Dagblaðið Vísir - DV - 31.10.1990, Blaðsíða 4

4
MÍÐVIKUDAGUR' 31. OKTÓBER 1990
Fréttir
Staðan í fiskveiðum og fiskvinnslu:
Er grundvöllur fyrir
bættum kjörum?
Afkoma í sjávarútvegi hefur stór-
um batnað síðan í fyrra. Þetta á viö
um botníiskveiðar og vinnslu. Þó eru
sumir þættir enn í mínus. Sá mínus
hverfur samt oft, ef grannt er skoð-
að. Staðan nú og í fyrra sést á með-
fylgjandi súluriti, sem sýnir afkomu
greinanna í stórum dráttum. En fara
þarf ofan í saumana á þessum tölum.
Hagurinn í fiskveiðum og fisk-
vinnslu leiðir hugann að því, hvort
ekki sé grundvöllur til að bæta kjör
fólksins sem við þær greinar starfar.
Nýlega kom fram í DV, hvemig fólk
í fiskiðnaði hefur setið eftir, meðan
framleiðnin, framleiðsla á mann,
hefur aukist geysilega. Væri ekki leið
að bæta úr skák?
Lítum fyrst á afkomuna í fiskveið-
um og vinnslu. Tap var af botnfisk-
vinnslunni í fyrra. Tapið nam 469
miiljónum króna en hefði orðið 1712
milljónir, ef ekki hefðu komið til
greiðslur úr Verðjöfnunarsjóði fisk-
iðnaðarins. Tapið var með öðrum
orðum 1,5 prósent af tekjum en hefði
verið 6 prósent án greiðslnanna úr
Verðjöfnunarsjóði. Nú hefur þetta
snúist við. Tap fiskvinnslunnar er
410 milljónir króna miðaö við heils
árs framleiðslu, samkvæmt tölum í
þessum mánuði. Þetta er með öðrum
orðum 1 prósent tap. En líta ber á
greiðslur til Verðjöfnunarsjóðs sjáv-
arútvegsins, sem nema 2,5 prósent-
um af útflutningstekjum fiskvinnsl-
unnar. Þetta hefur verið dregið frá
hagnaðartölunum og síðan hafa hin-
ar opinberu tölur um tap verið reikn-
aðar. Þetta þýöir sem sagt, að nú er
1,1 prósent hagnaöur í fiskvinnslu,
ef við reiknum ekki með greiðslun-
um í Verðjöfnunarsjóð. Þama eru því
mikil umskipti eins og á flestum öðr-
um sviðum þorskveiða og vinnslu.
Tillittil verðjöfnunar
Svipað gildir irni veiöamar. Þar var
í fyrra 419 milljón króna tap, sem em
1,5 prósent af tekjum. Hagnaðurinn
er nú samkvæmt stöðumati 1245
Sjónarhomið
Haukur Helgason
milljónir króna eða 3,6 prósent. Ef
litið er á sameiginlega afkomu veiöa
og vinnslu, þá var um að ræða 2 pró-
sent tap í fyrra en eitt prósent hagn-
að nú. Séu greiðslur úr Verðjöfnun-
arsjóði í fyrra teknar út, hefði tapið
verið 5,2 prósent, en hagnaðurinn er
nú 4 prósent, ef teknar em út greiðsl-
umar í Verðjöfnunarsjóð. Nánar um
umskiptin í veiöum og vinnslu sést
á meðfylgjandi súluriti. Ritið sýnir
glöggt, hversu merkilegar breytingar
hafa orðið, enda stæra ráðherrar sig
af þeim. Tillit til greiðslna úr og í
Verðjöfnunarsjóð undirstrikar enn
frekar, að tölumar bera í fljótu
bragði góðæri vitni.
