Dagblaðið Vísir - DV - 18.06.1990, Blaðsíða 15

Dagblaðið Vísir - DV - 18.06.1990, Blaðsíða 15
MÁNUDAGUR 18. JÚNÍ 1990. 15 Er ríkisstjórn íslands málsvari þrælahalds? Ýmsar plágur hafa heijað á okk- ur íslendinga, og má þar til nefna svartadauða, frostaveturinn mikla o.s.frv. Nýjasta nýtt, ef nýtt skyldi kalla, er verðbólgan, en hún hefur geisað af mismiklum krafti síðan eftir síöustu heimsstyrjöld. Lækn- ingu hafa menn r'eynt, en með mi- sjöfnum árangri. I kringum 1980 fundu menn upp á því að verð- tryggja peningana auk hinna gömlu vaxta, lækning á ástandinu hefur látið á sér standa. Enn er verðbólga, en reýndar ekki eins mikil og var í lok síðasta áratugar. „Svartidauði" veröbólgunnar, þ.e. verðtryggingin, lifir enn góðu lífi, þrátt fyrir fógur loforö um að afnema hana, ýmist í áfóngum eða alveg. Nú fer að reyna verulega á lang- lundargeð landans og víða er það á þrotum. Fyrir u.þ.b. þremur árum var kosið til Alþingis. Þeir sem þá börðust fyrir þingmannsvegsemd lof- uöu margir að beita sér fyrir afhámi verðtryggingar, en hvar er árangur- inn? Vinir verðtryggingarinnar lifa nú svo góðu lífi að eiturlyfjasalar í Bóhvíu gætu öfundað þá af. Fjárfest- ingarsjóðir og verðbréfafyrirtæki spretta upp eins og gorkúlur, en at- vinnurekstur stendur höllum fæti vegna fj ármagnskostnaðar. Fram- kvæmdasamir menn, sem m.a. hafa haldið uppi atvmnulifi þjóðarinnar, falla nú hver um annan þveran á gjaldþrotabál þrælahaldara fjár- magnsins. Á tímabili töluðu leiðtogar þjóð- arinnar um aö afnema verðtrygg- ingu ef verðbólgan færi niður í 10% en um það leyti óx verðbólgan og enginn nefndi afnám meir. Nú er verðbólgan komin niður í 8% og verðtryggingin lifir enn góðu lífi. Peningahaldarar fitna og stofna ný fyrirtæki, það nýjasta er landsbréf. KjaUarinn Kristján B. Þórarinsson verkstjóri svo þau gætu keypt sælgæti fyrir alla peningana sína því þau fengu alltaf minna og minna fyrir sömu upphæð. En núna hefur dæmið snúist við. Þeir sem áður spöruðu og töpuðu fé inn í veltuna til þeirra sem héldu atvinnulífinu gangandi græða nú á tá og fingri því verð- tryggingin er langt umfram verð- bólgu. Þeir sem nú tapa eru lántak- endur, t.d. unga fólkið sem er að byggja upp sín heimili og ala upp komandi kynslóð. Ég tel aö allt þjóðfélagið sé sýkt með einhveijum hætti af mein- semdum verðtryggingar og veVð- tryggingin'hafi ekki læknað neitt heldur bæst við gömlu vextina, sem nú ganga undir ýmsum nöfnum, t.d. fastir vextir, raunvextir, breyti- legir vextir o.s.frv. Ég hef það þurft á lánsfé að halda, bæði vegna rekstrar og innkaupa, þar sem greiðslur skila sér ekki strax, svo og fjárfestingar. Má þar nefna út- gerðarmenn, fiskverkendur, bænd- ur, iðnfyrirtæki, þjónustufyrirtæki o.fl. - Állir þessir aðilar þurfa að greiða verðbætur á verðbætur ofan af þessu lánsfé sem er þeim nauð- synlegt til að geta starfað eðlilega. Lánin hækka langt umfram það sem raunhæft getur tahst og lán- takendur eru nú orðnir þrælar fjár- magnseigenda. Þessi atvinnufyrir- tæki landsins, sem heíöu getað haldið uppi auðugra atvinnulífi en ella, rúlla nú hvert af öðru, vegna áþjánar þessa tuttugustu aldar þrælahalds, á meðan þúsundir ungmenna ganga um atvinnulaus og bætast við þá sem fyrir voru á atvinnuleyisskrá. - Er ekki tíma- bært að jafnvægi komist á í efna- hagsmálum landsins og sparifjár- og íjármagnseigendur fjárfesti með eðhlegum hætti? Lög vernda þrælahaldara