Dagblaðið Vísir - DV - 15.03.1991, Blaðsíða 31

EÖSTXJDAGUR 15. MARS 1991.
39
dv______________________Meiming
Ferskir vindar
Floti tímarita um sagnfræði er furðustór. Saga
er forystuknörrinn með þungan og dýran farm.
Um land allt eru svo gerð út fleiri héraðsrit en
talin verða á fmgrum sér, sum árlega, önnur
óreglulegar. Þau eru tengd sögu viðkomandi
byggðarlaga, Skagfirðingabók, Múlaþing, Goða-
steinn og Landnám Ingólfs, svo að fáein dæmi
séu nefnd. Enn má telja Nýja sögu, þar sem
háskólamenn gera tilraun (vel heppnaöa) til að
miðla fræðum sínum á lesendavænum texta.
Loks hafa ungir sagnfræðinemar haldið úti
vönduðu riti, Sögnum, í meira en tíu ár. Þar
blása ferskir vindar, eins og Eggert Þór orðar
það í yfirhtsspjalli, og nýir straumar endur-
speglast í efnisvah og raunar ekki síður í útliti
blaðsins.
Á forsíðu síðasta og ehefta heftis er mynd sem
varla hefur þótt prenthæf þegar hún var tekin
árið 1916. Hún sýnir móður að gefa tvíburason-
um sínum brjóst. (Þar er á ferð amma og nafna
Guðrúnar Þorbergsdóttur, eiginkonu núverandi
fjármálaráðherra.) Enda eru athuganir á sögu
kvenna og barna margar í heftinu.
Frágangur og útlit er til sóma. Útgefendur
hafa fengið stuðning tveggja reyndari penna.
Eggert Þór dregur upp líflega mynd af dætrum
Reykjavíkur á árunum milh stríða, þeim sem
hneyksluðu eldri kynslóðir með því að fylgja
erlendri tísku, fleygja sauðskinnskónum fyrir
háa hæla og fá ser vinnu á skrifstofu fremur
en flýta sér í hjónaband. Kannski í búð. Guðjón
Friðriksson birtir könnun sem sýnir að frá
1887-1919 fengu yfir hundraö konur verslunar-
leyfi hér í höfuðborginni. Kringum 1880 voru
verslanir ennþá öðrum þræði krár þar sem kon-
ur gátu varla komið inn án þess að sæta aðk-
asti drukkinna dóna sem héngu þar daglangt.
En upp úr því var farið að huga að stofnun
Tviburamóðir árið 1916.
Bókmenntir:
Inga Huld Hákonardóttir
dömudehda, fyrstu búðarmeyjamar ráðnar til
starfa og árið 1887 varð Ágústá Svendsen, ekkja
og þriggja barna móðir, fyrst kvenna til að setja
eigin verslun á fót. Fleiri komu í kjölfarið og
seldu slifsi, svuntur og hatta, mjólk og „templ-
aradrykki“, blóm og kransa.
Alhr sagnfræðinemarnir, fimm phtar, fjórar
stúlkur, hafa fundið sér áhugaverð rannsóknar-
efni. Tvær greinar fjalla um uppeldisviðhorf frá
siðaskiptum th aldamótanna 1900 og í þeirri síð-
ari rakin ýmis dæmi þess aö reynt var að af-
stýra því að stúlkur lægju í bókum. Þær áttu
að sópa gólf, elda graut og passa börn. I þeirri
þriðju segir frá Katrínu Thoroddsen lækni. Hún
hneykslaði almenning kringum 1930 með erindi
um getnaðarvarnir. Síðar, þegar hún sat á þingi
rétt fyrir 1950, voru tillögur hennar um dag-
heimili, sérsköttun hjóna og nýja ávexti handa
börnum, langt á undan sínum tíma, svæfðar um
sinn.
ítarlegt og gagnlegt er yfirlit um Stóradóm,
refsilöggjöf um ólögmætar barneignir frá 1564.
Ég verð þó sem snöggvast að bregða mér í gervi
villumeistara og leiðrétta það atriði að sárasótt
(sýfihs) hafi verið óþekkt hér á landi. Árið 1526
samþykkti Alþingi ákveðinn taxta fyrir læknis-
hjálp við sárasótt og fékk einn læknirinn jörðina
Skáney í Borgarfirði. Þegar sóttin hvarf á 17.
