Dagblaðið Vísir - DV - 09.09.1988, Side 14

14
áödr ííHflMarrfí,'4é .0 flUOAClUTfeÖ'4
FÖSTUDAGUR 9. SEPTEMBER 1988.
Frjálst.óháÖ dagblaö
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJOLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 800 kr.
Verð í lausasölu virka dag'a 75 kr. - Helgarblað 90 kr.
Enn í stólunum
Stjórnarflokkarnir hafa hver um sig lagt fram mis-
munandi tillögur um lausn efnahagsvandans. Tillög-
urna stangast mjög á. Þær hlutu í gær stuðning viðkom-
andi þingflokka. Ráðherrar tala samt enn eins og stjórn-
in muni sitja áfram þrátt fyrir allan ágreininginn. Stól-
arnir eru kærir. Framsóknarflokkurinn heldur mið-
stjórnarfund hinn sautjánda. Það kann að setja stjórn-
inni ákveðin tímamörk. Oft áður hefur legið við stjórn-
arkreppu í tíð þessarar stjórnar. En landsmenn hafa
vanizt því, að stjórnarflokkarnir komi sér saman á ell-
eftu stundu. Niðurstöðurnar hafa þá oftast ekki reynzt
björgulegar.
í tillögum forsætisráðherra segir, að forsenda þess,
að lagður verði traustur grunnur að stöðugleika í efna-
hagslífmu næstu 12-18 mánuði sé, að fjárlög næsta árs
verði afgreidd án halla. Samhliða ákvörðunum á sviði
ríkisQármála og peninga- og lánsfjármála þurfi að taka
ákvarðanir um stöðugleika í launa- og verðlagsmálum.
Um sé aö ræða frystingu launa, sem fæli í sér afnám
samningsbundinna og lögákveðinna áfangahækkana og
rauð strik verði strikuð út. Taka þurfi ákvörðun um
strangt aöhald með verðlagsþróun, en hætta sé á, að
framlenging verðstöðvunar græfi undan tiltrú. Slíkt
yrði óraunhæf og ómarkviss aðgerð. Þá nefnir forsætis-
ráðherra sitthvað, sem sé í athugun, til styrktar útflutn-
ingsgreinum.
Ekki er ólíklegt, að forsætisráðherra reikni með geng-
islækkun í dæmi sínu. En taka verður undir það með
hinum stjórnarflokkunum, að óljóst er, hvert aðferð
forsætisráðherra mundi leiða, fyrir utan hina augljósu
kjaraskerðingu.
Framsókn lagði í gær fram tillögur, sem ganga þvert
á tillögur forsætisráðherra. Utanríkisráðherra leggur
til, að ríkisstjórnin ákveði niðurfærslu vaxta, verðlags
og launa samtímis. Vöruverð og gjaldskrár verði lækk-
áðar um það, sem nemur lækkun launa, aðfanga og fjár-
magnskostnaðar. í stuttu máli sagðist Framsókn, að
minnsta kosti í gær, styðja enn niðurfærsluleið. Forsæt-
isráðherra hefur þó hafnað henni eftir neikvæða afstöðu
verkalýðshreyfmgarinnar. Því er mikið bil óbrúað á
þessari stundu milli Sjálfstæðis- og Framsóknarflokks.
Alþýðuflokkurinnn vegur nokkuð salt. Hann virðist
geta starfað með hvorum hinum sem er - bara að ekki
verði kosningar. Alþýðuflokkurinn bar einnig í gær
fram sínar tillögur um efnahagsvandann.
Alþýðuflokkurinn leggur til, að verðstöðvunin fram-
lengist til 31. janúar. Stjórn frystideildar Verðjöfnunar-
sjóðs fiskiðnaðarins verði heimilt að taka innlent eða
erlent lán upp á 550 milljónir króna. Þetta verði notað
til greiðslu verðbóta úr hinni almennu frystideild sjóðs-
ins, og skuli við ráðstöfun fjárins tekið sérstakt tillit til
afkomu frystiiðnaðarins, eins og þar segir. Laun verði
fryst jafnlengi og verðlag. Ejárlög fyrir næsta ár verði
afgreidd með tekjuafgangi. í tillögum Alþýðuflokksins
er haftastefnu gefið undir fótinn. Slíkt yrði mjög hættu-
legt.
