sagði að nú væri aldeilis fjör
uppi á Velli - þegar veriö var að
yfirbuga verkfallsverði.
Og nú hóta Flugleiðir málsókn
vegna verkfallsvörslu. Hrokinn er
ótrúlegur. Það má kannski búast
við því að í næstu kjaradeilu við
flugfreyjur bregði Sigurður Helga-
son sér í háloftin með matarbakk-
ana og blaðafulltrúinn trítli á eftir
með tuskuna til að hreinsa upp eft-
ir húsbóndann.
Síðustu misserin hafa atvinnu-
rekendur reynt að keyra verka-
lýðshreyfinguna niöur með ein-
dæma offorsi. Nú þykjast þeir
standa með pálmann í höndunum
en við megum ekki láta atvinnu-
rekendum eftir að setja öll lög og
reglur um það hvemig samskiptum
verkalýðshreyfingar og atvinnu-
rekenda er háttað. Við verðum sjálf
að setja okkur leikreglur og beijast
fyrir viðurkenningu á þeim.
Munum að skilningur forystu-
sveitar atvinnurekenda felst í
pyngjunni. Þess vegna skulum við
svara þeim þar. Við skulum hafa í
huga hveijir fylla flokk nítján:
menninganna sem öllu ráða í VSÍ
og hætta viðskiptum við þá eftir
því sem hægt er. Það er að vísu
erfitt með einokunarfyrirtækin en
þó má reyna. Auk þess væri rétt
að huga að því að koma atvinnu-
rekendum út úr Lífeyrissjóði versl-
unarmanna, þeir geta haft sinn eig-
inn. Eins ættu félagar kaupfélag-
anna að huga aö því að koma and-
stæöingum verkafólks úr stjómum
þeirra.
Umfram allt skulum við ekki gef-
ast upp þótt þessi orrusta hafi farið
illa. Við eigum nóga mótleiki. Ver-
um óhrædd að nota þá.
Birna Þórðardóttir
I l -i J
s- yi