Dagblaðið Vísir - DV - 12.07.1988, Blaðsíða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 12. JÚLÍ 1988.
Frjálst.óháÖ dagblaö
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 800 kr.
Verð I lausasölu virka daga 75 kr. - Helgarblað 90 kr.
Hannes er kominn heim
Fjaðrafokið 1 hænsnabúinu bendir til, að rebbi sé
kominn í heimsókn og kjúkbngarnir séu hræddir við
að vera étnir í þrætubókarlist. Sjálfsagt verða félags-
hyggjumennirnir að gæta sín, þegar einn frjálshyggju-
maður er kominn í deildina til að fokka upp fræðunum.
Þótt flestir geti verið sammála um, að hvergi eigi
Hannes H. Gissurarson fremur heima en hjá kennurum
félagsvísindadeildar, er eðlilegt, að háskólamenn séu
Htið hrifnir af aðferðinni, sem notuð var, - að póhtískur
ráðherra skipaði póbtískan mann í lausa kennarastöðu.
Abt frá upphafi háskólans hafa menntaráðherrar ein-
staka sinnum skipað flokksgæðinga í kennarastöður
gegn vilja háskólamanna. Bezt væri, að sá kaleikur yrði
tekinn frá ráðherrunum og fundin önnur leið tb að
gæta þeirra sjónarmiða, sem ráðherra ætti að hafa.
Flestir aðrir en starfsmenn háskólans mundu að at-
huguðu máb telja nauðsynlegt, að fleiri en starfsmenn
hans Qöbuðu um ráðningu nýrra starfsmanna og réðu
jafnvel úrsbtum við shka ákvörðun. En þessi utanað-
komandi aðib þarf ekki að vera póbtískur ráðherra.
Ætla má, að í eðblegum stofnunum myndist óformleg-
ur klúbbur starfsmanna, sem þekkja hver annan. Þeir
taka hver annan fram yfir utanaðkomandi menn og
reyna að hagræða málum á þann veg, að sbkt sé fram-
kvæmanlegt. Afleiðingin er, að þessar stofnanir staðna.
Algengasta aðferðin við að útvega innanhússmanni
stöðu í samkeppni við utangarðsmann er að búa stöð-
una tb á þann hátt, að hún sé klæðskerasaumuð fyrir
starfsmanninn. Þannig hafa ýmsir hæfir menn óbeint
verið hindraðir í að sækja um stöður við háskólann.
íslendingar, sem hafa náð langt í starfi fyrir erlenda
háskóla og vbdu gjarna hverfa heim, þjóðinni til mikbs
gagns, hafa sumir ekki treyst sér tb að sækja um lausar
stöður við íslenzka háskólann, af því að stöðuauglýs-
ingar hans eru sniðnar fyrir ákveðna innanhússmenn.
Smíði stöðunnar er miklu virkara tæki að þessu leyti
heldur en skipun dómnefnda. Dæmin benda svo bka
tb, að starfsmenn félagsvísindadebdar hafi óeðblega
háar hugmyndir um getu sína tb að vera algerlega óháð-
ir starfsbræðrum sínum, þegar þeir sitja í dómnefndum.
Háskóbnn þarf meira en flestar aðrar stofnanir á því
að halda, að þangað streymi hæfdeikar að utan, úr þjóð-
bfinu og frá erlendum háskólum. Satt að segja er okkar
háskób að mörgu leyti orðinn mosavaxinn og bla sam-
keppnisfær, - meira að segja í íslenzkum fræðum.
Tb þess að hindra háskólann í að verða mosagróinn
hvddarstaður starfsmanna þarf einhver utanaðkomandi
aðih að ráða úrsbtum, bæði um, hvemig stöður em
auglýstar og hverjir em ráðnir í þær. Það ætti ekki að
vera ráðherrann, heldur vabnkunnir menn úti í bæ.
Þessir menn ættu albr að vera gersamlega óháðir
háskólanum. Einhverjir þeirra mættu gjarna hafa sýn
yfir það, sem er að gerast úti í löndum, og vita um,
hvort einhverjir íslendingar koma þar nærri. Þeir ættu
að bta á sig sem mótvægi við kbkuskapinn innanhúss.
