Dagblaðið Vísir - DV - 23.08.1990, Blaðsíða 4

4
FIMMTUDAGUR 23. ÁGÚST 1990.
Fréttir
Heilsugæslustöðvar með aðeins einum lækni:
Læknislaust í einmenn-
ingshéruðunum í haust?
- orsökin er fagleg og félagsleg einangrun ásamt lágum launum
Undanfariö hefur veriö læknis-
laust á Flateyri, Þingeyri, Raufar-
höfn og Þórshöfn, þó reyndar hafi
verið læknanemar á þremur þess-
ara staða í sumar. Læknislaus hér-
uö eru engan veginn nýtt vandamál
og hafa sum einmenningshéruð
veriö þekkt fyrir langvarandi
læknisleysi. Á mörgum stöðum
hefur ekki heldur tekist að útvega
annað fólk til heilbrigðisþjónustu,
s.s. sjúkraliða, hjúkrunarfræðinga
og ljósmæður.
Alls eru 19 heilsugæslustöðvar á
landinu þar sem aðeins einn lækn-
ir er starfandi. Þessi héruð eru
nefnd einmenningshéruð eða H-1
stöövar (heilsugæslustöð með ein-
um lækni).
Fagleg- og félagsleg
einangrun
Aðalvandamálið á H-1 stöðvum
er fagleg og félagsleg einangrun
ásamt miklu vaktaálagi og litlum
tekjum. Það aö vera einn og stöð-
ugt á vakt hefur í för með sér mik-
ið álag og lýjandi bindingu sem
stundum hefur verið líkt við átt-
hagaíjötra. Sum þessara læknis-
héraða eru víðfeðm og samgöngur
oft erfiðar sem þýðir enn meiri
bindingu bæði læknisins og þess
sem. er á bakvakt.
í einmenningshéruöunum er
læknirinn faglega einangraður.
LítiU möguleiki er til faglegrar
umræðu almennt eða um einstök
sjúkratilfelh og erfitt er að sækja
endurmenntun eða námskeið.
Vegna fjarlægöar frá sérfræðiþjón-
ustu og annarri þjónustu þarf
læknirinn að sinna mjög fjölbreytt-
um starfa. Félagsleg einangrun er
einnig mikil vegna þess hve lækn-
Á landinu eru 19 læknishéruð sem aðeins einn læknir þjónar. Erfitt
reynist að manna þau.
Xvííí
llafsfjöfpur
Vopnafjörbur
:
- '■■■ :
Fáskrúösfjöröur
Djúpivogur Dp
Qiunctarfjöröur
Kirkjubæjarklaustur
Hvolsvöllur

irinn er bundinn starfi sínu. Hér-
uðin eru yfirleitt lítil og gefa því
lítið í aðra hönd. Læknar eru því
ekki tilbúnir að puða í einhverju
„krummaskuði" þegar betra starf
býðst í bænum.
Læknislaust í haust?
Þetta álag ásamt tUtölulega Utlu
kaupi og lélegri aðstöðu hefur haft
það í för með sér að mjög erfitt
hefur verið að fá lækna í afleysing-
ar sem enn eykur á álagið og gerir
héruðin enn óálitlegri kost. Þegar
er læknislaust í fjórum H-1 stöðv-
um og fleiri ætla að hætta. Margt
bendir tíl þess að þetta ófremdar-
ástand geti orðið tU þess að flestir
þessara lækna hætti störfum með
haustinu.
Við samninga ríkisins og Lækna-
félagsins í maí 1989 var sett á lagg-
imar nefnd til að vinna að úrlausn
málsins. í nefndinni voru Finnur
Ingólfsson frá heilbrigðisráðuneyt-
inu, Gunnar Bjömsson frá fjár-
málaráðuneytinu og Gunnar Ingi
Gunnarsson og Vilhjálmur Rafns-
son frá Læknafélaginu. Gunnar
Ingi var fenginn tU þess að fara um
landið og afla gagna fyrir nefndina.
