Dagblaðið Vísir - DV - 26.02.1991, Blaðsíða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 26. FEBRÚAR 1991.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK.SlMI (91 )27022 - FAX: (91 )27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1100 kr.
Verð í lausasölu virka daga 105 kr. - Helgarblað 130 kr.
Stríðið er ekki um Kúvæt
Tvisvar hefur framvinda stríðsins við Persaflóa ógnað
tökum bandamanna á sjálfri framvindunni. í fyrra
skiptið gerðist það, þegar eldflaugar Saddams Hussein
hittu ísraelskar borgir. Þá var um tíma hætta á, að ísra-
el flæktist inn í stríðið, en því tókst að afstýra.
í síðara skiptið reyndi Gorbatsjov Sovétforseti að
leika tveimur skjöldum með því að lýsa almennum
stuðningi við markmið bandamanna, en búa um leið til
lausn, sem hefði þýtt, að Sovétríkin hefðu Saddam Hus-
sein að skjólstæðingi og birgðu hann vopnum að nýju.
Þetta tókst ekki. Bandamenn höfnuðu milligöngu
Gorbatsjovs á kurteisan hátt og héldu áfram ætlunar-
verki sínu. Hingað til hefur allt gengið í samræmi við
þá kenningu, að írakar standi ekki að baki Saddam
Hussein, heldur þjóni honum af ótta og skelfmgu.
Venjulegir hermenn og liðsforingjar í her Saddams
Hussein hafa engar vöflur. Þeir hreinlega gefast upp
um leið og þeir eru vissir um, að eftirlitsmenn harðstjór-
ans skjóti þá ekki í bakið. Einu hermennirnir, sem verj-
ast, eru í sérþjálfuðum lífvarðasveitum foringjans.
Úr því að bandamenn hafa komizt yfir þröskulda ísra-
els og Sovétríkjanna, er mikilvægt, að þeir komist líka
yfir þriðja þröskuldinn, Kúvæt. Það er að segja, að þeir
líti ekki á frelsun Kúvæt sem niðurstöðu stríðsins, held-
ur felist hún í að hrekja Saddam Hussein frá völdum.
Stríðinu má ekki Ijúka með því einu, að bandamenn
nái Kúvæt á sitt vald og komi þar á skaplegu stjórnar-
fari. Stríðinu lýkur nefnilega ekki í raun fyrr en gengi
Saddams Hussein hefur verið komið frá og efnt hefur
verið til réttarhalda yfir helztu mönnum þess.
Enginn minnsti vafi er á, að Saddam Hussein og fylg-
ismenn hans hafa framið bæði stríðsglæpi og glæpi gegn
mannkyninu, þar á meðal glæpi gegn vistkerfi mann-
kyns. Margir aðrir hafa að vísu framið slíka glæpi, en
þetta gengi er eitt hið versta, sem sézt hefur.
Réttarhöld mundu hjálpa fólki til að átta sig á, hve
hroðalegt er stjórnarfar í sumum löndum. Þau mundu
líka hjálpa öðrum harðstjórum til að átta sig á, að slíkt
stjórnarfar getur um síðir haft alvarlegar afleiðingar
fyrir harðstjórann sjálfan og sérsveitir hans.
Þetta stríð hefur kostað mikið og á eftir að kosta
mikið enn. Mikilvægt er, að sem mest fáist fyrir fórnirn-
ar, sem færðar hafa verið. Sigurinn yfir Saddam Hus-
sein ber að nota til að koma á betri venjum í samskipt-
um þjóða og í samskiptum yfirvalda við borgarana.
Samkvæmt stofnskrá og mannréttindayfirlýsingu
Sameinuðu þjóðanna eru til reglur um lýðréttindi, sem
ekki eiga að þurfa að vera sérstaklega vestrænar, held-
ur hafa algilt innihald. Þessar reglur mættu gjarna síast
í gegn í heimi íslams og í þriðja heiminum.
Á velgengnistíma Saddams Hussein var hann studdur
minnihluta íslama, nema í Jórdaníu og hugsanlega í
einhverjum ríkjum Norður-Afríku. í fjölmennustu ríkj-
unum, svo sem Egyptalandi og Tyrklandi, var ekki nein
umtalsverð andstaða gegn aðgerðum bandamanna.