öld vildu sumir þakka það tóbakinu sem um það
leyti barst th landsins.
Hagsögulegt innlegg er umfjöllun um báta-
stærðir upp úr 1700. Hún hefst á tilvitnun í Ein-
ar Benediktsson og er prýdd myndum af brim-
lendingu og sjómönnum í skinnklæðum. Annar
höfundur athugar hvort sumir prestar á 18. og
19. öld hafi haft of litlar tekjur th að mennta
böm sín. Sú þriðja notar Píningsdóm (1490) sem
rökstuðning fyrir þátttöku íslendinga í evr-
ópskri efnahagssamvinnu.
Stórmerk er Dáin úr vesöld, athugun á sextán
dómsmálum frá 1802 th 1919 þar sem ákæra var
ýmist ih meðferð eða kynferðisafbrot gagnvart
bömum. Vom mörg barnanna barin eða svelt
í hel. Efnið viröist ekki fullunnið nema hér sé
kafh úr lengra máh. Höfundurinn, Guðfinna
M. Hreiðarsdóttir, fer hér inn á nýjar slóðir og
gangi henni vel því hér blasir við dapurlegt
verkefni en dýrmætt fyrir samtíma okkar.
Sagnir, 11. árgangur, 1990.
Sagnfræðistofnun Háskóla íslands. 96 bls.
Fréttir
Veður
Allhvöss norðaustanátt og snjókoma eða él á Vest-
fjörðum og hiti nálægt frostmarki en austan og suð-
austan kaldi eða stinningskaldi og skúrir annars stað-
ar og 1-5 stiga hiti, hlýjast sunnanlands. Hvasst og
rigning sunnanlands í kvöld og nótt.
Akureyri
Egilsstaðir
Kefla víkurflug völlur
Kirkjubæjarklaustur
Raufarhöfn
Reykjavík
Vestmannaeyjar
Helsinki
Kaupmannahöfn
Ósló
Stokkhólmur
Þórshöfn
Amsterdam
Barcelona
Berlin
Chicagó
Feneyjar
Frankfurt
Glasgow
Hamborg
London
LosAngeles
Lúxemborg
Madrid
Malaga
Mallorca
Montreal
New York
Nuuk
Paris
Róm
Valencia
Vín
Winnipeg
skýjað -1
skýjað 3
súld 4
alskýjað 3
snjókoma 0
alskýjað 5
þokumóða 5
þokumóða -3
rigning 7
þoka -1
þokumóöa 2
alskýjað 4
þokuruðn. 7
þokumóða 7
þokumóða 6
heiðskírt -1
þokumóða 6
þokumóða 7
rigning 5
þokumóða 10
skýjað 8
skýjað 12
þokumóða 8
heiðskírt 8
léttskýjað 11
þokumóða -7
léttskýjað 1
rigning 3
léttskýjað -9
þokumóða 10
þokumóða 9
þokumóða 7
þokumóða 3
heiöskírt -4
Gengið
Gengisskráning nr. 52. -15. mars 1991 kl. 9.15
Einingkl. 12.00 Kaup Sala Tollgengi
Dollar 57,170 57,330 55,520
Pund 105,664 105,960 106.571
Kan. dollar 49,496 49,634 48,234
Dönsk kr. 9,3914 9,4177 9,5174
Norsk kr. 9,2284 9,2542 9,3515
Sænsk kr. 9,7894 9,8168 9,8370
Fi. rnark 15,0230 15,0650 15,1301
Fra. franki 10,5861 10,6157 10,7399
Belg. franki 1,7498 1,7547 1,7744
Sviss. franki 41,6539 41,7705 42,2205
Holl.gyllini 31,9966 32,0862 32,4394
Þýskt mark 36,0683 36,1692 36,5636
it. líra 0,04833 0,04846 0,04887
Aust. sch. 5,1260 5,1403 5,1900
Port. escudo 0,4145 0,4157 0,4181
Spá. peseti 0,5787 0,5803 0,5860
Jap. yen 0,41898 0,42015 0,41948 ’
Irskt pund 96,037 96,306 97,465
SDR 79,4126 79,6348 78,9050
ECU 74,0780 74,2853 75,2435
„Svartir mánudagar“ valda misskilningi:
Hluthafar eru
jaf n vel settir
Sölugengi hlutabréfa í Eimskipafélagi íslands Hf. Gengi
/ - Jöfnun
6 Jöfnun V
5 Jöfnun J l/r 5,45
4
3
2 .