Eftir alla athugunina og þrefið standa stjórnarliðar
því enn í þeim sporun að leggja fram tillögur, sem ganga
hver gegn annarri.
Samt er kannski líklegast, að enn bræði þeir sig sam-
an sem fyrr. Famar verði gömlu leiðirnar og ekkert
annað, þjóðinni til tjóns.
Haukur Helgason
„Gorbatsjov er nú í hlutverki siðbótarmanns sem fordæmir sölú aflátsbréfa hjá mönnum eins og Brésnéf,"
segir i greininni. - Mikhail Gorbatsjov tekur á móti bandarískri friðarnefnd með Jessie Jackson í fararbroddi.
I upphafi var orðið
og orðið
var hjá Lenín
Nú stendur til í Moskvu að
hengja Júrí Tsjúrbanof, tengdason
Brésnéfs, fyrir mútuþægni og aðra
glæpi gegn ríkinu og fylgir þeim
réttarhöldum mikil hneykslun og
vandlæting. En það er þó ekki aðal-
lega Tsjúrbanof sem skal réttaður
heldur eru þessi réttarhöld aö sov-
éskum sið uppgjör viö fortíðina og
þá einkum valdatíma Brésnéfs sem
nú er sagður vondur tími þegar
allt stóð í stað og öllu hnignaði
enda þótt hagvöxtur á valdatíma
Brésnéfs hefði verið 5 prósent á ári
að meðaltali samkvæmt opinber-
um tölum. Það er nú reyndar ekki
nýtt að talað sé um spillingu á tím-
um Brésnefs, jafnvel á meðan hann
lifði var vitað að hann vildi halda
sig ríkmannlega. Brésnéf safnaði
meðal annars bílum. Þegar hann
fór í opinberar heimsóknir til Vest-
urlanda voru gestgjafamir látnir
vita að tilvaliö væri að gefa honum
bíl. Þannig komst Brésnéf yfir að
minnsta kosti 15 bíla, þeirra á með-
al Porsche og CadiUac. Lúxuslíf
hans og nokkurra félaga í sérrétt-
indastéttunum var alkunnugt,
meira að segja kvennafar þessarar
klíku komst í hámæh. Það er ekk-
ert óeölilegt að tengdasonurinn
hafi spillst af lífemi tengdapabba.
En nú eru breyttir tímar. Gor-
batsjov vill ekkert sukk eöa ólifnað
og nú skal horfiö til heilbrigðs líf-
ernis í Leníns nafni og perestrojku.
Það er einmitt þessi hreinlífisþörf
Gorbatsjovs sem gerir honum erfitt
fyrir í kerfmu. Þeir sem njóta for-
réttinda núna eru á móti öllum
breytingum á kerfinu og þeir em
einmitt valdamennimir sem ráöa
því. Með illu skal illt út reka og
Júrí Tsúrbanof og félagar eiga að
veröa víti til varnaðar.
Sögupróf
Sagan í Sovétríkjunum er lifandi
saga. Hún er ekki fóst og óumbreyt-
anleg og byggð á meira eða minna
viðurkenndum staðreyndum held-
ur breytast áherslur eftir því hver
túlkar hana, rétt eins og Bjblían.
