Dagblaðið Vísir - DV - 05.02.1991, Blaðsíða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 5. FEBRÚAR 1991.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JONSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK.SlMI (91 )27022- FAX: (91)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJOLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 1100 kr.
Verð í lausasölu virka daga 105 kr. - Helgarblað 130 kr.
Vanhirtar almannavarnir
Fárviðrið á sunnudaginn sýndi, að íslendingar eru
veí skipulagðir til átaka. Björgunarsveitir slysavarna-
manna, skáta og flugbjörgunarmanna hafa á að skipa
hundruðum tiltölulega þjálfaðra og vel búinna manna,
sem hér gegna hlutverki eins konar heimavarnaliðs.
Með aðstoð iðnaðarmanna og sjálfboðahða tókst
björgunarmönnum að hefta skaðsemi fárviðrisins. Víða
lögðu þessir menn sig í hættu, til dæmis á húsþökum.
Almennt var sýnt æðruleysi og framtak, án þess að
björgunarmenn yrðu fyrir alvarlegum meiðslum.
En margt er í ólagi hjá okkur, þegar frá er skilinn
þáttur björgunarsveita og starfsliðs veitustofnana af
ýmsu tagi. Einkum eru forvarnir okkar í ólagi, svo sem
bezt kemur í ljós af loftárásum bárujárnsplatna, sem
eru árviss þáttur í fárviðri af þessu tagi.
Húsbyggjendur, húsasmiðir og húseigendur þurfa að
hafa handbærar tæknilegar upplýsingar um, hvernig
ganga skuli frá þökum og þakplötum á þann hátt, að
standist fárviðri. Þessa vitneskju ber stjórnvöldum að
birta mönnum í bæklingum og á námskeiðum.
Afleitt er, að nýleg hús skuli vera hættuleg umhverfi
sínu, þrátt fyrir reynslu fyrri ára af þörfmni á að ganga
vel frá húsþökum. Líklega þarf að koma þeirri reglu á,
að með úttekt eftirlitsaðila á vönduðum frágangi geti
húseigendur fengið afslátt af foktryggingum.
Tryggingafélögin hafa sofið á verðinum í þessu máli
sem ýmsum öðrum. Þau veita til dæmis ekki heldur
afslátt af tryggingum þeirra, sem hafa brunavarnir í
lagi, en borga eigi að síður tjón hinna, sem hafa allt í
ólagi. Þannig stuðla tryggingafélögin að slóðaskap.
Einnig er mikilvægt, að línur og tengistöðvar Lands-
virkjunar og helztu rafveitna í þéttbýli séu hannaðar
og reistar á þann hátt, að minni líkur séu en núna á,
að rafmagn fari af í fárviðri. Svo virðist sem álagsstaðl-
ar séu of lágir miðað við aðstæður hér á landi.
Rafmagnið er sérstaklega mikilvægt, af því að svo
margt annað mikilvægt er háð því, svo sem örbylgju-
stöðvar útvarps og hitaveitur, svo og frystigeymslur
fiskvinnslustöðva. Með vandaðri frágangi á línum og
tengistöðvum á að vera unnt að draga úr vandræðum.
Þar á ofan er æskilegt, að fleiri mannvirki. en núna
séu með olíukyntar vararafstöðvar. Það gildir einkum
um framangreindar örbylgjustöðvar, hitaveitur og
frystigeymslur. Bezt væri að hafa sem víðast olíukyntar
toppstöðvar á innanbæjarkerfum og hverfiskerfum.
Eitt allra mikilvægasta öryggisatriðið er, að þjóðin
auki olíubirgðir sínar úr þriggja mánaða notkun í heils
árs birgðir. Við þurfum að vera búin undir olíuskort
vegna atburða í útlöndum ofan á okkar eigin vandamál
af eldgosum, jarðskjálftum og fárviðrum.
Ekki er hægt að ætlast til, að einstakar stofnanir á
borð við Ríkisútvarpið verji miklu af eigin aflafé til að
bæta almannavarnir í landinu. Þjóðfélagið þarf að taka
pólitíska afstöðu til að fjármagna öryggi sitt með sér-
stöku framlagi til landvarna á fjárlögum hvers árs.
