Dagblaðið Vísir - DV - 01.04.1989, Page 4

4
LAUGARDAGUR 1. APRÍL 1989.
Fréttir
Kj arasamningaviðræðumar:
Ósamstæð launþega-
hreyfing í pattstöðu
- verkalýðsforingjar úr Verkamannasambandinu reyna að leysa hnútinn
Tekið í nefiö og hrært í kaffibolla á tiðindalausum samningafundi. Nú virðist sem skoðanir Guðmundar J.
og félaga hans i Verkamannasambandinu ætli aö veröa ofan á í kjarasamningunum. DV-mynd GVA
Það munu vera ár og dagar síðan
kjarasamningaviðræður hafa farið
í jafnharðan hnút og nú. Á liðnum
árum hefur verkalýðshreyfmgin
gjarna hótað aö beita verkfalls-
vopninu hafi stefnt í pattstöðu svip-
aða því sem nú er í kjarasamning-
um. Oft hefur það dugað henni til
að koma málunum á hreyfmgu.
Ekkert er fjarri lagi en aö hún geti
gert það að þessu sinni. Verkalýðs-
foringjar viðurkenna hka aö staða
atvinnuveganna, og þá alveg sér-
staklega útflutaingsgreinanna, sé
með þeim hætti að þær séu ekki
aflögufærar. Þess vegna mæna allir
til ríkisstjórnarinnar. Þó viður-
kenna líka flestir að staða ríkis-
sjóðs sé slík um þessar mundir, að
þangað verði ekki mikið sótt án
nýrra skatta.
Þrír ósamstæðir hópar
í raun eru það þrír hópar í þjóð-
félaginu, en ekki samstæð laun-
þegahreyfmg, sem eru aö reyna að
ná samningum, Alþýöusambandið,
BSRB og BHMR. Aö sjálfsögðu eiga
þessir hópar margt sameiginlegt,
en eigi aö síður er lítil sem engin
samvinna milh þeirra í raun.
BHMR sker sig aö því leyti úr, aö
laun félaga þess eru mun hærri en
almennt gerist í hinum hópunum.
Foringjar BHMR eru líka lang-
haröastir af sér, boöa verkfall 6.
apríl og viröast ekki taka neitt tillit
til stööunnar í þjóðfélaginu og eru
ósveigjanlegir í afstöðu sinni.
Skoðanaágreiningur
Það er nú orðið opinbert að veru-
legur ágreiningur er innan félaga
í BSRB. Sumir vilja gera skamm-
tímasamning meö flatri krónutölu-
hækkun, sem gæfl þeim lægst laun-
uðu tiltölulega mest. Aðrir hópar
vflja ekki hlusta á þau rök. Þeir
segja sem svo að þeim komi ein-
hveijir láglaunahópar ekki viö.
Þeirra sé aö ná viöunandi samning-
um fyrir sína félagsmenn, ríkið
geti séð um láglaunahópana.
Eftir formannafund BSRB í
fyrrakvöld hggur fyrir að hvert fé-
lag fyrir sig, innan BSRB, ætlar að
róa einskipa með yfirstjóm banda-
lagsins sem eins konar miðstöð án
umboðs tfl samninga.
Þaö er heldur ekkert leyndarmál
aö uppi er verulegur skoöanaá-
greiningur innan Alþýðusam-
bandsins. Ásmundur Stefánsson,
forseti sambandsins, fór fyrir hópi,
í byijun samningalotunnar, sem
vildi gera samninga tfl haustsins.
Þar var gert ráö fyrir 6 tfl 7 prósent
kauphækkun á tímabihnu og auk
þess átti eitthvað að koma til frá
ríkinu. Annar hópur, undir forystu
Guðmundar J. Guömundssonar,
formanns Verkamannasambands-
ins, vildi fara öðmvísi að. Sá hópur
vfldi, og vih enn, gera viöamikinn
langtímasamning, þar sem gert
væri ráð fyrir frekar lítilli kaup-
hækkun, en þeim mun þykkari fé-
lagsmálapakka.
Fram að því, að pattstaöan kom
upp, leiddi forysta Alþýðusam-
bandsins undir forystu Ásmundar
samningaviðræöumar. Miðstjóm-
arfundur Alþýðusambandsins á
miövikudaginn var leiddi í Ijós aö
samningamáhn væm komin í patt-
Fréttaljós
Sigurdór Sigurdórsson
stöðu og forystan ekki með neitt
nýtt á pijónunum.
Til að vinna tíma
Þegar þetta lá fyrir tóku nokkrir
verkalýösleiðtogar úr Verka-
mannasambandinu sig saman og
ræddu málin. Þeir voru sammála
um að samningamenn væru að
faha á tíma og finna þyrfti lausn.