Eftir þá heimildaöflun lagði hann
í mars sl. fram drög að skýrslu þar
sem vandamáUð er rakið og bent á
leiðir til úrbótar.
Gunnar Ingi segir að ráðuneytin
hafi greinilega ekki verið tilbúin tU
þess að mæta þeim kostnaðarauka
sem í þeim felist.
Erlendir læknar
eða bætt aðstaða?
Guðjón Magnússon aðstoðar-
landlæknir hefur nú verið ráðinn
til heilbrigðisráðuneytisins frá 1.
september og mun þá þegar taka
við þessum málaflokki af Finni Ing-
ólfssyni. Hann segir að sú megin-
krafa að læknarnir verði settir á
sams konar launakjör og em á
sjúkrahúsum, þ.e. að þeir fái föst
laun ásamt greiðslum fyrir vaktir,
hafi í fór með sér mikinn kostnað-
arauka fyrir fjármálaráðuneytið.
Boltinn sé því hjá fjármálaráðu-
neytinu.
Olafur Ólafsson landlæknir hefur
viðrað þá hugmynd að ef allt fari í
þrot sé það neyðarúrræði að flytja
tíl landsins erlenda lækna. Haukur
Þórðarson, formaður Læknafélags-
ins, segir að í raun og veru sé ekk-
ert sem komi í veg fyrir shkan inn-
flutning. Þeir hafa verið hér um
tíma en kringumstæður og kjör
lokki þá ekki til langframa. Hann
segist því ekki trúaður á að það
geti leyst vandamálið.
„íslensk heUbrigðisáætlun“ hef-
ur verið lögð fram tvisvar í formi
þingsályktunartiUögu en í henni
segir að stefnt skuh að því að leggja
niður H-1 stöðvarnar og breyta
þeim í H-2 stöðvar, þannig að það
verði tveir læknar minnst í hverju
héraði. Auk þeirra galla, sem rakt-
ir hafa verið, er það Uka öryggisat-
riði að hafa tvo lækna á hverjum
stað. Læknir getur veikst, teppst
eða þurft að vera fjarverandi af
öðmm orsökum.
Þá hefur verið rætt um það hvort
ekki beri að sameina H-1 stöðvar í
H-2 stöðvar en það hefur aldrei
verið kannað í alvöru. Á sumum
stöðum virðist það vel framkvæm-
anlegt en annars staðar er of langt
á milU stöðvanna.
-PÍ
í dag mælir Dagfari
Maraþon - hvað?
Það er nú meira hvað látið er
með þetta maraþonhlaup. Það er
eins og enginn hafi áður sprett úr
spori í þessu landi og fjölmiðlarnir
eru uppfuUir af hrósi og hóli um
það fólk sem hleypur um götur
borgarinnar á stuttbuxum og þvæ-
Ust fyrir venjulegri umferð.
íslendingar höfðu enga bUa hér á
öldum áöur. Þeir ýmist hlupu eða
gengu miUi bæja, án þess að orð
væri á gerandi. Fólk gekk á rmlli
landshluta, hljóp á milli bæja og í
smalamennsku hljóp hálf þjóðin
við fót á eftir roUunum, án þess að
þaö kæmi nokkum tímann til frá-
sagnar í blöðum eða sjónvarpi.
Hvað er svona merkilegt við að
skokka nokkra kUómetra? Dagfari
hefur margsinnis skokkað þessa
vegalengd eftir dansleiki í höfuð-
borginni þegar enga leigubUa er að
fá og aldrei fengið medalíu fyrir.
Krakkar hlaupa og stökkva daginn
langan á leikskólum og dagvistar-
stofnunum og enginn hæUr þeim
fyrir það. FjölskyldumeðUmir Dag-
fara hreyfa sig fram og til baka í
íbúðinni, úr eldhúsinu, inn í stof-
una, að sjónvarpinu, frá sjónvarp-
inu, inn á klósett, eftir baminu,
burt frá baminu, aftur inn í eld-
hús, út í sjoppu og margoft út á
myndbandaleigu. Þetta em nokkr-
ir kílómetrar ef skrefamæling væri
viðhöfð og þykir þó ekki mikið.
