Dagblaðið Vísir - DV - 05.03.1992, Qupperneq 2

2
FIMMTUDAGUR 5. MARS 1992.
Fréttir
Stórvaxandi atvinnuleysi
á höf uðborgarsvæðinu
- segir Jóhanna Sigurðardóttir, félags- og atvinnumálaráðherra:
- Er atvinnuleysi orðið viðvarandi
á íslandi eins og i flestum ná-
grannalöndum okkar?
„Atvinnuleysi sem við höfum
gengið í gegnum undanfarin ár
hefur verið bundið sveiflum í sjáv-
arútvegi. Vanalega hefur janúar-
mánuður verið erfiður í þessu til-
liti en síðan hefur atvinnuleysið
gengið til baka. Það hefur því ekki
haft keðjuverkandi áhrif inn í aðr-
ar starfsgreinar. Nú erum við aftur
á móti að upplifa afleiðingar af
fimm ára samdráttarskeiði hér á
landi. Sá samdráttur hefur haft
keðjuverkandi áhrif inn í aðrar
starfsgreinar en sjávarútveginn.
Atvinnuleysi í þjónustugreinum og
iðnaöi er því nýtt fyrir okkur. I
Reykjavík errnn við að sjá mun
meira atvinnuleysi en áður. Til aö
mynda er verkafólk og verslunar-
menn um helmingur atvinnu-
lausra í höfuðborginni í janúar.
Þess vegna erum við nú að sjá ann-
ars konar atvinnuleysi en við höf-
um séð áður. Þótt atvinnuleysið hjá
okkur sé ekki jafn alvarlegt og ann-
ars staðar á Norðurlöndunum, þar
sem það hefur tvöfaldast á einu
ári, má búast við að þetta ástand
hjá okkur verði langvinnara en
verið hefm- um áratugaskeið.
- Er atvinnuleysið þá ef til vill enn
að aukast?
„Þótt tölur fyrir febrúar liggi ekki
fyrir hygg ég að tölur fyrir þann
mánuð, sem eiga að gefa okkur
meiri vísbendingar um framhaldið,
muni sýna að atvinnuleysið á
landsbyggðinni hafi að stærstum
hluta gengið til baka. Hins vegar
held ég að við munum sjá verulega
aukningu atvinnuleysis á höfuð-
borgarsvæöinu. Ég held aö aukn-
ingin verði meiri en í janúar en þá
var hún 50 prósent á milli mánaða.
Ef ég ætti einhveiju að spá kæmi
mér ekki á óvart, miðað viö þær
vísbendingar sem við höfum, að
aukningin á höfuðborgarsvæðinu
yrði 20 til 25 prósent á sama tíma
og það gengur til baka á lands-
byggðinni. En ég held að heildarat-
vinnuleysið í landinu verði ekki
meira í febrúar en í janúar en þá
var það 3,2 prósent."
- Heldurðu að sú ákvörðun ríkis-
stjórnarinnar að fara ekki út í sér-
tækar aðgerðir i atvinnumálum
eigi hér hlut að máli?
„Ég held að það hafi ekki verið
hægt að ganga lengra inn á þá
braut að koma fyrirtækjunum til
bjargar, eins og gert var í tíð síð-
ustu ríkisstjórnar. Það átti að ein-
hveiju leyti rétt á sér þá og bjarg-
aði mörgum fyrirtækjum. Þó hygg
ég að þar hafi verið of langt gengið.
Ég hygg að við séum einnig að súpa
seyðið af þeirri offjárfestingu sem
farið var út í upp úr kreppuárunum
1967 til 1969.“
- Þú nefndir árin 1967 til 1969. Þá
varð mikill landflótti héðan vegna
atvinnuástandsins. Óttastu að það
endurtaki sig nú? ,
„Það er allt önnur staða uppi nú.
Þá fluttist fólk til Norðurlandanna,
einkum Svíþjóðar. Þar, sem og á
öðrum Norðurlöndum, er nú miklu
meira atvinnuleysi en var þá. Það
er þvi ekki eins mikið þangað að
sækja fyrir fólk.“
- Verður dregið úr atvinnuleyfum
til útlendinga?
„Við hljótum að taka mjög
strangt á öllum atvinnuleyfum til
útlendinga á næstunni. Viö veitt-
um 2.300 atvinnuleyfi á síöastliðnu
ári og munum taka mjög strangt á
þeim í ár. Aftur á móti höfum við
þurft að halda fiskvinnslunni uppi
á ýmsum stöðum með útlending-
um. íslendingar hafa hreinlega
ekki vilja ganga inn í þessi störf.
Það er út af fyrir sig áhyggjuefni."
- Ert þú eða ríkisstjómin í heild
með eitthvað á pijónunum til að
auka atvinnu í landinu i ljósi ríkj-
andi ástands?
„Ríkisstjómin var með fjárlaga-
gerðinni að skapa almenn rekstrar-
skilyrði fyrir fyrirtækin í landinu.
Við höfum lagt grunn að áfram-
haldandi stöðugleika og lækkun
fjármagnskostnaöar hjá fyrirtækj-
um. Því er ekki hægt að segja að
Yfirheyrsla
Sigurdór Sigurdórsson
ríkisstjómin hafi verið að halda að
sér höndum þótt hún hafi ekki vilj-
að grípa til sértækra aðgerða. Ef
við skoðum ástandið í atvinnumál-
unum í víðara samhengi getum við
spurt hvað löndin í kringum okkur
hafa gert til að draga úr atvinnu-
leysi. Það er einkum þrennt sem
þau hafa gert. Þau hafa stóraukið
alla starfsmenntun. í það mál höf-
um við lítiö lagt og að mínum dómi
allt of lítið. Við munum því leggja
aukna áherslu á starísmenntunina
og raunar höfum við í félagsmála-
ráðuneytinu til þess fjárveitingu.
