Dagblaðið Vísir - DV - 21.04.1992, Blaðsíða 15

ÞRIÐJUDAGUR 21. APRÍL 1992.
15
Vondar fréttir -
vondar hugmyndir
„Við höfum undanfarið lesið, séð og heyrt fréttir um það að læknar og
hjúkrunarfólk í Austur-Þýskalandi hafi drekkt fyrirburum."
Ólíkt flestum öörum smáþjóðum
þekkja íslendingar hiö illa ekki af
eigin raun. í huga þeirra er það
aðeins frétt af sjónvarpsskjá, mynd
í blaði, ef til viU efni í eitt eða tvö
hjartnæm kvæði. Nú halda vafa-
laust margir, eftir að sósíalisminn
féll í Austur-Evrópu og Rússlandi,
að upp sé runninn tími hins góða.
Nú getum við dansað saman vín-
arvalsa í stað þess að þramma
norður og niður eftir einhverjum
hergöngumarsi.
Ég er hræddur um að þessir
menn hafi rangt fyrir sér. Mann-
kynið hefur ekki skipt um eðli. í
sérhverjum manni býr h'till djöfull
og lítill engill og við góðar leikregl-
ur og góðar hugmyndir laðast hið
betra eöli mannsins fram en við
vondar leikreglur og vondar hug-
myndir hið verra eðli hans.
Fréttir af barnadrápum
og nauðungarvændi
Við höfum undanfarið lesið, séð
og heyrt fréttir um það að læknar
og hjúkrunarfólk í Austur-Þýska-
landi hafi drekkt fyrirburum.
Væru börn veikburða og htt mann-
vænleg gerði þetta fólk sér lítið fyr-
ir og drap þau. Hlýtur okkur flest
að hrylla við þessu þótt fróðlegt
væri að vísu að heyra hvað fylgis-
menn frjálsra fóstureyðinga hafa
að athuga við þetta.
Við höfum líka fengið fréttir af
Kjallarinn
Dr. Hannes Hólmsteinn
Gissurarson
lektor i sljórnmálafræði
því að konur í Kóreu krefjist nú
skaðabóta af japanska ríkinu fyrir
þgð að þær voru neyddar til að
stunda vændi fyrir herlið hinnar
rísandi sólar í síðari heimsstyijöld.
Japanska stjórnin hefur opinber-
lega beðið þessar hart leiknu konur
afsökunar en ekki fengist til að
greiða þeira neinar skaðabætur.
Boðskapur Platóns í Ríkinu
Vafalaust telja íslendingar þessa
hörmulegu atburði harla fjarlæga.
En á dögunum kom út rit á íslensku
þar sem sama athæfi er boðað og
stundaö var í Austur-Þýskalandi
og Japan. Valinkunnur háskóla-
kennari, Eyjólfur Kjalar.Emilsson,
annaðist þýðinguna og hið virðu-
lega íslenska bókmenntafélag sá
um útgáfuna. Ég á hér að sjálfsögðu
við Ríkið eftir Platón en sú bók
geymir lýsingu hans á fyrirmynd-
arríki þar sem heimspekingar
stjóma.
B-C) að í fyrirmyndarríkinu skuli
stunda skipulagðan bamaútburð.
Þau börn sem þyki veikburða eða
lítt mannvænleg verði umsvifa-
laust látin deyja. Hér er komin sú
hugmynd sem framkvæmd var i
Austur-Þýskalandi til skamms
tíma. Þá lætur Platón þá skoðun í
Ijós (468C og 460B) að vaskir her-
menn skuli fá að velja sér rekkju-
nauta. Við sjáum að bragði hlið-
stæðuna við framferði japönsku
herstjórnarinnar í síðara stríði.
Margt fleira er svipað með hug-
myndum Platóns og þeim alræðis-
kenningum sem tugmilljónir
manna hafa fengið að kynnast
þessa öldina. En þetta tvennt rifjaö-
ist sérstaklega upp fyrir mér við
hinar nýlegu fréttir af barnadráp-
um og nauðungarvændi. Ekkert er
greinilega nýtt undir sólinni.
