Dagblaðið Vísir - DV - 03.02.1989, Qupperneq 15

FÖSTUDAGUR 3. FEBRÚAR 1989.
15
Baráttan gegn eiturlyflum og eyðni:
Hvert er hlutverk kirkjunnar?
Mikið hefur verið rætt og ritað
um eyðni og eiturlyf. Það er því
ekki úr vegi aö gefa þeim málum
nánar gaum frá heimspekilegu
sjónarhomi einnig. - Lítum t.d. á
eftirfarandi texta sem lesa má í Op.
Jóh. 12.
„Og höggormurinn spjó vatni úr
munni sér á eftir konunni, eins og
flóði, til þess að hún bærist burt
af straumnum. Og jörðin kom kon-
unni til hjálpar, og jörðin opnaði
munn.sinn og svalg vatnsílóðið,
sem drekinn spjó úr munni sér.
Og drekinn reiddist konunni og fór
burt til þess að heyja stríð við hina
aðra afkomendur hennar...“
Táknmyndatexti
Við fyrstu sýn virðist textinn
vera torskilinn en nánari athugun
leiðir annað í ljós. Það fyrsta sem
maður tekur eftir er að höggormur-
inn og drekinn eru nefndir á víxl
eins og um sömu persónu væri að
ræða, eða tvær hliðar á sama hlut.
Þetta leiðir rök að því að um tákn-
myndatexta sé að ræða. Sama tel
ég gilda um sköpunarsögu Gamla
testamentisins. Hún er táknræn
lýsing á sköpun guös sem á sér enn
stað alla daga vikunnar en ekki
frásögn af einni viku fyrir óra-
löngu. Við mannfólkið erum sköp-
uð í guðs mynd og tökum þátt í
sköpuninni, jafnvel þegar okkur
síst grunar. Hvað gerist þegar við
segjum eða hugsum: „Ég held að
ég sé orðinn veikur og gamall?"
Undirmeðvitundin hefst þegar
handa að framkvæma þessa skipun
huga okkar. En hvernig ber að
KjaHarinn
Sigurður Gunnarsson
dr. med.
skilja textann í byijun þessarar
greinar? Hvar eru drekinn og högg-
ormurinn meðal okkar?
Dulbúinn andstæðingur
Drekinn er auðþekkjanlegri sem
lítt dulbúinn andstæðingur okkar.
Hann er til dæmis fíkniefnaneysla.
Við þekkjum öll skaðsemi tóbaks
og áfengis. Hvemig mætir menn
og í seinni tíð einnig konur hafa
látist fyrir aldur fram vegna tó-
baksneyslu eða misst heilsu. Ekki
verða reykingar öllum að aldurtila
sem þær stunda heldur líkist þetta
óhugnanlegu lotteríi þar sem vinn-
ingamir eru m.a.:
1) Krabbamein í lungum, barka,
tungu og blöðm.
2) Æðakölkun í ósæð, sem veldur
fyrst getuleysi, síðan vaxandi
fótkulda og jafnvel fótarsámm,
3) Æðakölkun í heila og hjarta er
veldur lömun og dauða. Þeir
óheppnu detta niður dauðir,
sumir ekki fertugir aö aldri, eða
verða aðeins skugginn af sjáif-
um sér það sem eftir er ævinnar.
Þeim heppnu, sem ekki hljóta vinn-
ing í lotteríinu, endist ævin til að
spilla andrúmslofti annarra til ar-
mæðu og tjóns. Jafnvel enn verra
er það með áfengið. Þeir óheppnu
í þvi lotteríi draga oft heilu fjöl-
skyldumar niður í hyldýpi örvænt-
ingar.
Blekkingar efnisheimsins
En hver eru dæmi um höggorm-
inn í lífi okkar? Hann er ekki jafn-
augljós andstæðingur og drekinn
en táknar fráhvarf frá andlegum
verðmætum vegna blekkingar efn-
isheimsins. Hann er því tengdur
viðhaldi okkar sjálfra og sjálfs-
bjargarviðleitni. Við þörfnumst
matar og klæða sem við borgum
með peningum. Kynhvötin er jafn-
framt nauðsynleg til að tryggja til-
vist nýrra einstaklinga. Ef við
tröðkum ekki á höggorminum bít-
ur hann okkur ekki og er akrinum
gagnlegur.
Baráttan felst í því að við gerum
höggorminn að þjóni okkar í stað
þess að við verðum þrælar hans.
Engum okkar tekst þetta alltaf og
að öllu leyti. Stundum tekst okkur
hetur, stundum verr. í textanum
segir einnig að jörðin hafi gleypt
vatnsflóðið sem höggormurinn
spjó. Hvergi er minnst á að byggðir
hafi verið vamargarðar sem við
vitum að geta brostið. Jörðin hefur
löngum verið ímynd kærleikans
því hún hefur ekki aðeins gleypt
vatnsflóðið heldur notar hún vatn-
ið til að viðhalda öllu lífi.