Liður í sbku mótvægi fæbst í að koma svo sem einum
fijálshyggjumanni og doktor á borð við Hannes H. Giss-
urarson inn í hábmenntað félagshyggjuhreiður félags-
vísindadebdar háskólans, - í von um, að rebbi éti ekki
öb hænsnin, heldur bfgi bara þrætubókarbstina.
Alténd er Hannes kominn heim. Hann verður félags-
visindadebd háskólans tb hressingar og áhtsauka, þótt
það sé gegn makráðum vbja hennar og háskólans.
Jónas Kristjánsson
„Þaö var samið um bankastjórastöðu fyrir Sverri Hermannsson, það var samið um bankastjórastööu fyrir
Val Arnþórsson. Og var ekki einnig samið um stöðu fyrir Kjartan Jóhannsson?" segir i greininni.
Hæfni
- tíl hvevs?
Það hefur löngum verið vitaö, og
er nánast opinbert leyndarmál,
hvemig gömlu stjórnmálaflokk-
amir hafa misnotað vald sitt og
aðstöðu til að ná sem mestum ítök-
um í þjóðfélaginu. Einkum og sér
í lagi hafa ýmiss konar fjármálaleg
ítök freistað flokkanna og þá ekki
síst úthlutun bankastjóraembætta
við ríkisviðskiptabankana, enda er
þar um að ræða einna sterkustu
stofnanirnar í fjármálaheiminum.
Oft er þá verið að verðlauna menn
fyrir dygga þjónustu við „flokk-
inn“ eöa nauðsynlegt þykir að
rýma til á öðrum sviðum fyrir nýj-
um mönnum. Kveður nú svo
rammt að í þessu efni að tekið er
að ráðstafa bankastjórastöðum
mörgum árum áður en núverandi
bankastjórar hætta störfum.
Gildir þá flokksskírteiniö oft
meira en menntun og hæfni banka-
stjóraefnisins.
Fagleg sjónarmið
ofar flokkslegum
Það er stórmál að leitast sé við
að sporna við þessari misnotkun
valds og aðstöðu viö veitingu þess-
ara áhrifamiklu starfa, það verður
að leitast við að setja fagleg sjónar-
mið ofar flokkslegum.
Því var þaö að ég og flokksbróðir
minn, Hreggviður Jónsson, lögðum
fram frumvarp til laga á síðast-
hðnu þingi um breytingu á lögum
um viðskiptabanka. Sú breyting,
sem við vildum að gerð yrði á þeim
lögum, tók einmitt til þess hvemig
skyldi staðiö aö ráðningu banka-
stjóra ríkisviðskiptabankanna.
Við gerðum það að tillögu okkar
að þegar ráða skyldi í þessar stöður
skyldu gilda sömu ákvæði og víðast
hvar annars staðar í þjóðfélaginu
þegar stöður hjá hinu opinbera
losna og þær þarf að manna á ný,
að þær skyldu skilyrðislaust aug-
lýstar lausar til umsóknar og aö
umsækjandi bæri að gera grein fyr-
ir menntun og fyrri.störfum.
Þetta þykir mér eðlileg málsmeð-
ferð við veitingu helstu embætta á
vegum ríkisins og það tryggir jafn-
ari rétt einstaklinga til að fá vitn-
eskju um og sækjast eftir stöðum
þessum. í annan stað leiðir opinber
auglýsing um þessi embætti vænt-
anlega til þess að úr fleiri hæfum
umsækjendum verður að velja.
Síðast en ekki síst er með þessu
reynt aö spoma við leynimakki og
baktjaldasamningum stjómmála-
manna sem viðgengist hafa varð-
andi veitingu slíkra starfa. Má í
þessu sambandi benda á að í lögum
um réttindi og skyldur starfs-
manna ríkisins er að finna almennt
ákvæöi um að auglýsa skuh lausar
stöður á vegum ríkisins í Lögbirt-
ingablaðinu, venjulega með fjög-
urra vikna fyrirvara. Hins vegar
hefur verið umdeilt hvort lög þessi
Kjallarinn
Ingi Björn Albertsson
alþingismaður
fyrir Borgaraflokkinn
taka til bankastjóra ríkisviöskipta-
bankanna.