Þjóðin hefði nóga peninga úr ríkissjóði, ef hún neit-
aði sér um að leggja árlega marga milljarða til að styrkja
hefðbundinn landbúnað með uppbótum, niðurgreiðsl-
um, styrkjum og innflutningsbanni. Þessi þáttur kostar
okkur eins mikið og landvarnir kosta aðrar þjóðir.
Sá þáttur almannavarna, sem snýr að björgunar-
starfi sjálfboðasveita, er í góðu lagi hjá okkur. Forvarn-
ir ríkis og sveitarfélaga eru hins vegar í vanhirðu.
Jónas Kristjánsson
Samtök endurhæföra mænuskad-
daöra - SEM-hópurinn svokallaði -
eru um margt merkileg samtök.
Það gæti orðið allerfitt að velja
þeim einkunnarorð sem næðu því
að lýsa bjartsýni baráttunnar, þol-
gæði þrautseigjunnar eða hinu
vonglaða viöhorfi til lífsins, sem
eru svo áberandi í öllum viðræðum
við þetta fólk. Best að hætta sér
ekki út í það. Við sem göngum um
og hlaupum á tveimur jafnfljótum
mættum huga oftar og betur að
þeim erfiðleikum þröskuldanna í
þessu þjóðfélagi velferðarinnar
sem hvarvetna mæta þessu fólki
og öðrum þeim sem við hjólastól
eru bundin.
En af kynnum mínum við svo
marga úr þessum hópi þá skal eitt
ítrekað öðru fremur: Ekkert er
þessu fólki fjær en að biðja okkur
um einhverja vorkunnsemi, ein-
hver aumingjagæði, eins og þau
stundum tala um. Þvert á móti
biðja þau um uppörvun og atfylgi
við réttmætar kröfur sínar um
þjóðfélag án þröskulda, eins og for-
maður Sjálfsbjargar, Jóhann Pétur
Sveinsson, hefur ásamt öðrum þar
á bæ gert að kjörorði sínu.
Þegar þau tala um þröskuldana í
þjóðfélaginu eru þau að sjálfsögðu
að tala um svo ótalmargt, sem
*
Áhrif skyldunotkunar
bílbelta íframsœtum
Heimild: Landlæknisembættið dvjrj
Minna má á að til eru skýr lagafyrirmæli um beltanotkun í bifreiðum.
Skilaboð í
einlægri al vöru
öðruvísi mætti vera í aðgengi
öllu og ferlimálum almennt, svo og
um aðstöðu alla í enn víöara sam-
hengi fyrir það fólk, sem með óbil-
andi elju er reiðubúiö til fullrar
þjóðfélagslegrar þátttöku, aðeins
ef öllum þröskuldum, eða sem allra
flestum, er rutt úr vegi. En þrátt
fyrir þetta bráðbrýna upphaf þá
átti ég annað erindi við þá sem
kunna að hafa nennu í sér til að
hta á þetta greinarkom.
Fórnarlömb umferðarinnar
Einn SEM-manna kom sem sé að
máli viö mig og baö mig „sískrif-
andi manninn" að auka eigin leti
og skrifa smápistil um umferðina
- „einu sinni - einu sinni enn“. Og
er nú að endursögn komið, ófull-
kominni þó. SEM-vinur minn vildi
fyrst og fremst vekja athygli á því
að langflestir í þeirra hópi væra
einmitt fómarlömb umferðarinnar
og alltof oft hefði Bakkus á ein-
hvern hátt verið með í spilinu. Og
ótalmargt var nefnt: Allt frá einu
gáleysisaugnabliki yfir í glæfra-
akstur og það með áfengiö í fartesk-
inu.
Nú ekur þessi vinur minn sérút-
búinni bifreið og ekur talsvert um
segir hann og það sem vökulum
augum hans mætir er allt annað
en nokkur yndissjón. Það eru m.a.
til stefnuljós á öllum bílum, en ekki
minna en fjórðungur þeirra, sem
eru úti að aka, virðast ekki hafa
hugmynd um þessi nauðsynlegu
hjálpartæki. Sumir iðka þann
hættuleik að skipta sífellt um ak-
reinar og ná þannig einum bíl
framar eða svo, en valda oft ógnar-
hættu fyrir bragðið. Gangbrautir
eru þokkalega merktar en mikill
flöldi ökumanna veit greinilega
ekki um tilvist þeirra, og jafnvel
þó bifreið á hinni akreininni hafi
verið stöðvuð er ekið áfram á fullu
eins og án allrar meðvitundar. Þeg-
ar ekið er á ríflega löglegum hraða
sumar flölfamar leiðir þá fer heill
herskari fram úr og sumir hverfa
manni á örskotsstund úr augsýn.
