Dagblaðið Vísir - DV - 17.01.1990, Blaðsíða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 17. JANÚAR 1990.
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÖNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK.SÍMI (1 )27022 - FAX: (1 >27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 1000 kr.
Verð í lausasölu virka daga 95 kr. - Helgarblað 115 kr.
Fjárveitingavaldið
Þingflokkurinn Stefán Valgeirsson hefur lagt fram
reikninga til ríkissjóös fyrir meinta aðstoð við þing-
störf. Þessir reikningar fylgja í kjölfarið á þeirri um-
ræðu sem varð vegna þess að forsætisráðuneytið var
látið greiða aðstoðarmanni Stefáns laun án þess að sú
greiðsla styddist við lög eða samþykktir.
Nú skal enginn dómur lagður á það hvort Stefán
Valgeirsson eigi rétt á því að láta ríkissjóð greiða fyrir
aðstoðarmenn sína. Hitt er umhugsunarvert hvernig
að því er staðið. Samkvæmt nýsamþykktum fjárlögum
er ekki gert ráð fyrir þessum íjárveitingum og ef ríkis-
sjóður innir þessar greiðslur af hendi verður það í fullri
mótsögn við vilja íj árveitinganefndar og raunar ramma
Qárlaga.
Á síðasta ári fóru útgjöld ríkissjóðs átta milljarða
fram úr áætlun - mest vegna aukafjárveitinga ríkis-
stjórnarinnar. Hún er ekki ein um þá sök. Allar fyrri
ríkisstjórnir hafa farið frjálslega með aukafjárveitingar,
enda þótt út yfir allan þjófabálk hafi tekið á síðasta ári.
Hér er framkvæmdavaldið í rauninni að taka sér
vald sem það hefur ekki. Fjárveitingavaldið er í höndum
alþingis og þar á það að vera.
Fjárveitinganefnd alþingis hefur lagt fram frumvarp
sem gerir ráð fyrir að aukafjárveitingar verði bannað-
ar. Ennfremur allar fiárhagslegar skuldbindingar fyrir
ríkissjóð, stofnanir ríkisins eða fyrirtæki á þess vegum
utan fjárlaga. Ákvæði laga, er hafa útgjöld í fór með sér
fyrir ríkissjóð, öðlast ekki gildi fyrr en alþingi hefur
samþykkt fjárveitingu til þeirra útgjalda með sérstökum
fjáraukalögum.
Þetta frumvarp er einstakt í sinni röð. Það er næsta
fátítt að fjárveitinganefnd sameinist um svo stórpólitískt
mál og ef frumvarpið verður að lögum mun það væntan-
lega hafa umtalsverðar breytingar í för með sér á fjár-
málum ríkisins. Hugsanlega mun árangurinn verða sá
að fjárlagagöt heyri sögunni til og raunhæfari Qárlög
verði afgreidd. Ráðsmennska ríkisstjórna og ráðherra
yfir almannafé mun verða verulega skert og frum-
varpið felur í sér aðhald sem hingað til hefur verið nán-
ast óþekkt.
Geðþóttaákvarðanir um þóknun til þingmanns sem
segist styðja ríkisstjórn, væru ekki mögulegar.
Stjórnarskráin mælir svo fyrir um að Qárveitinga-
valdið sé í höndum alþingis. Það ákvæði er ekki út í
bláinn. Menn hafa séð það fyrir að freisting ráðherra
til fjárausturs úr almannasjóðum væri mikil. Spor Es-
trups hræða. Alþingi er þess mun betur umkomið að
samþykkja fjárveitingar heldur en einn misjafnlega
samviskulaus ráðherra. Fjölskipað vald er betra en ein-
skipað.
Almenningur á að fylgjast vel með afgreiðslu á frum-
varpi fjárveitinganefndar. Þar er á ferðinni eitt brýn-
asta hagsmunamál skattborgaranna, eitt mesta þarfa-
þing þess alþingis sem nú situr. Með því að taka fyrir
vald ráðherra til aukafjárveitinga er verið að sporna
gegn ískyggilegum halla ríkissjóðs og vanda um fyrir
ráðamönnum þegar almannafé er annars vegar. Pening-
amir í ríkissjóði eru ekki eign ríkisstjórnarinnar. Þeir
eru eign landsmanna. Það er löngu tímabært að alþingi
taki af skarið og undirstriki með lögum hvar fjárveit-
ingavaldið hggur.