Sósíalisminn ekki horfinn
Sósíalisminn er ekki horflnn úr
sögunni. Hann mun koma fram
aftur undir öðrum nöfnum. Hið illa
hefur ekki verið gert útlægt í eitt
skipti fyrir öll úr vestrænum lýð-
ræðisríkjum, heldur leynist það
áfram í bókum eins og Ríkinu eftir
Platón. En til þess eru vondar hug-
myndir að varast þær og reynslan
til að læra af henni og þess vegna
hef ég hér leyft mér að benda á
hliðstæður úr nútímasögu við boð-
skap Platóns.
Hannes Hólmsteinn Gissurarson
„Hið illa hefur ekki verið gert útlægt í
eitt skipti fyrir öll úr vestrænum lýð-
ræðisríkjum heldur leynist það áfram
1 bókum eins og Ríkinu eftir Platón.“
Þar er sagt (459D, 460C og 461
Markúsarnetið
- björgunartæki
Að undanförnu hafa orðið nokk-
ur skrif um Markúsarnetið sem
björgunartæki. Tilefnið var björg-
un manns af b/v Krossnesinu þann
23. febrúar sl.
Ég undirritaður hef nú, sem
endranær, fylgst með þessum skrif-
um vegna þess þáttar sem ég átti í
gerð þessa nets.
Um tilurð netsins
Árið 1971 var ég starfandi lög-
reglumaður í Vestmannaeyjum og
eins og svo margir, sem þekktu til
í Vestmannaeyjum á þessum tíma,
vissi ég að oft var mikil ókyrrð í
höfninni. Fyrir kom að menn féllu
í sjóinn á milli skips og bryggju,
einnig á milh skipa, nokkrir fórust
af þessum völdum en mörgum var
bjargað með ófullkomnum búnaði.
Oftar en ekki settu björgunarmenn
sig í hættu við björgunina.
Það var þá sem vaknaði sú hug-
mynd innan okkar hóps í lögregl-
unni að útbúa net sem hægt væri
að nota til að veiða menn upp úr
sjónum. Hugmynd þessari var lýst
fyrir Ingólfi heitnum Teodórssyni
netagerðarmeistara sem síðan
hannaði net þetta.
Það var svo árið 1981, nokkru eft-
ir að ég hóf störf í lögregluiiði Hafn-
arfjarðar, að upp kom atvik við
höfnina sem varð th þess að ég fékk
leyfi þáverandi yfirlögregluþjóns,
Steingríms Atlasonar, til að láta
búa til áþekkt net fyrir okkur.
Markús heitin Þorgeirsson var
þá orðin góður kunningi minn og
kom hann oft á lögreglustöðina og
fékk sér kaffi. Eg hafði einnig
nokkrum sinnum komið í bílskúr
hans við Hvaleyrarbrautina en þar
vann hann við að búa til ugpskip-
unarnet fyrir skipafélögin. Ég lýsti
KjaHarinn
Björn Guðmundsson
lögreglumaður
og fyrrv. sjómaður
þessu neti fyrir Markúsi og varð
það úr að hann tók að sér að búa
það th.
Því var það að ég teiknaði upp
netið og átti hann að búa það th
eftir þeirri teikningu. Teikningin
gerði ráð fyrir að netið yrði hnýtt
á legg, bæði á síðum og göflurn, en
hann haföi það þannig að upptökur
voru í göflum en síður leystar við
síðutó netsins.
Ég benti honum á að þetta væri
ekki rétt og þegar togað væri í gafl-
böndin lokaðist netið og gæti það
valdið erfiðleikum þeim sem væru
að reyna að komast í netið.
Upp úr þessu fékk Markús þá
hugmynd að gera þetta net þannig
úr garði að nota mætti það sem
björgunartæki um borð í bátum og
skipum og fékk hann mig til að
hjálpa sér. Ég teiknaði því upp nýtt
net sem er í höfuðdráttum það net
sem nú er kallað M-2.