í mínum huga er enginn vafi á
því að lög þessi ná yfir þessar stöð-
ur á vegum ríkisins eins og allar
aðrar. Það er að vísu til undantekn-
ing frá þessu ákvæði laganna og
er það fyrir starfsmenn utanríkis-
þjónustunnar, enda er það sérstak-
lega tekið fram. Ef löggjafinn hefði
ætlast til að stöður bankastjóra við
ríkisviðskiptabankana féllu ekki
undir þessi lög hefði það einnig
verið skilgreint sérstaklega. Að það
skuh ekki hafa verið gert undir-
strikar að löggjafinn ætlast th þess
að með ráöningu í þessar stöður sé
fariö eins og hverja aðra stöðu á
vegum hins opinbera.
Menntun og fyrri störf
Þá gerði fmmvarpið ráð fyrir að
umsækjendur legðu fram upplýs-
ingar um menntun sína og fyrri
störf. Er hér um eðhlega og sjálf-
sagða kröfu að ræða, sem tíðkast
víðast hvar í þjóðfélaginu þegar
verið er aö ráöa í stööur, og á fylli-
lega rétt á sér. Auk þess stuðlar það
að því aö beina mati á umsækjend-
um frá flokkslegum eða hagsmuna-
legum sjónarmiðum th þess að
hlutlægt hæfnismat ráði því hveij-
ir setjist í stól bankastjóra ríkisviö-
skiptabanka.
Th að gera langa sögu stutta var
frumvarp þetta að sjálfsögðu svæft
í nefnd, enda kom það óþæghega
viö kaunin á sljómarhðum sem
vom þegar búnir að ráðstafa þess-
um stöðum langt fram í tímann.
Ég mun hins vegar halda málinu
vakandi og leggja það fram aö nýju
á komandi þingi.
Mér er það alveg ljóst að þetta
mun ekki breyta miklu þegar að
ráðningu er komiö, þar sem sfjóm-
arhðar eru hreint út sagt ófor-
skammaðir þegar að ráðningu í
stöður kemur eins og mjög glögg-
lega hefur verið að koma í ljós nú
upp á síökastið. Það kæmu mörg
Hannesar Hólmsteins dæmi fram,
þar sem hæfni, menntun, meðmæli
og áht sérstakra nefnda skipta
engu máh - flokksskírteinið er öllu
æðra.
Krefst nánari útskýringar
Mitt í öllu þessu reynir forsætis-
ráðherra að hala inn nokkra
punkta með því að láta í ljós þá
skoðun sína að ekki sé hægt að
breyta svínaríinu í kringum ráðn-
ingu í bankastjórastöður ríkisvið-
skiptabankanna án þess að selja
þá fyrst. Þetta krefst nánari útskýr-
ingar af hálfu forsætisráðherra.
Auðvitað á ríkið að hafa hönd í
bagga með sínum fyrirtækjum og
hvað bankana varðar þá er til sér-
stakur bankamálaráðherra (ef það
skyldi hafa farið framhjá einhverj-
um). Hann er auðvitaö gæslumaö-
ur ríkisins hvað bankana varðar
og það dugar. Það þarf ekki þar að
auki að skipa Pétur og Pál frá
stjómmálaflokkunum. Eða svo
notuð séu orð fyrrverandi banka-
málaráðherra, Matthiasar Bjarna-
sonar, um ráöningu í stöður þess-
ar: „Ég sé því síður en svo nokkra
þörf á því að sækja th uppgjafa-
stjómmálamanna eða kaupfélags-
stjóra til að manna æðstu stööur
þessara mikilvægu stofnana.“
Þetta segir maöur með reynslu og
mikla þekkingu á þessum málum
og ég tek fylhlega undir með hon-
um. Er þetta ekki nákvæmlega það
sem er að gerast þessa dagana? Það
var samið um bankastjórastöðu
fyrir Sverri Hermannsson, það var
samið um bankastjórastööu fyrir
Val Amþórsson. Og var ekki einnig
samið um stöðu fyrir Kjartan Jó-
hannsson?
Spurningin er bara sú hvort
stjórninni endist aldur th að viröa
þessa samninga. Ég vona ekki.
Ingi Björn Albertsson
„Kveöur nú svo rammt aö 1 þessu efni
að tekið er aö ráðstafa bankastjórastöð-
um mörgum árum áður en núverandi
bankastjórar hætta störfum.“