verðtryggingar Á sínum tima var verðtrygging sett á m.a. til að vernda sparifé gamla fólksins. Nú held ég helst aö þessi sömu lög séu til handa þeim sem græða á verðtryggingunni. Við sem skuldum verðtryggð lán erum orðnir þrælar verðbréfafyrirtækja og banka og eigum enga leið út úr ánauðinni. „Jú,“ segja sumir, „borgaðu bara skuldina upp og þá ertu laus við áhyggjurnar." - En ég spyr þá á móti: „Hvernig á ég að borga upp lán, sem var 105.000,- árið 1982 en er orðið 537.662,- í dag. Það er búið að borga 16 sinnum af láninu og eru 24 afborganir eftir. Á þessu ári verð ég að borga ca 85.000,- af láninu en samt hækka eftirstöðvamar.“ Launin standa aftur á móti í stað og þar með rým- ar kaupmátturinn, á meðan allt annað hækkar. Nú síðast áfengi og tóbak. Það er fagurt fordæmi ríkis- stjórnar sem stóð að núll-samning- unum frægu með gylh-loforðum um engar verðhækkanir, rauð strik o.s.frv. Hverjar eru efndim- • ar? Afnám þrælahalds 20. aldar Enginn þarf aö láta sér detta í hug að þrælahaldararnir sleppi okkur úr ánauð sinni sjálfviijugir. Ástæð- ur fyrir því eru m.a. þær að bank- arnir lifa og nærast á því fjármagni og valdi sem þessi þrælatök veita þeim. - Verðbréfasjóðimir urðu til vegna verðtryggingar og eiga allt sitt undir því að halda fólki og fyr- irtækjum í klemmu verðtrygging- arinnar. Það væri fróðlegt ef hægt væri að gera athugun á tíðni sjálfsvíga hér á landi 10 ámm fyrir verð- tryggingu og síðasta áratug og gera marktækan samanburð á aldri, aðstæðum og orsakavöldum, sem leiddu til verknaðar þessa ógæfu- sama fólks. - Það kæmi mér ekki á óvart ef hægt væri að tengja aukningu sjálfsvíga að verulegu leyti við verðtryggingu lánsfjár. Að lokum skora ég á fólk að láta í sér heyra um hvað því finnst um verðtryggingu án verðtryggðra launa, (eða er það of þreytt eftir að hafa unniö tvöfaldan vinnudag til aö halda í við skuldahalann, sem vex eftir því sem meira er borgað?) - Ég er tilbúinn að ganga til liðs um stofnun samtaka um afnám verðtryggingar, ef það má verðá til þess að aflétta þessum ófögnuði. Kristján Bjarnar Þórarinsson „Ég tel að allt þjóðfélagið sé sýkt með einhverjum hætti af meinsemdum vérðtryggingar og verðtryggingin hafi ekki læknað neitt heldur bæst við gömlu véxtina sem nú ganga undir ýmsum nöfnum.“ Þrælahald fjármagnsins Mig langar að skýra í fáum orð- um hvernig verðtrygging fjár án verðtryggingar launa horfir við mér. Fyrir verðtryggingu át verö- bólgan upp sparifé og vextir voru langt undir því sem hefði þurft til að tryggja áfram sama verðgildi fjárins. Það borgaði sig að eyða peningunum strax og skulda sem mest, skuldirnar rýrnuöu fljótt í verðbólgunni. Meira að segja htlu bömin skynjuðu þetta og báðu for- eldrana um að tæma sparigrísinn, stundum á tílfmningunni að öh þessi nöfn með mismunandi blæ- brigðum, svo og þessi mikh fjár- magnskostnaður, séu m.a. til þess fundin að halda uppi dýrri starf- semi og atvinnu fyrir offramleiðslu á fræðingaefnum frá Háskóla ís- lands. í það minnsta er aflamagn og þjóöartekjur íslendinga svipað og þegar þjóðin var u.