Þá hefur víða verið gripið til þess
ráðs að hækka ellilífeyrisaldurinn.
Hér hafa hins vegar verið uppi
hugmyndir um að lækka hann. Það
tel ég óraunhæft miðað viö þá stöðu
sem við erum í. Síðan hefúr verið
farið út í það á Norðurlöndunum að
greiða ákveðið framlag með hveij-
um starfsmanni. Þetta er það helsta
sem gert hefur verið á Norðurlönd-
unum. Það sem ég vil fara út í, ef til
lengri tíma er litið, er að auka fjár-
magn til starfsmenntunar."
- En hvað er til ráða í nánustu
framtíð?
„Ég tel aö ef viö náum EES-
samningunum muni það breyta
mjög miklu fyrir sjávarútveginn
og skapa aukin tækifæri bæði fyrir
útgerð og fiskvinnslu. Ég vil einnig
að fullnýting sjávarfangs verði
stóraukin í landinu. Þá vil ég sjá
ferðaþjónustuna eflast sem at-
vinnugrein og ég vil líka að menn
skoði sameiningarmál sveitarfé-
laga sem ég hef hug á að verði að
veruleika. Það myndi auðvelda
hagræðingu og samruna hjá fyrir-
tækjum. Það myndi einnig auð-
velda að flytja stofnanir út á land
sem gæti verið einn Úður í atvinnu-
uppbyggingu. Mér finnst enginn
stjórnmálaílokkur 1 landinu hafa
mótað skynsamlega atvinnumála-
stefnu á liðnum árum. Það hefur
verið sagt aö þorskurinn móti at-
vinnumálastefnuna og það er sjálf-
sagt eitthvað til í því. Ég held aö
enda þótt atvinnulíf okkar sé ein-
hæft séu skilyrði fyrir því að gera
það fjölbreyttara."
- Hér hefur ekkert atvinnuleysi
verið í rúmlega 20 ár. Ef við förum
að sjá atvinnuleysistölur upp á 3 til
5 prósent er Atvinnuleysistrygg-
ingasjóður þá nógu öflugur tÚ að
taka á móti slíku atvinnuleysi?
„Nei, hann er það ekki. Hann er
ekki í stakk búinn til að mæta
meira en rúmlega 2 prósent at-
vinnuleysi. Hann þarf því umtals-
vert fé ef um verður að ræða mikið
atvinnuleysi. Atvinnuleysiö var 3,2
prósent í janúar. Ef sú tala helst
út árið þarf sjóðurinn að fá aukiö
fé. Hvert prósent í atvinnuleysi
kostar sjóðinn 600 til 650 milljónir
króna á ári. í fjárlögunum er gert
ráð fyrir 2,6 prósent atvinnuleysi
sem var spá Þjóðhagsstofnunar. Ég
er að bíða eftir nýrri spá Þjóðhags-
stofnunar um atvinnuástandið en
þeir vilja ekki gera hana fyrr en
atvinnuleysistölur fyrir febrúar
hggja fyrir. Ég er að vona, og margt
bendir til þess, að atvinnuleysið
yfir árið fari ekki fram úr spá stofn-
unarinnar og verði á bilinu 2,6 til
3,0 prósent. Það sem ég hins vegar
óttast mest er að ef við getum ekki
aukið atvinnutækifærin þá sjáum
við þessar tölur og jafnvel hærri á
næsta ári líka. Svona atvinnuleysi
hefur áhrif á útstreymi úr Atvinnu-
leysistryggingasjóöi, það hefur
áhrif á lífeyristryggingarnar, það
hefur áhrif á félagsmálastofnanir.
Það er þvi víða sem þarf að skoða
hvaða áhrif atvinnuleysið hefur.“
- Ef þetta atvinnuleysi helst, svo
ég tali ekki um ef það eykst, eru
atvinnuleysisbætur hér á landi
nógu háar?
„Bæturnar eru nú 42 til 44 þús-
und krónur á mánuði. Það vitað
allir að enginn lifir af þessari upp-
hæð. Kerfið er þannig nú að ef fólk
er búiö að vera ár á atvinnuleysis-
bótum dettur það út og fær engar
bætur næstu 16 vikurnar. Þetta
atriði er í skoðun hjá mér eins og
margt fleira sem tengist atvinnu-
leysinu. Það er hins vegar margt
sem má skoöa í þessu sambandi.
Borgar. sig að hafa fólk á atvinnu-
leysisskrá ef okkur vantar fólk í
heimaþjónustu sem mun aukast ef
loka þarf deildum á sjúkrahúsum?
Getur ekki þama verið starfsvett-
vangur fyrir einhveija sem eru á
atvinnuleysisbótum? Það er margt
sem maður hefur áhyggjur af um
þessar mundir og þetta er tvímæla-
laust erfiðasta tímabil sem ég hef
gengið í gegnum sem atvinnumála-
ráðherra síðan ég varð ráöherra
árið 1987. Þú nefndir töluna 4 til 5
prósent atvinnuleysi. Fari svo er-
um við komin út í mjög háskalegt
atvinnuleysi. Ég held að það sé fátt
sársaukafyllra en að sjá fullfrískt
fólk ganga um atvinnulaust. Það
hlýtur því að vera forgangsverk-
efni ríkisstjómarinnar að taka á
þessu máli,“ sagði Jóhanna Sigurð-
ardóttir.
-S.dór