Með því móti má koma í veg fyrir baktjaldamakk,
bruðl og geðþótta á kostnað hins almenna borgara. Al-
þingi er kosið til að standa vörð um þá hagsmuni.
Ellert B. Schram
Húsnæðiskaupendur sem hafa 220
til 270 þúsund krónur í mánaðar-
laun njóta meiri aðstoðar en aðrir.
Hátekjumenn njóta myndarlegrar
aöstoðar í kerfinu. Fjölskylda með
400 þúsund krónur í mánaðarlaun
fær hærri vaxtabætur en sú sem
hefur einungis 80 þúsund krónur.
Fjölskylda með 12 milljón krónur
í árslaun fær 311 þúsund í vaxta-
bætur. Kerfið er láglaunafólki
óhagstætt því aðstoð í formi vaxta-
bóta minnkar því lægri sem launin
verða.
Áhriftekna metin
Til þess að meta hvaða áhrif tekj-
ur hafi á samanlagða fjárhæð
vaxtabóta er heppilegast að miða
við fjölskyldu sem er að kaupa sína
fyrstu íbúð. Til að meta hversu
mikillar aðstoðar fólk nýtur er
heppilegt að miða við nokkuö langt
tímabil. Reiknaðar eru samanlagö-
ar vaxtabætur á þeim tíma sem það
tekur að greiða upp íbúð, 25 árum
í húsbréfakerfinu. - Á þann hátt
Vaxtabætur
(Milj. kr.)
Samanlagðar verðbætur í 25 ár.
Húsbréfakerfið:
250 þús. á
mánuði hag-
stæðar tekjur
eru fyrirheit húsbréfakerfisins
metin.
Áður en að húsnæðiskaupum
kemur þurfa kaupendur að leggja
fyrir peninga. Því meira sem spar-
að er þeim mun betur standa þeir
að vígi þegar að kaupum kemur. í
þeim dæmum sem hér eru tekin
hefur verið reiknað meö að fólk
hafi lagt fyrir níu mánaða laun.
Miðað er viö að hver fjölskylda
kaupi eign í samræmi við efni. Þá
er miðað við að samanlögö
greiðslubyrði á hverju ári verði
mest 30% af tekjum. Það eru for-
sendur húsbréfakerfisins viö á-
kvörðun hámarkslána.
Til þess að fá heildarmynd af
samspili launa og vaxtabóta hafa-
verið reiknuð liðlega 50 dæmi af
fjölskyldum með laun frá 50 þús-
und krónur Upp í 1,0 milljón krónur
á mánuði. í hveiju tilfelh hefur
verið fundið hversu dýra eign fjöl-
skyida ráði við að kaupa og síðan
reiknað hversu hárra vaxtabóta
hún njóti samanlagt í 25 ár miðað
við þau kaup.
Laun lægri en 150 þúsund
Fjölskylda með 50 þúsund krónur
í mánaðartekjur gæti hugsanlega
fengiö 933 þúsund í vaxtabætur ef
hún ætti kost á nógu ódýrri íbúð.
Samkvæmt forsendum kerfisins
fær hún lán til aö kaupa „íbúð“ sem
kostar 2,6 milljónir króna. Svo
ódýrar íbúðir eru þó ekki fáanlegar
í stærstu sveitarfélögunum. Ódýr-
ustu íbúðir í Reykjavik kosta hð-
lega fjórar mhljónir króna.
Fjölskylda þarf 80 þúsund krónur
í mánaðarlaun til þess aö húsbréfa-
kerfið samþykki lán til að kaupa
íbúð fyrir 4,1 mhljón. Vaxtabætur
hennar verða þá 1.454 þúsund
krónur. Kaupgeta vex með aukn-
um tekjum. Vaxtabætumar hækka
einnig með auknum tekjum. Fjöl-
skylda sem hefur 150 þúsund krón-
ur á mánuði í laun fær 2.107 þúsund
krónur í bætur.