Fólk er á stöðugri hreyfingu út úr
bUum sínum og inn í bíla sína, úr
sófanum og í sófann, án þess að það
sé básúnað eins og eitthvert afrek
á heimsmæUkvarða.
Það er þó skömminni skárra að
ganga um á nærbuxum eða stutt-
buxum inni á einkaheinnli heldur
en afklæðast á almannafæri og
girða sig í stressbuxur og annan
afkáralegan klæðnað fyrir framan
alþjóð, með þá afsökun eina að ver-
ið sé að hlaupa maraþon. Og svo
eru þetta mestmegnis útlendingar,
ekki satt. Dagfari sér ekki betur en
að útlendingar raði sér í efstu sæt-
in í öllum þessum hlaupum, fyrir
utan krakka og ómálga börn, sem
fullorðið fólk dregur á eftir sér, af
því að það kemst ekki hraðar og
viU hafa krakkana sem skálka-
skjól, svo enginn fari að hæðast af
því hvað það kemur seint í mark.
Dagfari sá ekki betur en að þetta
skemmtiskokk og þetta maraþon
væri lífshættulegt. Fólk stóð á önd-
inni, var með skelfingarsvip á and-
litinu, sem átti sennilega að tákna
hvað það tæki mikið á, og um tíma
var Dagfari aö hugsa um að bjóða
nokkrum hlaupurum far í mark
vegna þess að þeir voru aðfram-
komnir af þreytu einhvers staðar á
miðri leið. Hvað eiga svona píning-
af að þýða? Eru ekki heilbrigði-
stofnanir í landinu yfirfullar af
hjartasjúklingum og fársjúku fólki,
þó ekki sé farið að skipuleggja
slæmt heilsufar með þessum hætti?
Hvað segir landlæknir um það að
draga hverdagslegt og venjulegt
fólk út á götur borgarinnar til að
spiUa heilsu þess og góðri Hðan með
þessari hættulegu áreynslu?
Dagfari hélt að það væri nóg að
menn hlypu á sig í daglega lífinu.
íslendingar eru ýmist að hlaupa af
sér homin eða hlaupa á sig í starf-
inu og á heimUinu og það er ekki
á það bætandi þótt ekki sé verið
að efna tU almannahlaups í þeim
íþróttum sem spUla fyrir sæmilegu
samkomulagi fólks í mUli. Menn
geta hlaupið á sig gagnvart kon-
unni eða eiginmanninum eða yfir-
manninum og það er þá einkamál
viðkomandi. En þegar menn eru
farnir að hlaupa á sig og yfir sig
innan um annað fólk og bærinn fer
á annan endann þá er skörin farin
að færast upp í bekkinn.
Því má heldur ekki gleyma að
þegar fimmtán hundruð manns
hlaupa sömu leiðina og anda að sér
sama loftinu þá er ekki mikið eftir
fyrir okkur hin sem höfum vit á
því að halda okkur inni í bílunum
eða innan veggja heimilanna. Það
verður að fara sparlega með súref-
nið á tímum umhverfisverndar og
umhverfismálaráðherra á að setja
í gang rannsókn, helst að skipa
nefnd, til að kanna áhrif maraþon-
hlaups á næsta nágrenni. Marþon-
hlaup er ekkert gamanmál og er
skaðlegt fyrir þá sem í því hlaupa
og fyrir því verða og það er skylda
ríkisvaldsins að stöðva þennan
ósóma áður en meiri skaði hlýst
af. Það á að gera um þetta þjóðar-
sátt og láta bráöabirgðalögin ná
yfir þá sátt. Bráðabirgðalögin gera
jú líka ráð fyrir að enginn fari fram
úr öðrum.
Dagfari