Dagblaðið Vísir - DV - 13.10.1990, Qupperneq 15

LAUGARDAGUR 13. OKTÓBER 1990.
15
DV-mynd GVA
Upphefðin kemur að utan
Það er misjafnt hvað lagt er upp
úr störfum manna og afköstum.
Og misjafnt matið á verðleikum og
viðurkenningum. íslendingar hafa
einkum tvær aðferðir við að skilja
sauðina frá höfrunum. Önnur að-
ferðin er sú, að sæma menn orðum
fyrir vel unnin störf og hin mælist
í viðtölum sem fjölmiðlar eiga við
þá sem eru að gera það gott.
Aldrei biður nokkur maður um
viðtal við mig og aldrei hefur mér
boðist fálkaorða eða riddarakross
fyrir allt það sem ég hef gert. Ég
hef satt að segja hálfgerða sam-
visku yfir því að hafa ekki skilað
mínu dagsverki, þegar ég hugsa til
allra þeirra sem ýmist eru viðtals-
hæfir eða orðulagöir. Hrekk upp
með andfælum á morgnana og
skammast mín fyrir að vinna bara
venjulega vinnu á meðan fjöldinn
allur af fólki er að vinna vel unnin
störf og fær fálkaorðu að launum.
Ég tek til dæmis eftir því að viö
eigum marga frábæra embætt-
ismenn ef marka má orðurnar sem
prýða þá í viðhafnarveislum og
kjólfotum. Ég lenti sjálfur í einni
svona veislu í sumar með því skil-
yrði að ég bæri orðurnar sem mér
hafa verið veittar og mætti í kjól
og hvítt. Ég átti hvorugt, nema þá
verðlaunapeningana úr fótboltan-
um og minnispening frá því ég
hljóp í maraþoninu. Svoleiðis med-
alíur eru ekki viðurkenndar í há-
tíölegum samsætum. Auk þess átti
ég ekki kjólfót eins og hinir sem
standa sig í vinnunni. Eg hefði satt
að segja lent í stökustu vandræðum
með útlit mitt í forsetaveislunni ef
Garðar í Herragarðinum heföi ekki
séð aumur á mér. En ridddara-
krossum gat hann ekki bjargað og
mér leið eins og nöktum manni
innan um alla þá orðum prýddu
embættismenn, stjórnmálamenn
og starfsstúlkur á símaborðum for-
setaskrifstofunnar, sem hafa lagt
svo mikið af mörkum fyrir land og
þjóð að sumir verða að ganga ská-
hallt inn um gleðinnar dyr svo þeir
kikni ekki undan sæmdinni.
Úr Hvíta húsinu
Þetta er annar hópurinn sem er
að gera það gott. Hinn er í við-
tölunum og ég hef tekið eftir því
að þar eru fremstir í flokki, íslend-
ingar í útlöndum. Nú á ég ekki við
þig og mig, sem ferðumst og fund-
um stöku sinnum á erlendri grund.
Ég á heldur ekki við námsmenn og
nóboddía eða viðskiptajöfra sem
selja íslenskar afurðir ofan í út-
lendinga án þess að blikka auga.
Saltfisk og lambakótelettur, gvend-
arbrunnarvatn og fiskblokkir og
Jón Sigurðsson vill jafnvel selja
raforku til erlendrar stóriðju sem
Landsvirkjun fussar við.
Iðnaðarráðherra endar kannske
með því að missa ráðherrastólinn
fyrir að skrifa undir viljayfirlýs-
ingu um orkusöluna og sjá menn
af þessu dæmi, að það er ekki tekið
út með sældinni að afla gjaldeyris
og græða. Það er allavega tekið
óstinnt upp hér heima, af þeim sem
rækta með sér ættjarðarást.
Þegar ég er að tala um íslendinga
sem gera það gott í útlöndum, þá á
ég við landana, sem eru fluttir bú-
ferlum, famir fyrir löngu og sumir
þeirra hafa kannske aldrei komið
hingað til lands, nema þá í ein-
hverskonar pílagrímsfór í átthaga
forfeðranna. Hingað kom til að
mynda maður um daginn alla leið
úr Hvíta h'úsinu. Hann var ofsalega
frægur og það var fyrir hreina til-
viljun sem íslendingar uppgötvuöu
að þeir ættu eitthvað í honum. Sig-
fús hét hann að fornafni og fluttí.
sex ára gamall til Bandaríkjanna.