Ógnþrungin alvara
Hins vegar í öllum þessum hrað-
akstri, sem menn iðka svo ótæpi-
lega við allar aðstæður, þá mega
menn þó eiga það að í einstökutil-
KjaHariim
Helgi Seljan
félagsmálafulltrúi ÖBÍ
felh flýta menn sér ofurhægt, alveg
öfugt við þaö sem erlendis er, og
þaö er þegar fara má yfir á grænu
ljósi eftir bið á rauðu og gulu. Þá
hljóta margir að vera í ærnum önn-
um, heimspekilegum hugleiðing-
um, leitandi að nýrri stöð á tækinu
sínu eða bara borandi upp í nefið
á sér, alla vega - aht í einu hggur
alhlestum ekkert á, einmitt þegar
það gildir að eiga sæmilega snör
viðbrögð.
Og svo áð alvörunni allra mestu,
þegar gáleysið og kæruleysið kalt
komast í samflot með áfengisneysl-
unni „algóðu" sem margir dýrka
svo og dá. Hér vildi SEM-vinur
minn sérstaka umflöllun sem mér
hlyti að vera hugleikin einnig.
Engum ætti að blandast hugur
um hversu alvarlegar afleiðingar
áfengisneyslan hefur á ýmsan veg.
Einn angi þessarar ógnþrungnu
alvöru birtist okkur einmitt í um-
ferðarslysunum, sem ýmist valda
örkumlum eða dauða. Þrátt fyrir
allt þetta finnast þó svo flölmargir,
sem syngja áfenginu lof og dýrð og
neita með öllu að líta í átt fil
skuggahhðanna skelfilegu. SEM-
vinur minn sagði mér einmitt frá
einum félaga sínum, sem átti þetta
viðhorf æðst og efst, þar til alvaran
kallaði svo átakanlega. Hann vildi
einnig minna á ábyrgð þessara lof-
syngjenda, svo og þeirra sem gera
sér að gróðalind annarra ógæfu.
Hinir raunverulegu ábyrgðaraðil-
ar, allt upp í æðstu stjórnendur, eru
aldrei til ábyrgðar kallaöir, þegar
ósköpin dynja yfir. En auðvitað er
hver og einn ábyrgur, sem ekur
undir áhrifum, vitandi vel um þann
voða, sem hann valdið getur.
Þá væru færri
í SEM-hópnum
Svo mælti minn vin og mig setti
hljóðan hafandi sömu hlutina fyrir
augum dag hvern, hafandi varað
við vímunni vondu og vá hennar
sem og daufdumbum dýrkendum
hennar um ærinn áraflöld.
Lokaorð SEM-vinar míns voru
um þetta, en svo bætti hann við,
að ekki sakaöi enn einu sinni að
minna á að það eru til skýr lagafyr-
irmæh um beltanotkun og sú full-
yrðing hans að færri væru í SEM-
hópnum ef þau lög heföu lengur
verið í gildi og í heiðri haldin snart
mig óneitanlega.
En svo sagði hann: í SEM-hópn-
um eru lifandi viðvaranir til ykkar
allra sem ekki gáið að ykkur, sem
glannaskapurinn hefur glapið, sem
áfengið hefur sljóvgað og slævt.
Komdu þessu á framfæri enn einu
sinni og við skulum vitna með þér
af biturri reynslu - reynslu sem
enginn ætti að keppa að - hvorki
sjálfum sér til handa né öðrum. -
Skilaboðin eru augljós og skýr.
Helgi Seljan
„Sumir iöka þann hættuleik að skipta
sífellt um akreinar og ná þannig einum
bíl framar eða svo, en valda oft ógnar-
hættu fyrir bragðið.“