Þegar kemur í ljós, að Saddam Hussein er pappírstígr-
isdýr, mun stuðningur við hann hjaðna meðal íslama
um allan heim. Mikilvægt er að nota fall hans til að
koma á framfæri því sjónarmiði, að mannréttindi og
lýðréttindi henta íslömum eins og öðru fólki.
Úr því að bandamenn komust yfir þröskulda ísraels
og Sovétríkja í Persaflóastríðinu geta þeir líka komizt
yfir þann þriðja, að stríðið snúist bara um Kúvæt.
Jónas Kristjánsson
Þjóðræknisfélag íslendinga var
stofnað fyrir meira en hálfri öld,
1. desember 1939. Það var stofnað
til þess að auka tengsl og efla sam-
hug með íslendingum búsettum á
íslandi og íslendingum sem voru
búsettir í öðrum löndum. Þá var
talið að um fimmtungur íslensku
þjóðarinnar ætti heima annars
staðar en í eigin landi.
Um þessar mundir er að hefjast
á vegum stjórnar Þjóðræknisfé-
lagsiris umfangsmikil upplýsinga-
öflun og skráning íslendinga sem
eru búsettir erlendis. Talið er aö
þeir sem eru íslenskir eða eiga ætt-
ir sínar að rekja til íslands og eru
búsettir annars staðar en á íslandi
séu um það bil jafnmargir og fjórð-
ungur þjóðarinnar, sem býr í eigin
landi.
Um þjóðræknismál og þegnana:
Stjórnkerfið
rotið og úrelt
Það er eitt aðalmarkmið Þjóð-
ræknisfélagsins að efla tengslin við
þetta fólk og mætti skrifa langt mál
um það, m.a. sinnuleysi margra
aðila sem beinlínis eiga hagsmuna
að gæta í þessu sambandi en það
er ekki ætlunin að gera það að
þessu sinni.
Hins vegar leiðir.það hugann að
því með hveijum hætti við getum
eflt þjóðræknismál hér heima fyrir,
meðal okkar sjálfra.
Hvemig lifum við lífmu þessar
fáu sálir sem byggjum þetta ágæta
land, ísland? Hvemig sameinast
250 þúsund manns um að búa í litlu
landi norður í hafi? Hvaða mögu-
leikar eru til þess að við getum lif-
að góöu lífi hér? Hvaða stjórnkerfi
hentar okkur best, - hvað kostar
að búa hérna, hver er kostnaðurinn
við samneysluna, - hverjir em
tekjumöguleikarnir, - hvaöa
áherslur á að hafa í samfélaginu?
Stefnan er ekki rétt
Það fer víst ekkert á milli mála
að allir vilja búa við efnahagslegt
sjálfstæði. Leiðir til þess að ná því
takmarki em margar og ekki allar
vænlegar til árangurs.
Mín skoðun er sú að í mörgum
meginatriðum séu rangar áherslur
í íslensku samfélagi. Við höfum
líka oft heyrt sagt að það ætti ekki
að vera meiri vandi að reka „ís-
land“ en þokkalega stórt fyrirtæki
eins og þeir gera víða úti í hinum
stóra heimi. I stórum fyrirtækjum,
og reyndar litlum líka, eru starfs-
menn ráðnir til þess að gegna hin-
um ýmsu störfum og er þá auðvitaö
alltaf gert ráð fyrir því að hver og
einn starfsmaður vinni fyrirtæki
sínu gagn og taki þátt í að efla það
og styrkja svo afkoman verði eins
góð og unnt er.
Hvemig er það hjá okkur á „ís-
landi“ - skyldi hver og einn sam-
félagsþegn (starfsmaður) vinna í
réttri deild og að sameiginlegum
hagsmunum allrar heildarinnar?
Þessari spurningu svara ég neit-
andi og ástæöan er sú að mér finnst
áherslurnar í íslensku samfélagi
ekki réttar að öllu leyti.
Það er hins vegar alveg ljóst að
þeir sem veljast til forystu í stjórn-
málum eru allt annarrar skoðunar.
Stjórnmál á íslandi og stjómsýsla
er með þvílíkum ólíkindum að
manni rennur það til riíja og lætur
sig meira að segja hafa þaö að
skrifa um það í blöð.
Tökum æðstu stjórn landsins. í
ríkisstjóminni sitja ellefu ráðherr-
ar úr fjórum stjórnmálaflokkum.