Það net sem væntanlega er kallað
M-l, var af vanefnum gert, og vissi
ég að við æfingar með því komu
fram miklar kvartanir yfir því og
einnig ábendingar um það hvað
betur mætti fara.
Óréttmæt ásökun
Mikill tími fór í það hjá Markúsi
að fá viðurkenningu á netinu sem
björgunartæki og einnig kostaði
það mikið fé og þar af leiðandi gaf
hann sér ekki mikinn tíma til að
vinna að þróun netsins eins og
skyldi og benti ég honum oft á
þetta. Tók hann öllum ábendingum
afar vel en því miður vannst hon-
um ekki tími th að vinna úr þeim
ábendingum og hugmyndum áður
en hann féh frá en Markús var sjó-
maður og skildi sjómenn og talaði
sama mál og þeir.
Ég sem þetta skrifa haföi alltaf
miklar efasemdir um færni þess
manns er tók við starfi Markúsar,
Péturs Th. Péturssonar, og vegna
þess hef ég ekkert viljað skipta mér
af því sem hefur verið að gerast í
þróun á þessu neti en þó séð að hún
hefur verið ákaflega hæg. Ég fór
þó, að áeggjan nokkurra sjómanna
árið 1985, í Siglingarmálastofnun
ríkisins og hafði þar tal af Hálfdáni
Henryssyni og lýsti ég fyrir honum
á hvern hátt ég vhdi hafa netiö.
Mér skilst að þá hafi verið gerðar
breytingar á netinu og það síðan
samþykkt af Siglingamálastofnun.
Pétur Th. Pétursson fram-
kvæmdastjóri skrifaði nýlega grein
í Morgunblaðið sem ber yfirskrift-
ina: „Oréttmætt að skella skuldinni
eingöngu á Markúsarnetið" og er
þessi grein skrifuð til vamar Mark-
úsametinu þar sem reynt var að
nota það við björgun manns af b/v
Krossnesinu.
Þessi grein er þannig skrifuð að
flestum sjómönnum blöskrar. í
staðinn fyrir að leita eftir því kvað
betur mætti fara í gerð netsins við
shkar aðstæður sem þarna voru fer
hann út í það að gagnrýna mann-
skapinn á b/v Sléttanesinu sem að
þessari björgun stóð. Skipstjórann
fyrir stjórn á skipinu, stýrimann
fyrir að kasta sér í sjóinn í flotbún-
ingi og aðra á skipinu fyrir að hafa
ekki hugsun á því að draga slaka
af netinu th að halda því greiðu.
Útkoman; þeir þurfa að fá sér nýj-
ustu gerð af netinu þá er það fuh-
komið!
Nýr útbúnaður
Á sínum tíma lýsti ég fyrir Hálf-
dáni Henryssyni hvemig ég vildi
að netið yrði gert úr garði og sagði
ég honum þá að mér fyndist það
ekki nægjaihega gott fyrr en búið
væri að fjarlægja plastflotin af síð-
um netsins og einnig vírana sem
halda eiga þvi í sundur.
Þar lýsti ég fyrir honum hug-
mynd minni um nýjan útbúnað th
að halda netinu í sundur og greiðu.
Þetta grundvallaðist af tækni sem
fyrir löngu var fundin upp. Ég sé
að þetta hefur ekki komist til skila
og þá sennhega vegna kostnaðar.
Ég hef trú á Markúsarnetinu en
það þarf að þróa það og þeir sem
það gera þurfa að taka mið af
reynslu sjómaima sem notað hafa
netið við margvíslegar aðstæður
því þeir einir hafa reynsluna.
Björn Guðmundsson
„Eg hef trú á Markúsarnetinu en það
þarf að þróa það og þeir sem það gera
þurfa að taka mið af reynslu sjómanna
sem notað hafa netið við margvíslegar
aðstæður því þeir einir hafa reynsl-
una.