þ.b. 150 þús- und í kringum 1965. Atvinnurekstur í þrælahaldi verðtryggingar Atvinnurekstur hefur alla tið Kosningamál: Undirbúningur og Nú að nýliðnum kosningum vakna ýmsar spumingar um undirbúning og framkvæmd þeirra, hvort skipu- lagið hafi staðnað eöa sé í takt við tímann og þær kröfur sem við ger- um til örygps og réttlætis í þessum efnum. Þeir sem gefa sér tíma til að lesa lög og reglur um alþingis- og sveit- arstjórnarkosningar verða fljótt þess varir að nákvæmni skortir varðandi framkvæmd í ýmsum til- vikum, smáatriðum, sem geta orðið stór, þegar úrslit velta á því sem umdeilt getur verið. Til að auðvelda framkvæmd kosninga þarf einkum tvennt að koma til breytínga: Stöðluð framboðsgögn og endur- bætt gögn til kosninga utan kjör- funda. Varöandi framboð gilda þær regl- ur að meðfylgjandi sé samþykki frambjóðenda um að vera í kjöri og tilskilinn fjöldi meðmælenda, sem bundinn er við ákveðið lág- mark og hámark. Ekkert tryggir að hámarksfjölda meðmælenda sé fylgt, þó ekki sé framvísað gögnum nema með tílskildum fjölda. Upplýsingar um frambjóöendur og meömælendur eru með ýmsum hætti: Oft vantar kennitölu, sem er eina örugga sönnunin um hver maðurinn er. Dæmi eru um að meðmælendum KjaUarinn Björgvin Brynjólfsson fyrrv. sparisjóðsstjóri, Skagaströnd hafi verið safnaö án þess að fram- boðslistinn hafi verið ákveðinn, nema munnlegt fyrirheit var gefið um skipun í fyrsta sæti hstans. Slíkt er einstök óvirðing við kjós- endur sem þaö er boðið. - Líkt og að biðja um að ábektur sé óútfylltur víxih. Skipulagsleysi Stöðluð eyðublöð fyrir framboðs- hsta, samþykki frambjóðenda og meðmælendur, þar sem fram kæmi lögheimili og kennitala, auka að- hald með að farið sé að lögum og tilgangur þeirra virtur. Framboðsgögn bæru öll sama númer sem tilheyrðu sama fram- boði. Eyðublöð þessi væru til af- greiðslu hjá sýslumönnum og bæj- arfógetum, gegn kvittun viðtak- anda, t.d. í 30 daga fyrir lok fram- boðstíma. Með þessum hætti ætti að vera hægt að koma í veg fyrir mistök og misferli, sem ríkjandi aðhalds- leysi býður upp á, þar sem hvert framboð getur verið með sínu sniði, sem oft er umdeilanlegt. „Dæmi eru um að meðmælendum hafi verið safnað án þess að framboðslistinn hafi verið ákveðinn, nema munnlegt fyrirheit var gefið um skipun 1 fyrsta sæti listans.“ framkvæmd Úrelt gögn auka deilur Þeim sem kjósa utan kjörfunda fer sífellt fjölgandi, einnig hlutfalls- lega. Bættar samgöngur og auknir fólksflutningar, bæði utanlands og innan, ráða þar mestu um. Þaö er því brýn nauðsyn að öll gögn við kosningar utan kjörfunda séu auðveld til útfylhngar, með fyhsta öryggi um framkvæmd. Þar er greirúlega úrbóta þörf. Sérstaklega vil ég geta þess að rými til áritunar vitundarvotta er mjög takmarkað og lítt áberandi og gerir ekki ráð fyrir ritun kenni- tölu vottanna, sem þó er mjög mik- Uvægt ef vottunin á að vera mark- tæk. Ennfremur er hinn límbomi jaö- ar hins eiginlega kjörseðils oft harður og óþjáll, með lélegu Umi og lokast því atkvæðaseðiUinn oft ekki sem skyldi. AUar umbætur á lokun eru útilokaðar vegna áhættu um að atkvæðið verði tahð merkt, og því ógilt. Að endurbæta framboðsgögn á fyrrgreindan hátt og það sem þarf til kosninga utan kjörfunda er brýn nauðsyn og æskiiegur áfangi tíl aukins lýðræðis. Því deUur um framkvæmd kosninga eru ekki tíl aö auka virðingu fyrir okkar stjórnskipulagi. Það þarf að vera í sífeUdri framþróun ef það á að lifa lengi. „Þeim sem kjósa utan kjörfunda fer sífellt fjölgandi, einnig hlutfalls- lega", segir greinarhöfundur m.a. Stjórnvöld hafa oft fjárfest í óþairfari pappírum en endurbætt- um framboðs- og kjörgögnum. í von um að réttir aðUar lesi þess- ar hnur og metí réttmætí þeirra. Björgvin Brynjólfsson

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.