Þessir fjórir stjómmálaflokkar
gætu út af fyrir sig alveg eins verið
einn og sami flokkurinn því stefna
þeirra allra er nánast sú sama
nema þegar þeir verða að búa eitt-
hvað ánnað til til þess að greina sig
-breytumþví
KjaHarinn
Jón Ásgeirsson
formaður Þjóðræknisfélags
íslendinga
frá öðrum. Auk þess er nú einn
þessara flokka alls ekki til lengur
en engu að síður sitja tveir menn
í ráðherrastólum í nafni flokks sem
eitt sinn var til. Það er auövitað
fáránlegt.
Og þetta leiðir hugann að því að
nú er engu líkara en menn komist
á þing út á rétt rúmlega hundrað
atkvæði og það í sjálfri höfuöborg
landsins. Það er auðvitað hneyksli.
Fleiri dæmi mætti nefna.
Niðurskurður í alvöru
Ég er þeirrar skoðunar að fækka
eigi alþingismönnum úr 63 í 33.
Alþingi eigi að starfa allt árið í
einni málstofu. Breyta eigi kosn-
ingaíöggjöfinni þannig aö kjósend-
ur fái meiri tækifæri til þess að
kjósa einstaklinga fremur en
flokka, - að kjósendur geti valið til
starfa á Alþingi þá menn sem þeir
treysta best til þess að fara með
löggjafarvaldið. Framkvæmdar-
valdið á auðvitað ekki að vera í
höndum Alþingis eða þingmann-
anna sjálfra, það er fólkið í landinu
sem á að fara með framkvæmdar-
valdið.
Ráðherrar ættu ekki að vera fleiri
en fimm, forsætisráðherra, at-
vinnumálaráðherra, utanríkisráð-
herra, fjármálaráðherra og dóms-
málaráðherra.
Hagsmunasamtök sjávarútvegs-
ins og sjómenn geta séö um sjávar-
útvegsmálin, Landlæknisembættiö
um heilbrigðismálin, ferðamálaráð
um samgöngumálin, Félag ís-
lenskra iðnrekenda um iðnaðar-
mál, kennarasamtökin um
menntamál o.s.frv.
Kjósendur eiga að hafa miklu
meiri og beinni áhrif á val forsætis-
ráðherra heldur en nú er, nú veit
maður aldrei hver endar í embætti
forsætisráðherra og skiptir þá
raunar engu máli hvaða flokk mað-
ur hefur kosið.
Og svo á forsætisráðherra að bera
ábyrgð á og velja sjálfur meðráð-
herra sína og hann á þá að hafa
alveg frjálsar hendur og hann á að
hafa að leiðarljósi að til þeirra
embætta veljist athafnamenn með
þekkingu á viðkomandi málaflokk-
um. Og forsætisráðherra á að
stjórna sínum mönnum eins og for-
stjóri, - hann á að ráða þá og hann
á að reka þá, ef þeir standa sig ekki
nógu vel.
Komandi kosningar
Það er með nokkrum kvíða að
maður horfir til næstu kosninga til
Alþingis. Að undanfórnu hafa póli-
tíkusar verið önnum kafnir við aö
tryggja sig í sessi og láta þá einskis
ófreistað til þess að komast á þing.
Skoöanakannanir, forval og ann-
ar bófahasar, prófkjör, opin og lok-
uð, allt er þetta að ganga yfir kjós-
endur þessar vikurnar. Og svo
gengur maður að kjörborðinu
hundóánægður og kýs gamla flokk-
inn sinn.
Er ekki kominn tími til að breyta
þessu? Jú.
Við eigum að hugsa meira um
þjóðræknismál. Við eigum að
hugsa um landið okkar sem við
eigum í sameiningu, auðlindir
landsins og nýtingu þeirra, sam-
kostnað þegnanna allra og þátttöku
þeirra allra í lýðræðislegri skipt-
ingu lífsgæða og lífeyris.
Viö eigum að beita okkur fyrir
róttækum breytingum á stjómsýsl-
unni í landinu og auka frelsi ein-
staklinganna til lýðræðislegrar
þátttöku um hvaða stefnu eigi að
fylgja viö rekstur búsins.
Það pólitíska kerfi, sem við búum
nú við, er bæði rotið og úrelt, -
breytum því.
Gangið í Þjóðræknisfélagið.
Jón Ásgeirsson
„Viö eigum að beita okkur fyrir róttæk-
um breytingum á stjórnsýslunni í
landinu og auka frelsi einstaklinganna
til lýðræðislegrar þátttöku um hvaða
stefnu eigi að fylgja við rekstur bús-
ins.“