Nú er þessi maður orðinn auglýs-
ingastjóri Bandaríkjaforseta og
hefur skrifstofu í sjálfu Hvíta hús-
inu. Það kom í ljós að það var Sig-
fús hinn íslensld sem hafði fundið
upp öll ráðin til að sverta Dukakis
í kosningabaráttunni og heiðarleg-
ir menn töldu á sínum tíma að þau
ráð og þær auglýsingar hefðu sleg-
ið langt fyrir neðan beltisstað.
Þegar Sigfús hinn íslenski hafði
verið uppgötvaður og frægð hans
hafði komið í ljós, dugði ekkert
minna en viðhafnarveisla til mót-
töku á þessum manni. Gott ef þær
urðu ekki þrjár veislurnar með
sendiherrum og ráðherrum og fyr-
irmönnum i broddi fylkingar og
Sigfús varð þjóðhetja á skammri
stundu. Týndi sonurinn kominn
heim og þjóðin leit með aðdáun og
virðingu þennan mann, sem hafði
fæðst í Vestmannaeyjum og var að
gera það gott í útlöndum.
íslendingar
í útlöndum
Sigfús er ekkert einsdæmi þótt
aðrir komist ekki endilega í Hvíta
húsið. Kristján. Jóhannsson hefur
komist í Scala og Metropolitan og
verður því frægari og betri eftir því
sem hann er lengur í útlöndum.
Að minnsta kosti segir hann það
sjálfur og enginn hefur dregið það
í efa. Þegar Kristján var heima á
Akureyri var hann eins og hver
annar kórstrákur með háan tenór,
auðvitað góður söngvari og allt
það, en heimsfrægðin lét standa á
sér þangað til hann var horfinn út.
Ég sá í blaði um daginn að íslensk
kona var orðin hótelstýra á nýjasta
lúxushótelinu í Köben. Annað blað
hafði ítarlegt viðtal við íslending
sem fannst í Kalifomíu og átti þar
hamborgarastað. Hann var orðinn
meiriháttar frægur og gerði það
gott. Þess var getið í framhjáhlaupi
Laugardags-
pistHl
Ellert B. Schram
að þessi maður hefði orðið gjald-
þrota hér heima og hrökklast í
burtu út úr neyð. íslenskar hótel-
stýrur eru alls góðs maldegar í út-
löndum þótt hótelin á íslandi hafi
ekki not fyrir þær. Það verður eng-
inn spámaður í sínu föðurlandi.
Upphefðin kemur að utan.
Sama gildir um tískustúlkumar
sem sagðar eru baða sig í sviðsljósi
forsíðanna á heimsblöðunum,
meðan stöllur þeirra hér heima
spranga óþekktar um götur
Reykjavíkur. Það er munur að búa
í útlöndum.
Sjónvarpið gróf upp ungan mann
í Luxemburg á dögimum sem smíð-
ar fiðlur og hann sló samstundis í
gegn.
Morgunblaðið fann í sumar
gamla konu í Bandaríkjunum sem
var af íslensku bergi brotin og var
ekki að sökum að spyrja. Gamla
konan, sem varla vissi hverrar
þjóðar hún væri, fékk tveggja síðna
viðtal í blaði allra landsmanna
enda allur munurinn sá að hún var
íslensk í Bandaríkjunum meðan
aörar gamlar konur eru íslenskar
á íslandi.
DV er heldur ekki barnanna best
þegar kemur að lotningunni fyrir
þeim fyrirbærum sem finnast með
íslenskt blóð í æðum í öðrum lönd-
um. Er þar skemmst að minnast
Jósafats Amgrímssonar, öðru
nafni Jo Grimson, sem frægur varð
af endemum þegar hann var sakað-
ur um fjársvik fyrir hundruð miUj-
óna króna. Það var gífurlegt áfall
þegar á daginn kom að kæran
reyndist ekki á rökum reist. Enda
datt þá áhuginn á Grimson niður
og hefur ekki spurst til hans síðan.
Hleypa
heimdraganum
Rithöfundar verða heimskunnir
í hvert skipti sem bækur þeirra eru
þýddar og ekki má gleyma Erró
sem er svo frægur í útlöndum að
hann hafði efni á því að gefa
Reykjavíkurborg afganginn af mál-
verkum sínum þegar hann var bú-
inn að selja allt sem gekk út.