Litlar kjarabætur
En er góðæri? Getum við krafist
bættra lífskjara? Svarið verður enn,
að þjóðarbúið er ekki fært um að
veita mikið bætt kjör. Launahækk-
anir verða á næsta ári að vera mjög
litlar, þegar litið er á heildina. Spáð
er að hagvöxturinn verði 1,5 prósent
á næsta ári. Verðbólgan verði sjö
prósent, og ráðstöfunartekjur eftir
skatta hækki um átta prósent. Nú
Mikil umskipti hafa orðið.
hefur verið dregið úr afla. Því verður
ekki gmndvöllur fyrir mikið aukin
umsvif almennra launþega. í fyrri
spá Þjóðhagsstofnunar var gert ráð
fyrir að aflinn verði jafnmikill næsta
ár og í ár, en útflutningsframleiösla
sjávarafurða vaxi lítið eitt.
Sem stendur ætti gengi krónunnar
að haldast, miðað við góða afkomu í
fiskveiðum og fiskvinnslu, eins og
nú er skýrt frá. Reiknað er með að
verð haldist hátt á afurðum okkar
erlendis. Það gefur ástæðu til bjart-
sýni, en við verðum að fara mjög
varlega. Margt gæti orðið til þess að
kollvarpa stundaránægjunni.
Bjartsýnir hagfræðingar búast
jafnvel við því að verð á útflutnings-
vörum okkar fari enn hækkandi.
Allt þetta dugir skammt af því að
framleiðslan og útflutningurinn er
of einhæfur. Við höfum treyst of
mikið á sjávarútveginn, og hann er
ónógur eins og vel sést nú, þegar góð
afkoma þar megnar ekki að draga
þjóðarbúið lengra í framfaraátt en
raun ber vitni.
Þótt grundvöllur sé ekki fyrir veru-
legar almennar kjarabætur, gefur
afkoman í sjávarútvegi til kynna að
í þeim greinum megi bæta kjör
starfsfólks, þess fólks sem verið hef-
ur afskipt.
Fiskveiðar og vinnsla hefur gengið
illa, aðallega vegna mikilla skulda.
Vaxtakostnaður hefur orðið gífurleg
byrði á þessar greinar. Frá sjónar-
miði þjóðarbúsins þarf að fækka ein-
ingum á þessu sviði. Þá mun afkom-
an í heild batna enn. Þrátt fyrir mik-
inn kostnað hlýtur sú bætta afkoma,
sem nú hggur fyrir að verða grund-
völlur kjarabóta til handa fólki í fisk-
iðnaði, þar sem búast má við að ekki
þurfi að hrófla við gengi krónunnar
að sinni.
Hagnaður og tap í sjávarútvegi
* Rekstrarskilyrði í október 1990
Grafið sýnir hvernig afkoman hefur verið í þorskveiöum og vinnslu í ðr og
síðastliðið ár.
Raunveruleikabandalagið
Það urðu mikil umskipti á mið-
stjómarfundi Alþýðubandalagsins
um helgina. Þau sögulegu tíðindi
gerðust að Alþýðubandalagið var í
rauninni lagt niður en nýr flokkur
stofnaður undir heitinu Raunveru-
leikabandalagiö. Ólafur Ragnar
Grímsson er formaður í þessu nýja
bandalagi alveg eins og hann var
formaður í Alþýðubandalaginu á
undan. Hinsvegar gekk Ólafi illa
að hemja liðið og nokkrir félagar
gengu út í mótmælaskyni, þegar
Ólafur lagöi til að gamla stefnu-
skráin yrði felld úr gildi og samn-
ingsréttur verkalýðsins ekki leng-
ur virtur. Ólafur fagnaði því þegar
Birna og Páll Halldórsson gengu
út og sagði að fariö hefði fé betra.
Þetta voru allt saman félagar sem
höfðu verið til vandræða og hefðu
stoppað stutt við í flokknum. Það
var hreinsun aö þessu hði og nú
var loksins hægt að stofna nýjan
flokk á rústum hins gamla.