Nú er enn nauðsynlegt að varpa
nýju ljósi á fyrri tíma, túlka þar
boðskap sögunnar í ljósi pere-
strojkunnar. Framtíðin byggist á
fortíðinni og í ljós hefur komið að
fortíðinni hafa ekki verið gerð rétt
skil. Jafnmikil stefnubreyting og
perestrojka verður að eiga sér
traustar forsendur. Til að treysta
undirstöðurnar hefur námsefni í
skólum verið hagrætt. í vor vom
felld niður skólapróf í sögu. Síðan
hefur her manns unnið við aö
skrifa nýjar kennslubækur og
börnin taka síðan próf eftir nýju
bókunum næsta vor. Þetta er allt í
KjaHarinn
Gunnar Eyþórsson
fréttamaður
rétta átt samkvæmt vestrænum
skilningi því að sú nýja saga, sem
farið eraö rifja upp í sovéskum fjöl-
miðlum, er nær því sem Vestur-
landamenn hafa alltaf haldið en því
sem Sovétmönnum hefur verið
kennt. Einkum er það stjómartími
Stalins, eftirmanns Leníns, sem
endurskoða þarf. Sagnfræðingar,
sem áöur lögðu línuna, eins og
Mikhail Suslof, eru nú í ónáð en
andspymusagnfræöingar eins og
Roj Medvedéf eiga nú upp á páll-
borðið. Nú er í fyrsta sinn farið að
tala opinskátt um það þjóðarmorð
á bændum sem fylgdi þjóðnýtingu
og samyrKjubúskaparstefnu Stal-
íns á íjórða áratugnum. Þaö er sagt
berum orðum að Stalín hafi vísvit-
andi orðið 5 til 10 milljónum manna
að bana á þeim ámm. Hreinsanirn-
ar miklu, þar sem hundruð þús-
unda eða milljónir fórust og öll
þjóðin lifði í ógn og skelfingu, eru
líka opinberlega ræddar í fjölmiðl-
um. Þeir menn sem Stalín lét drepa
á þeim árum, miklir leiðtogar eins
og Búkharín, Zinovíef og Kamenéf,
hafa fengið uppreisn æru. Þess er
þó trúlega langt að bíða að Trotskí
verði endurreistur. Heimsbylting-
in, sem hann baröist fyrir, er ekki
lengur á dagskrá. Lengst af hefur
forysta Stalins í stríðinu við Þjóð-
veija verið hafin til skýjanna en
nú er annað komið í ljós. Stalín á
að hafa nærri því riðið rauða hem-
um að fullu með því aö láta drepa
flestalla þá herforingja sem nokkur
dugur var í og meira að segja samn-
ingurinn við Hitler um Pólland,
sem hingað til hefur veriö tahnn
hemaðarleg nauðsyn til að vinna
tíma, er nú glæpsamleg mistök sem
nærri riðu Sovétríkjunum að fullu.
Það er af nógu að taka, saga Sovét-
ríkjanna síðan 1917 er viðburðarík.
Er páfinn óskeikull?
Þó tekur steininn úr þegar farið
er að gefa í skyn að ef til vill hafi
sjálfur Lenín ekki alltaf haft rétt
fyrir sér. Nýlega hafa komið fram
vangaveltur í þá átt en þar er hætta
á ferðum að gagnrýna sjálfan guð-
dóminn. Samkvæmt þeirri sögu-
skoðun, sem nú er uppi, eru línurn-
ar skýrar: Lenín er uppspretta alls,
allt var gott sem gjörði hann. Eftir
Lenín komu síðan 30 harðindaár,
þar sem Stalín fordjarfaði bylting-
una á glæpsamlegan hátt, síðan
hálfkák í rétta átt hjá Krústjof og
þá 18 ára athafnaleysi og stöðnun
hjá Brésnéf. Nú loks skal haldið á
þá einu réttu lenínsku braut sem
mdd var fyrir 60 árum og horfið
af öllum vilhgötum. Perestrojkan
er hinn eini sanni lenínismi.
Spurningin er hvort alþýðan, sem
hefur fylgt svo mörgum falsspá-
mönnum og heyrt svo margar út-
gáfur af hinum eina rétta sann-
leika, leggur meiri trúnað á þennan
nýjasta sannleika. Enn eru margir
sem blóta Stalín á laim. Samkvæmt
gamla sannleikanum var aht á
uppleið í Sovétríkjunum, stöðugur
hagvöxtur og öll takmörk í augsýn.
Nú er þetta ekki satt lengur. Hag-
vöxturinn hjá Brésnéf var blekking
og meira að segja útht fyrir að hag-
fóturinn minnki hjá Gorbatsjov.
Þetta þarf skýringar við og þess
vegna er Gorbatsjov nú í hlutverki
siðbótarmanns sem fordæmir sölu
aflátsbréfa hjá mönnum eins og
Brésnéf og boðar afturhvarf til hins
eina, rétta, upprunalega siðar. Það
er ekki við öðru að búast en smá-
krimmar eins og Júrí Tsjúrbanof
veröi að þola steglu og skúfsht í
þessum umbrotum. Mál hans er
þáttur í baráttu um mannanna sál-
ir og perestrojkan á ekki framtíð
fyrir sér nema sú siðbótarbarátta
vinnist.
Gunnar Eyþórsson
„Lengst af hefur forysta Stalíns í stríð-
inu við Þjóðverja verið hafin til skýj-
anna, en nú er annað komið í ljós.“