Þar fæddist sú hugmynd aö vinna
tíma meö því aö ná samkomulagi í
40 daga við ríkisstjómina. Þaö felur
í sér að setja aftur á verðstöðvun,
beita nýjum lögum til vaxtalækk-
unar og aö ná samkomulagi við
Vinnuveitendasambandið um flata
kauphækkun upp á 1500 krónur.
Þessir 40 dagar veröi síðan notaöir
tfl að gera viöamikinn kjarasamn-
ing tfl lengri tíma bæði við Vinnu-
veitendasambandið og ríkisstjórn-
ina. Þeir vflja aö þarna verði tekið
á málunum með öðmm hætti og á
víðara sviði en áður hefur verið
gert.
Hugmyndin hefur verið borin
upp við ríkisstjórnina og var henni
vel tekið þar. Þaö mun og mála
sannast að eins og staðan er, sé
þetta eina lausnin.
Hitt er aftur á móti ljóst að mis-
takist samningagerðin á þessum 40
dögum, sem rætt er um, verða hér
meiri háttar átök á vinnumarkaö-
inum. Þau átök gætu hæglega orðið
til þess að ríkisstjórnin yrði að
segja af sér og efna til þingkosn-
inga. Þetta virðist því vera næsta
útspihð í samningaviöræðunum og
verður að öhum líkindum lagt fram
á samningafundi ASÍ og VSÍ á
mánudaginn.
Ekki er víst að hugmyndinni
verði vel tekið af öllum innan
samninganefndar Alþýðusam-
bandsins. Svo gæti farið aö klofn-
ingur kæmi upp á mihi fuhtrúa
Verkamannasambandsins og
hinna, sem eru Landssamband iðn-
verkafólks, Sókn og Landssam-
band Verslunarmanna. Iðnaðar-
mannafélögin eru ekki með lausa
samninga fyrr en í haust. Menn eru
þó almennt á því að fyrst flest félög
Verkamannasambandsins standa
að hugmyndinni, hafi önnur félög
eða sambönd ekki stöðu til annars
en að fylgja með. Ekki síst þar sem
ríkisstjómin hefur tekið jákvætt í
máhð.
Brú yfir til BSRB
Þeir foringjar úr Verkamanna-
sambandinu sem að þessari hug-
mynd standa eru jafnframt að
reyna að mynda brú yfir til þeirra
félaga í BSRB, sem vflja gera hóf-
sama kjarasamninga til styttri
tíma. Margt bendir til þess að þaö
takist. Fari svo verður ekki annað
séö en aö önnur félög innan BSRB
verði aö fylgja með. Staðan býður
tæplega upp á að einstök minni fé-
lög innan bandalagsins geti náð
meiru fram en stóru félögin, en það
eru einmitt nokkur þeirra sem eru
tilbúin til aö skoða skammtíma-
samninga. Þar í hópi er Starfs-
mannafélag ríkisstofnana. Aðfara-
nótt fimmtudagsins munaði afar
htlu að það gerði skammtimasamn-
ing við ríkið. Það var ekki samn-
ingamönnum félagsins að kenna
aö það tókst ekki.
Eftir stendur þá BHMR meö 11
félög sem boðað hafa verkfall 6.
apríl. Ekki verður séð að þau geti
fengið eitthvað annað og meira,
jafnvel þótt þau beiti verkfalls-
vopninu. Margir telja aö forystu-
menn þessara 11 félaga hafi ofmetið
stöðu sína í kjarasamningunum.
Ef samkomulag tekst við hinar
stóru launþegahreyfingar, ASÍ og
BSRB, er hætt við að tiltölulega lít-
ih hópur í BHMR fái þar engu
breytt og neyðist tfl aö þiggja þaö
sama.
S.dór
520 milljón króna aðstoð við loðdýrabændur:
Markaðurinn snýr á loðdýraaðstoðina
- refabændur fá styrk til að rækta mink þegar verð á honum fellur
Sæmkvæmt áætlunum Fram-
leiðnisjóðs landbúnaðarins er gert
ráð fyrir að refabændur fái í ár um
70 tfl 80 mihjónir króna í styrk til
þess að skipta úr refarækt í ræktun
minka. Á sama tíma hafa refaskinn
hækkað örlítið á erlendum mörkuð-
um en minkaskinn hins vegar lækk-
að í veröi.
„Kannski má segja að bændurnir
hefðu mátt fara sér dáhtið hægar í
þessar breytingar,“ sagði Jón Guð-
björnsson, framkvæmdastjóri Fram-
leiðnisjóðs.