0
29.09.88 16.03.89 15.03.90 06.03.91
Hér sést vel hvernig skráð sölugengi hlutabréfa i Eimskip hefur lækkað
árvisst eftir aðalfundi félagsins vegna jöfnunar og útgreidds arðs. Hlut-
hafarnir eru engu að siður jafnvel settir og áður.
Nokkrir hafa hringt í DV vegna
fréttar síðasthðinn mánudag um
lækkun á gengi hlutabréfa í Eimskip
eftir aðalfund félagsins og lýst yfir
áhyggjum sínum.
Af þessum hringingum má ráða að
margir virðast ekki hafa lesið meira
en fyrirsögnina: „Svartir mánudag-
ar“ fram undan, og hafa þess vegna
að sjálfsögðu ekki áttað sig á því sem
þar var útskýrt rækilega; hvers
vegna gengi hlutabréfa í íslenskum
fyrirtækjum lækkar oft eftir aðal-
fundi, Þetta er árviss viðburður og
tengist Eimskip ekkert sérstaklega.
Hér er því ítrekað að'þrátt fyrir að
skráð gengi hlutabréfa í Eimskip
hafi lækkað vegna ákvörðunar aðal-
fundar um 10 prósent útgáfu jöfnun-
arhlutabréfa og 10 prósent útgreidds
arðs eru hluthafar í Eimskipi jafnvel
settir eftir fundinn og þeir voru fyrir
hann.
Á meðfylgjandi línuriti sést glöggt
hvernig skráð sölugengi hlutabréfa í
Eimskip hefur lækkað á hverju ári
eftir aöalfundina. Það var þessi ár-
vissa lækkun vegna jöfnunarhluta-
bréfa og útgreidds arðs sem var köh-
uð „svartir mánudagar“. -JGH
Nauðungaruppboð
þriðja og síðasta,
á eftirtöldum eignum:
Ásbraut 9, 1. hæð t.v., þingl. eigandi
Garðar Guðjónsson, fer fram á eign-
inni sjálfri mánudaginn 18. mars 1991
kl. 13.15. Uppboðsbeiðandi er Guðjón
Ármann Jónsson hdl.
Kópavogsbraut 85, kjallari B, þingl.
eigandi Gunnlaugur Sigurbjömsson,
fer fram á eigninni sjálfri mánudaginn
18. mars 1991 kl. 17.00. Uppboðsbeið-
andi er Bæjarsjóður Kópavogs.
Vallhólmi 6, þingl. eigandi Ingvar
Gunnarsson, fer fram á eigninni sjálfri
mánudaginn 18. mars 1991 kl. 14.00.
Uppboðsbeiðendur eru Bjöm Ólafur
Haílgrímsson hrl., Fjárheimtan hf.,
íslandsbanki, Kjartan Ragnars hrl. og
Bæjarsjóður Kópavogs.
Bæjarfógetiim í Kópavogi
Fislcmarkaðimir
Fiskmarkaður Hafnarfjarðar
14. mars seldust alls 109,035 tohn.
Magn í Verð í krónum
tonnum Meöal Lægsta Hæsta
Þorskur 54,916 93,45 90,00 109,00
Þorskur, ósl. 6,346 82,06 70,00 91,00
Smáþorskur, ósl. 0,037 45,00 45,00 45,00
Smáþorskur 0,477 63,42 59,00 71,00
Ýsa 5,678 120,99 90,00 139,00
Ýsa.ósl. 1,501 103,00 90,00 109,00
Karfi 10,473 36,57 35,00 37,00
Ufsi 4,092 41,22 30,00 44.00
Steinbítur 2,048 38,66 34,00 39,00
Steinbítur, ósl. 14,373 34,23 34,00 37,00
Keila, ósl. 0,105 23,00 23,00 23,00
Koli 0,394 48,34 48,00 59,00
Keila 1,158 29,00 29,00 29,00
Hrogn 1,642 158,16 10,00 195,00
Skötuselur 0,316 207,82 175,00 225,00
Lúða 0,600 444,83 350,00 515,00
Langa 0,886 52,29 61,00 54,00
Blálanga 2,278 53,00 53,00 53,00
Lýsa 0,015 20,00 20,00 20,00
Rauðm/gr. 0,051 109,00 109,00 109,00
Ufsi, ósl. 1,591 29,33 29,00 30,00
Faxamarkaður
14. mars seldust alls 192,783 tonn.