Jákvæð hugsun
Lítum ennfremur á eftirfarandi
dæmi: Hvað gerðist ef næringar-
fræðingur ráðlegði manni, sem á
við offituvandamál að stríða:
„Hugsaðu ekki um mat.“ Fari
sjúklingurinn að ráðum hans er
hætt við að hann hugsi með sér:
„Ekki hugsa um mat, ekki hugsa
um mat...“ og svo framvegis. Því
næst kæmu í hug hans myndir af
alls kyns krásum, steikum, búðing-
um og tertum og hann fengi við
ekkert ráðið.
Hugsum okkur að næringarfræð-
ingurinn hefði sýnt manninum
hversu bragögóður hollur matur
gæti verið og ráölegði honum síð-
an: „Hugsaðu um að borða hollan
mat og að hafa margt gott fyrir
stafni, einnig góða tómstundaiðju."
Við getum öll séð að þetta ráð væri
vænlegra til árangurs. Sama gildir
um kynhvötina. Manninum er eig-
inlegt að hugsa jákvætt en á erfitt
meö að berjast gegn hugsunum. í
stað þess að líta á kynhvötina sem
neikvæðan þátt mannlífsins er
miklu árangursríkari leið að auka
kærleika sinn til Krists sem einnig
er kærleikur til guðs og allrar sköp-
unarinnar. Við færum að skynja
persónu Krists í allri sköpuninni,
þó einkum bak við sérhvert andlit.
Þannig mun áhugi okkar á efnis-
legu gæðakapphlaupi og misbeit-
ingu kynhvatarinnar smám saman
þverra. Með þessari jákvæðu leiö
gæti kirkjan leiðbeint okkur frá
óhamingju tómleika efnishyggj-
unnar, jafnvel frá slíkum vágesti
sem eyðni. Þaö er af tvennu illu
betra að kirkjan hefur þagað
þunnu hljóði fremur en hafa stund-
að siðavendnispredikanir og end-
urvakið draug miöalda. Miklu
betra væri þó að hún benti okkur
á hina jákvæðu leið náungakær-
leika og hætti að líta alltaf á hinar
dökku hhðar mannsins - hjálpaði
okkur að ná meiri þroska, þ.a. okk-
ur langaði ekki í hluti sem væru
okkur sjálfum og öörum til tjóns.
Sigurður Gunnarsson
„Það er af tvennu illu betra að kirkjan
hefur þagað þunnu hljóði fremur en
hafa stundað siðavendnispredikanir og
endurvakið draug miðalda.“
íslenskir farmenn:
Ein af tekju-
lægstu stéttunum
Innan tíðar verður verkalýðs-
hreyfmgin sett í erfitt próf. Það
standa nefnilega fyrir dyrum
kjarasamningar og mér vitanlega
eru menn ekki farnir að undirbúa
þá í smáatriðum. Það hefur til
dæmis lítið heyrst um hver kröfu-
gerð verkalýðshreyfingarinnar
veröur. Meðal þeirra félaga sem nú
þurfa að rétta sinn hlut er Sjó-
mannafélag Reykjavíkur sem sem-
ur fyrir hönd farmanna.
Gæti skipt máli
Á undanfórnum árum hefur
tvennt gerst í málefnum farmanna
sem ég tel mjög alvarlegt. í fyrsta
lagi hefur farmönnum fækkað um
samtals 300 á síðastliðnum tíu
árum, enda þótt flutningar til
landsins hafi margfaldast. Þetta
hefur fyrst og fremst gerst með því
að kaupskipaútgerðirnar hafa í
vaxandi mæli nýtt erlend skip með
erlendum áhöfnum, sem þykir hag-
kvæmt vegna lúsarlaunanna sem
útlendingum eru greidd.
í öðru lagi hefur yfirvinna dregist
verulega saman hjá farmönnum og
taxtalaunin alls ekki fylgt launa-
þróun míög íjölmennra starfshópa,
sem sjómenn hafa í gegnum árin
borið sig saman við. Þetta tvennt
þýðir aö stéttarfélög farmanna
verða nú að spyrna við fótum og
rétta hlut okkar farmanna.
íslenskar kaupskipaútgerðir hafa
nefnilega í vaxandi mæli viljað
flaggá skipunum út og sigla undir
erlendum fána. Hefur þessi hótun
stöðugt glumið í eyrum isíenskra
farmanna og orðið til þess að marg-
ir góðir farmenn hafa yfirgefið
stéttina.
KjaUarinn
Jóhann Páll Símonarson
sjómaður
Sjómannafélag Reykjavíkur hef-
ur undanfarin misseri barist hart
gegn útflöggun, að íslensk skip séu
sett undir erlenda fána og íslensk
farmannastétt með því lögð niður.
Hefur þessi barátta Sjómannafé-
lagsins orðið til þess að leiguskip-
um hefur fækkað. í raun og veru
er þetta framferði kaupskipaút-
gerðarmanna sambærilegt við það
að reyna að halda niðri launum í
fiskvinnslu eða öðrum atvinnu-
greinum með því að flytja inn ódýrt
vinnuafl frá þriðja heiminum.