Ekkert jafnast þó á við leikara
eða leikhópa íslenska sem ferðast
til fjarlægra landa og vekja þvílíka
hrifningu að fólk heldur ekki vatni.
Einn slíkur leikhópur var á ferða-
lagi í Finnlandi i sumar og sló svo
rækilega í gegn að hópnum var
umsvifalauSt boðið til Eystrasalts-
ríkjanna með stykkið og kunni þó
enginn neitt í íslensku, hvorki í
Finnlandi eða austar. Enginn hafði
tekið eftir því að þetta leikverk
hafði verið sýnt hér heima enda
kunna íslendingar ekki gott að
meta fyrr en útlendingar hafa upp-
götvað það. Kannske er þetta fyrst
og fremst látbragðsleikur enda hef
ég alltaf sagt aö íslendingar séu
bestir í látbragðsleik, þegar þeir
þurfa að segja sem minnst.
Stórbrotnastar eru samt fréttirn-
ar af íslenskum íþróttamönnum,
knattspyrnumönnum eða hand-
knattleiksmönnum seni komast
daglega í fréttirnar fyrir að skora
mörk eða skora ekki mörk, eru
meiddir eða ekki meiddir og vekja
heimsathygli fyrir að sitja á vara-
mannabekkjum. íslenskir íþrótta-
menn verða aö hleypa heimdragan-
um ef þeir ætla að komast á blað.
Drottinn minn dýri
Já, svei mér þá, manni hefur sos-
um dottið í hug að flytjast. Burt úr
forpokaskapnum. Út í frægðina.
Hér er verið að berja á okkur allan
liðlangan dáginn í návíginu.
Stjórnmálamenn eru rakkaðir nið-
ur, embættismenn fá ekki að vera
í friði með orðumar sínar og allir
eru að öfundast út í alla. Svo er
æran reytt af mönnum fyrir htlar
sem engar sakir og hver sá sem
spjarar sig er óðar kominn á milli
tannanna á rógtungunum. í hvert
skipti sem ég hef dáðst af einhveij-
um ungum fullhuga í atvinnulífmu
fýrir dugnað, áhættu og gróða, er
þessi sami maður orðinn gjaldþrota
og eignalaus og verður að fara
huldu höfði.
Steingrímur er til dæmis aldrei
látinn njóta sannmælis hér heima
og þó er hann viðurkenndur og víð-
frægur sæmdarmaður í útlöndum
hvar sem hann kemur, svo ekki sé
talað um Jón Baldvin sem situr til
borðs með ráðamönnum heimsins.
Virðulegir þingmenn fá ekki leng-
ur að vera gamhr í friði og þurfa
að leggja á sig prófkjör gegn fólki
sem hefur enga burði th að vera
þingmenn og hagfræðingar verða
jafnvel að halda nöfnum sínum
leyndum þegar þeir senda frá sér
skýrslur, til að forða sér frá gagn-
rýni og illu umtali. Drottinn minn
dýri!
Sjálfur er ég oröinn ansi þreyttur
á þessu eilífa pexi um ekki neitt og
að þurfa að veija mannorð mitt af
minnsta hlefni. Væri ekki nær að
flytjast búferlum og opna pizzustað
í vesturheimi eða finna sér kontór
í Evrópu, þar sem maður fengi frið
fyrir áreitninni þangað til blaða-
maður að heiman eða jafnvel'sjón-
varpið sjálft kæmi í heimsókn til
að segja frá því hvað maður gerði
það gott?
Aftur og aftur sannast það sem
hér er haldið fram að íslendingar
í útlöndum eru miklu merkhegri
heldur en íslendingar á íslandi.
Þeir eiga allir skihð að fá orður og
riddarakrossa í löngum bunum.
Við getum verið þakklát þeim
löndum okkar sem leggja land und-
ir fót og spjara sig á erlendum vett-
vangi. Miðað við höfðatölu erum
við sennhega frægasta þjóð í heimi.
Ef við vhjum ekki erlenda stóriðju,
tengsl við Evrópubandalagið, þátt-
töku í Atlantshafsbandalaginu og
sjáum th þess að verðlag verði of
dýrt fyrir erlenda ferðamenn, kem-
ur auðvitað að því að íslendingar
einangrast í ættjarðaráshnni. Og
heimsfrægð okkar sjálfra verður
fyrir bí. Þá er th hths að hugga
menn með fálkaorðum. En þá er
lika gott th þess að vita að upphefð-
in kemur að utan.
Ellert B. Schram