Á umræddu tekjubili njóta þeir
hæstu vaxtabótanna sem hafa
bestu afkomuna. Hinir tekjuhærri
hafa mestu kaupgetuna. Þeir geta
fengið lán til að kaupa stærri eign-
ir en hinir. Af þeim sökum skuida
þeir meira og greiða meira í vexti.
Fjölskyldur með minni mánaðar-
tekjur en 150 þúsund krónur geta
ekki keypt íbúðir sem kosta meira
en 7,0 milljón krónur.
Kjalkrinn
Stefán Ingólfsson
verkfræðingur
150 til 350 þúsund
Þegar mánaöarlaun fara yfir 210
þúsund krónur dregur mjög úr
aukningu á vaxtabótum. Bætumar
skerðast vegna eignaaukningar og
170 þúsund króna hámarks sem er
á bótum. Vaxtabæturnar ná há-
marki, 2.490 þúsund krónum, við
250 þúsund króna mánaðarlaun.
Óverulegur munur er þó á vaxta-
bótum fjölskyldna sem hafa 220 th
270 þúsund krónur í laun.
Vaxtabótakerfiö færir fjölskyld
um með þessar tekjur mestu að-
stoðina.
Til dæmis má nefna að fjölskylda
með 250 þúsund króna laun fær lið-
lega 1,0 milljónar króna hærri
vaxabætur en fjölskylda með 80
þúsund krónur í mánaðarlaun.
Vaxtabætur fjölskyldna með 300
þúsund krónur í laun em htið
(5,5%) lægri en hæstu bætur.
Þegar tekjur fara yfir 300 þúsund
krónur dregur úr bótunum. Til
dæmis má nefna aö fjölskylda sem
hefur 350 þúsund krónur í mánað-
arlaun fær 1.971 þúsund krónur í
vaxtabætur. Þaö er álíka mikið og
flölskylda með 130 þúsund krónur
getur reiknaö meö og þriðjungi
hærra en fjölskylda með 80 þúsund
krónur getur vænst að fá.
350 þúsund króna
laun og hærri
Hátekjumenn njóta vaxtabóta.
Til dæmis má nefna aö fjölskylda
sem hefur 400 þúsund í mánaðar-
laun getur reiknað með 1.519 þús-
und krónum í vaxtabætur. Það er
hærra en vaxtabætur fjölskyldu
með 80 þúsund króna mánaðar-
laun. Eignaskerðingarákvæði eiga
að koma í veg fyrir að þeir sem búa
við mikil efni njóti vaxtabóta.
Höfundar húsbréfkerfisins hafa
hins vegar sennilga ofmetið áhrif
skerðingarinnar. Þeir hafa áætlað
hana með hhðsjón af raunverulegri
eign fjölskyldna. Skerðingin miðast
hins vegar við skattamat á eignum.
Skattamatið er lægra en raun-
veruleg eign.
Skerðingarákvæöið hefur því
önnur áhrif en boðað er og fólk
með óheyrilega háar tekjur nýtur
vaxtabóta. Til dæmis fær fjölskylda
með hálfa milljón krónur í mánað-
arlaun 840 þúsund krónur í vaxta-
bætur og fjölskylda með 12 milljón
krónur í árslaun fær 311 þúsund.
Skuldlaus eign
í þessari grein hefur verið lagt
mat á hvaða tekjuhópum húsbréfa-
kerfið muni reynast best. Miöaö er
við aö allir hafi sparað hlutfallslega
jafnmikið. Það er talsverð einfóld-
un því fleiri þættir hafa áhrif. Til
dæmis ræður eignastaða fólks
kaupgetu í húsbréfakerfinu. Skuld-
laus eign hefur þess vegna áhrif á
fjárhæð vaxtabóta. Áhrifin eru þó
önnur en ætla mætti. Kerfið er
hagstæðara þeim sem eiga sæmi-
lega mikla skuldlausa eign en þeim
sem htið eiga. Það sem rakið er í
þessari grein miðast af þeim sökum
aðallega við fjölskyldur sem kaupa
sína fyrstu eign. Sambandi skuld-
lausrar eignar og vaxtabóta verður
lýst síðar.
Stefán Ingólfsson
„Kerfið er hagstæðara þeim sem eiga
sæmilega mikla skuldlausa eign en
þeim sem lítið eiga.“