Alþýðubandalagið hefur ekki
borið sitt barr síðan Ólafur tók viö
formennsku. Flokkurinn hríðtapar
fylgi og sjálfur formaðurinn treysti
sér ekki til að lýsa yfir stuðningi
með framboðshsta Alþýðubanda-
lagsins í síðustu kosningum. Áhöld
hafa verið um það hvort nokkrir
væru eftir í flokknum sem styddu
formanninn. Né heldur að formað-
urinn styddi flokkinn. Kænska Ól-
afs Ragnars er hinsvegar slík, að í
stað þess að yfirgefa flokkinn eða
þá að flokkurinn vísaði honum á
dyr, tók formaðurinn sig til og
stofnaði nýjan flokk sem hann kall-
ar Raunveruleikabandalagið.
Raunveruleikabandalagið hafnar
stefnu Alþýðubandalagsins. Raun-
veruleikabandalagiö hafnar félags-
skap þeirra sem eru með múður út
í formanninn. Raunveruleika-
bandalagið samanstendur af þeim
sem hvorki eru th hægri né vinstri
í þeimflokki sem ekki var í tengsl-
um við raunveruleikann. Raun-
veruleikabandalagið hefur sem
sagt yfirgefið bæði flokksmenn og
stefnumál Alþýðubandalagsins og
eftir að hafa gengið í gegnum þann
hreinsunareld er ekkert því til fyr-
irstöðu að Alþýðubandalagið starfi
áfram undir nýju nafni.
Þeir sem áður störfuðu í Al-
þýðubandalaginu, vegna þeirrar
stefnu sem bandalagið hafði, geta
verið áfram í flokknum þótt hann
hafi skipt um stefnu. Hinir sem
ekki vildu fylgja stefnu Alþýðu-
bandalagsins eru flestir farnir,
loksins þegar bandalagið tekur upp
þá stefnu sem þeir vhja að flokkur-
inn fylgi. Þeir sem studdu draum-
sýnina um sósíahsmann sitja eftir
með flokk sem ætlar að færast nær
raunveruleikanum og frá sósíahs-
manum. Þeir sem vildu ekki sósíal-
ismann í Alþýðubandalaginu eru
gengnir úr flokknum einmitt þegar
flokkurinn segist vera búinn að
hafna sósíalismanum.
Birtingarliðið fór af því Alþýðu-
bandalagið var of langt til vinstri.
Páll Hahdórsson og Bima Þórðar-
dóttir gengu út af því flokkurinn
var ekki nógu langt th vinstri.
Svona er þetta nú snúið þegar
flokkarnir verða aö raunveruleika-
bandalögum. Raunveruleiki Al-
þýðubandalagsins felst í þeim
raunveruleika aö alhr eru farnir
nema þeir sem ekki vilja vera. Og
þeir sem eru, vilja ekki að Ólafur
verði. Ólafur er áfram vegna þess
að hann hefur ekkert annað að
fara. Niðurstaðan er sú að eftir að
flokkurinn hefur losað sig við þá
sem helst ættu að vera í flokknum
er flokkurinn loksins orðinn þann-
ig að þeir sem eru í honum geta
ekki verið þar.
Það er auðvitað eftirsjá af gamla
Alþýðubandalaginu, en menn
verða aö horfast í augu við raun-
veruleikann og þær staðreyndir að
þjóðfélagið breytist og stefnur
flokka þurfa að breytast, þegar eng-
inn er eftir í þjóðfélaginu sem að-
hyllist stefnuna sem var fyrir.
Raunveruleikabandalagið sem Ól-
afur Ragnar stofnaði um helgina
er bandalag þeirra manna sem áð-
ur aðhylltust stefnu Alþýðubanda-
lagsins en eru nú sammála um að
sú stefna sé ekki í samræmi við
raunveruleikann. Þetta vora kjós-
endur fyrir löngu búnir að upp-
götva en það er vitaskuld ánægju-
legra þegar flokkurinn sjálfur
kemst aö sömu niðurstöðu. Þaö er
hinn bitri raunveruleiki. Og sjálf-
sagt að stofna bandalag um hann.
Dagfari