Dagblaðið Vísir - DV - 19.02.1991, Page 11

ÞRIÐJUDAGUR 19. FEBRÚAR 1991.
11
Utlönd
Sovéskt stjómarfar á hraðri leið til fyrri hátta^
Samsæriskenningar
vaktar til lifsins
Boris Jeltsín, forseti rússneska lýðveldisins, á i mikilli orrahrið við stjórnvöld i Kreml. Er verið að skamma hann
með sögum um efnahagslegt samsæri.
Simamynd Reuter
Allt bendir til að svokallaðir
kremlólógar þurfi ekki aö sitja auð-
um höndum miklu lengur. Þeir hafa
haft lítið að gera við að ráða í tákn-
mál stjórnvalda í Kreml allt frá því
Mikhail Gorbatsjov hóf Glasnost,
stefnu opnunar, á loft um miðjan síð-
asta áratug. Nú eru aftur farnar að
heyrast frá Kreml yfirlýsingar sem
þurfa skýringa kremlólóga við.
Það er einkum Valentín Pavlov,
hinn nýi forsætisráðherra Sovétrikj-
anna, sem hefur tekið upp gamla
háttu og er farinn að skýra það sem
miður fer heima sem samsæri heims-
auðvaldsins til að kollvarpa flagg-
skipi sósíalismans. Pavlov var
kynntur sem framúrskarandi hag-
fræðingur og sérfræðingur í fjármál-
um þegar hann tók við embætti af
Nicolai Ryskov um miðjan síðasta
mánuð.
Samsæri bankamanna
Pavlov sagði á dögunum frá sam-
særi vestrænna bankamanna og
nokkurra heimamanna til að steypa
stjóm Gorbatsjovs með kaupum á
einhverjum ósköpum af 50 og 100
rúblna seðlum. Þetta er ljómandi góð
kenning sem minnir á fyrri daga í
Sovétríkjunum.
Á valdatíma Jósefs heitins Stalín
moraði aUt í samsæriskenningum af
þessu tagi og svo var helst að skilja
sem Sovétríkin væm stööugt í nauð-
vörn vegna þess að heimsauðvaldiö
sat um að koma ríki verkamannanna
á kné. Með samsæriskenningunum
voru svo réttlætt ýmis uppátæki rík-
isins sem yfirleitt kostuðu fjölda
„samsærismanna" lífið.
En það em ekki bara kaup banka-
manna á rúblum sem hafa komist í
hámæh. í einni fréttinni frá Sovét-
ríkjunum var frá því sagt aö íslend-
ingar hefðu flutt eitraða málma til
landsins. Þá fékk einnig sú hugmynd
byr undir báða vængi að Bandaríkja-
menn seldu eitrað korn til Sovétríkj-
anna, allt með það í huga að draga
máttinn úr höfuðandstæðingi sínum
í heimspólitíkinni.
Smáríki skammað fyrir eitur
Þegar smáríki eins og ísland fær
sess í samsæriskenningu í Sovétríkj-
unum þá þarf kremlólóga til að skýra
hvað er á seyði. Einu sinni var talað
um svokallaða Albaníuaðferð. Hún
gekk út á að Albaníumenn vom
skammaðir blóðugum skömmum
þegar Kínverjar höfðu unnið sér eitt-
hvað til óhelgis í augum ráðamanna
í Kreml. Albaníuaðferðin er kjörið
viðfangsefni fyrir kremlólóga.
Eitraðu málmarnir frá íslandi
komu við sögu í fréttum frá Sovét-
ríkjunum áður en alvarlega skarst í
odda með þessum tveimur ríkjum
vegna stjórnmálasambandsins við
Litháen. Þó var ljóst hvert stefndi og
einhvem tíma hefði lítil frétt sem
þessi verið túlkuö sem aðvöran um
að rússneska biminum líkaði ekki
hvað íslenskir kotkarlar væra aö
segja.
Sagan um eitraða kornið frá
Bandaríkjunum er af sama toga.
Aðstoð Bandaríkjanna við Sovétrík-
in er viðkvæmt mál í Sovétríkjunum,
sérstaklega eftir að hörð skeyti fóru
að ganga milli stórveldanna í upp-
hafi þessa árs. Persaflóadeilan hefur
komiö í veg fyrir að alvarlega hafi
soðið upp úr en líklegt er að nú væri
skollið á kalt stríð ef Bandaríkja-
menn teldu það ekki þjóna hagsmun-
um sínum í deilunni við Saddam
Hussein að hafa Sovétmenn í Uði með
sér.
Snarræði á síðustu stundu
Besta samsæriskenningin nú um
stundir er auðvitað sú um kaup vest-
rænu bankanna á 50 og 100 rúblna
seðlum. Pavlov lýsti málinu svo í
viðtali við málgagn sovésku verka-
lýðshreyfingarinnar að aðeins hafi
munað nokkrum klukkustundum að
samsærið heppnaðist. Það var síðan
fyrir snarræði stjórnarinnar í Kreml
að henni tókst að koma í veg fyrir
efnahagslegt valdarán með því að
verða fyrri til og innkalla peningana
og gera þá þannig verðlausa.
Pavlov sagði að ætlun bankamann-
anna hefði verið aö veita öllum rúbl-
unum út í hagkerfið og valda þannig
óðaverðbólgu sem óhjákvæmilega
leiddi til hruns. Pavlov sagði hins
vegar ekki frá því að stjórnin hafði
látið prenta alla þessa seðla og ekki
var annað að gera en að ná þeim inn
aftur. Þetta var þó óvinsæl aðgerð
en verður þó ögn ljúfari ef allt var
gert til að koma í veg fyrir valdarán.
Fréttirnar um valdaránstilraunina
komu á sama tíma og stjórnvöld í
Kreml hertu sóknina gegn Boris
Jeltsín, forseta rússneska lýðveldis-
ins. Hann er nú nær daglega borinn
þungum sökum um að vilja grafa
undan stjórninni. Máhð hefur gengið
svo langt að nánir samstarfsmenn
Jeltsíns hafa hrökklast úr embætt-
um. Þannig sagði Gennady Filtsin,
aðstoðarforsætisráðherra Rúss-
lands, af sér embætti á dögunum til
að „vekja athygh almennings á þeim
alvarlegu atburðum sem nú eru að
gerast í landinu."
Mikhail Gorbatsjov, forseti Sovétrikjanna, hefur síðustu vikur verið i vörn
jafnt í heimalandinu sem á alþjóðavettvangi. Sögur um samsæri Vestur-
landabúa gætu komið sér vel fyrir hann heima.
Simamynd Reuter
Gabriel
HÖGGDEYFAR
NÝ
STÓRSENDING!
7
G ”
SKEIFUNNI 5A, SÍMI: 91-8 47 88
68 55
«0®