„Sjóðurinn reyndi ekki að hafa
áhrif á hvaö bændumir gerðu. Hann
veitti þeim stuöning til að fara yfir í
minkarækt eða til þess að halda
áfram refarækt. Ég er hins vegar
ekki sannfærður um það hafi veriö
skynsamlegt að skipta alfarið yfir í
minkarækt eins og margir bændur
gerðu.“
Stjóm Framleiönisjóðs ákvað aö
veija 150 mihjónum króna til styrkt-
ar refaræktinni. Bændur höföu tvo
kosti. Annars vegar aö þiggja 10 þús-
und króna styrk fyrir hveija refa-
læðu á næstu þremur ámm. Hins
vegar að fá þennan styrk greiddan
allan út í ár til þess aö standa straum
af skiptum yfir í minkarækt. Af þeim
70 til 80 mihjónum sem Framleiöni-
sjóður greiöir út í ár fer um þriðjung-
ur tfl þeirra sem ætla að halda áfram
refarækt. Afgangurinn rennur til
þeirra bænda sem hafa byijaö
minkarækt. Það jafngfldir því að
bændur sem hafa skipt yfir í minka-
rækt hafi átt um 40 prósent af dýmm
þeirra sem þegið hafa aðstoð frá
sjóðnum.
Til þess að gera sjóðnum kleift að
veita þessa styrki samþykkti ríkis-
stjórnin í lok janýar að fresta 40
miUjón króna afborgun af láni sjóðs-
ins hjá Seðlabankanum. Þetta lán var
tekið í fyrra vegna fjárútláta Fram-
leiðnisjóðs vegna loðdýraræktar. Auk
þessa hefur sjóðurinn tekið 200 mihj-
ón króna lán hjá Seðlabanka vegna
framlaga til ýmissa búháttabreytinga
- þar á meðal loðdýraræktar.
Á lánsfjárlögum, sem samþykkt
voru fyrir páska, var Framleiðnisjóði
síðan heimilaö að taka 60 mihjón
króna lán vegna loðdýraræktar.
Þessum fjármunum á að verja til
„fjárhagslegrar endurskipulagning-
ar loðdýrabúa“, eins og þaö hét í
samþykkt ríkisstjórnarinnar. Þaö
felur í sér aö Framleiðnisjóður ann-
aðhvort greiðir skuldir loðdýrabú-
anna eða skuldbreytir þeim.
Afborganir frystar
enn og aftur
Stuðningur ríkisstjómarinnar
tengdist einnig fleiri sjóðum land-
búnaðarkerfisins. Hún ákvað aö
heimila loðdýraræktinni að fresta
afborgunum af 1,3 mihjarða skuld
sinni hjá Stofnlánadeild landbúnað-
arins í ár og næsta ár. Afborganir
eru um 93 milljónir í ár og 123 millj-
ónir á næsta ári. Þessi stuðningur
jafngildir því allt að 216 milljónum
króna.
Á undanfornum árum hafa stjórn-
völd þrásinnis frestað afborgunum
af skuldum loðdýraræktarinnar hjá
Stofnlándeildinni. Auk þess hefur
deildin yfirtekið skuldir greinarinn-
ar hjá öðrum aöflum. Heildarskuld
loðdýraræktarinnar hjá Stofnlána-
deild hefur því vaxiö jafnt og þétt og
er nú orðin um 25 prósent af heildar-
útlánum deildarinnar.
Til viðbótar þessum ráðstöfunum
samþykkti ríkisstjórnin síðan 55
mihjón króna niðurgreiðslur á fóðri
tfl loðdýrabænda.
520 milljón
króna aðstoð
Þetta er sá stuðningur sem loð-
dýraræktin hefur aðgang aö nú um-
fram hefðbundnar lánveitingar og
styrki landbúnaöarins. 205 mihjónir
em beinn styrkur til greinarinnar.
60 milljónir eru lán eöa styrkir til að
bæta skuldastöðu greinarinnar. 216
milljónir eru frysting á afborgunum
af skuldum greinarinnar. í ljósi þess
aö litlar líkur eru til þess að mark-
aðsaðstæður erlendis skáni á næst-
unni og þess að gripið hefur verið til
slíkra frystinga mörg undanfarin ár
er ef til vill einungis spurning hve-
nær það kemur tfl umræðu að af-
skrifa eitthvað af þessum 1,3 mill-
jörðum króna. Auk þessa hefur 40
milljón króna afborgun af láni Fram-
leiönisjóös hjá Seðlabankanum verið
fryst.
Samanlagt felst aðstoð sjóðakerfis-
ins og ríkisstjórnarinnar til loödýra-
ræktarinnar í frystingu, styrk- og
lánveitingum á um 521 milljón króna.
-gse