Þorskur. sl. 50,690 97,31 85,00 120,00
Þorskur, ósl. 11,763 91,63 52,00 100,00
Þorskur, smár 0,494 71,00 71,00 71,00
Ýsa, sl. 7,598 110,87 40,00 113,00
Ýsa, ósl. 1,550 93,38 88,00 108,00
Karfi 83,429 35,44 33,00 38,00
Ufsi 14,941 49,71 23,00 50,00
Ufsi, ósl. 0,590 41,00 41,00 41,00
Steinbítur 12,482 42,38 33,00 44,00
Skötuselur 0.558 205,00 205,00 205,00
Skarkoli 1,000 65,34 48,00 70,00
Skata 0,039 187,44 100,00 210,00
Rauðmagi 0,157 124,04 120,00 125,00
Lúða 0,570 459,54 385,00 500,00
Langa 2,803 50,57 20,00 79,00
Kinnar 0,157 105,89 105,00 110,00 ‘
Keila 0,936 32,17 30,00 38,00
Hrogn 2,324 185,22 110,00 210,00
Gellur 0,031 305,32 295,00 315,00
Blandað 0,517 32,81 20,00 65,00
Undirmál 0,123 37,64 20,00 51,00
Fiskmarkaður Suðurnesja
14. mars seldust alls 285,936 tonn.
Þorskur, dbl. 1,000 64,00 64,00 64,00
Þorskur, ósl. 159,942 83,54 50,00 109,00
Þorskur, sl. 0,464 77,68 50,00 109,00
Ýsa, ósl. 12,736 103,51 30,00 115,00
Karfi 3,627 37,61 15,00 44,00
Keila 7,352 23,63 10,00 30,00
Steinbítur 21,047 30,98 29,00 34,00
Skarkoli 0,620 60,65 20,00 64,00
Lúða 0,126 473,89 385,00 505,00
Hrogn 0,536 207,31 190,00 210,00
Ufsi 74,040 35,06 25,00 37,00
Hlýri 0,250 29,00 29,00 29,00
Langa 2,450 42,04 39,00 44,00 .
Rauðmagi 0,050 98,00 98,00 98,00
Blandað 1,696 17,84 10,00 28,00
MARGFELDI 145
PÖNTUNARSÍMI • 653900
Fjölmiðlar
Eldhús-
dagsumræður
Það er synd að segja annaö en
þjóðinni sé misþyrmt meö því að
sjónvarpa eldhúsdagsumræðum á
Alþingi. Það er náttúrlega af hinu
góða að leyfa fólki að fylgjastmeð
almennum stjórnmálumræöum á
þinginu. Sérstaklega þegar svo stutt
er í kosningar sem nú.
Þaö erhinn bóginn stórspurning
hvort eigi að sjónvarpa slíkum um-
ræðum heilt flmmtudagskvöld.
Þaöhvarflar að manni aðþað sé
frekarvilji alþingismannaen óskir
almennings í landinu sem ráða því
að sjónvarpið er látið eyðamestöll-
um útsendingartíma sinum í þetta
efni. Þeir sem vilja fylgjast meö
umræöum frá Alþingi er í lófa lagið
að gera þaö í útvarpinu, þar sem rás
1 er einnig undirlögð af þessu efni.
Það væri svo gaman að sjá ein- j
hverjakennun gerða á því hversu
margir fylgjast með þessum umræð-
um. Svo og að fá svar við þeirri
spurningu h vort að fólk almennt
vill horfa á eldhúsdagsumræður í
sjónvarpinu. Ef meirihlutiim vih fá
að sjá framan í þingmenn sína með-
an þeir tala þá er náttúrlega sjálf-
sagtaðfaraað vilja meirihlutans.
Jóhanna Margrét Einarsdóttir