'Hótanir og dónaskapur forsvars-
manna í kaupskipaútgerðum í garð
íslenskra farmanna og endurtekn-
ar tilraunir til að halda niðri laun-
um stéttarinnar gætu hæglega orð-
ið til þess að innan skamms þætti
farmönnum nóg komið og tækju
öll samskipti við þessi fyrirtæki tíl,
gagngerrar endurskoðunar.
Menn veröa að gera sér ljóst að
íslensku skipafélögin nærast á ein-
okunaraöstöðunni sem þau hafa á
siglingum tíl og frá landinu. Það
getur vel farið svo að erlend skipa-
félög fái áhuga á því að sigla til ís-
lands og rjúfa einokun skipafélag-
anna og þá gætí það skipt félögin
verulegu máli að hafa gott samstarf
við samtök farmanna, en ekki hafa
í frammi skítkast og hótanir eins
og nú er.
Litlar leiksýningar
Kjaramálum farmanna hefur í
langan tíma verið skipað með lög-
um. Á síðastliðnum 19 árum, sem
ég hef starfað við farmennsku, hafa
samningar í flestum tilfellum stað-
ið yfir í fimm til sex vikur, sleitu-
laust.
Margsinnis hafa forsvarsmenn
„Farmenn sætta sig ekki lengur við það
að kjarasamningum þeirra sé skipað
með lögum. Því skyldu hinir svoköll-
uðu félagshyggjuflokkar átta sig nú á.“
skipafélaganna gengið grátandi
fyrir ráðherra og heimtað lagasetn-
ingar á farmenn.
Allt frá árinu 1979 hefur kjara-
samningum okkar verið skipað
með lögum ef undan eru skildir
samningar í örfá skiptí sem náðust
fram efir langt verkfall og sífelldar
hótanir um lagasetningu.
Alltaf þegar við höfum verið að
semja setur Vinnuveitendasam-
bandið upp htlar leiksýningar og
fer að tala um þjóðarhag og krefj-
ast lagasetningar.
Hver man ekki eftir því þegar
Þórarinn V. Þórarinsson mætti í
Karphúsinu ásamt fylgdarliði,,
uppábúinn, og.þóttíst vilja semja
um kaup og kjörn árið 1987 en datt
út úr hlutverki sínu þegar tjaldið
féll í miðri sýningu með því að upp
komst að drengurinn var með til-
búin bráðabirgðalög upp á vasann
og sendi farmenn út á sjó með lög-
um? Þetta sýnir kúgunaraðfarir
Vinnuveitendasambandsins sem
það kýs að beita með aðstoð stjórn-
valda.
Farmenn semji sjálfir
í upphafi nefndi ég að kjarasamn-
ingar stæðu fyrir dyrum. Við far-
menn krefjumst þess að Vinnuveit-
endasambandið og stjómvöld láti
okkur farmönnum það eftír að
semja við skipafélögin. Farmenn
sætta sig ekki lengur við það að
kjarasamningum þeirra sé skipað
með lögum. Því skyldu hinir svo-
kölluöu félagshyggjuflokkar átta
sig nú á. Varðandi komandi kjara-
samninga er það mikilvægast að
störf farmanna og íjarvistír frá
heimilum og fjölskyldum verði að
fullu metin, auk einangrunar á
vinnustað, svo sem gera áttí með
kjaradómi árið 1979. Þá treystu
dómendur sér ekki til að meta at-
riði þessi sem sýndi að þeir voru
vanhæfir í sínu starfi.
Sjómannafélag Reykjavíkur hef-
ur margítrekað þær kröfur sínar
að fá þetta mat en ekki fengið og
raunar talað fyrir daufum eyrum
ráðamanna, ráðherra og alþingis-
manna.
Það verður skilyrðislaust að nást
fram hækkun grunnlauna þar sem
yfirvinna hefur dregist saman um
40% á síðustu misserum. Þá verður
að tryggja frekari fækkun leigu-
skipa og krefjast þess að frítt fæði
verði undanþegið skatti, enda engu
lagi líkt að farmenn skuli þurfa að
greiða skatta af fríu fæði sem þeir
fá á meðan þeir eru til sjós.
Framkoma Þórarins V. Þórarins-
sonar gagnvart Verslunarmanna-
félagi Suðumesja er sennilega ætl-
að að gefa tóninn í komandi kjara-
samningum. En framkvæmda-
stjórinn ungi skal vita það að það
verður tekið á móti ef hann ætlar
að beita fyrir sig ráðherrum og
dómsvaldi í kjarasamningum.
Þessi framkvæmdastjóri Vinnu-
veitendasambandsins verður að
fara að átta sig á því að það eru í
landinu verkamenn og sjómenn
sem eru búnir að fá nóg af endur-
sýndum leikþáttum.
Jóhann Páll Símonarson