Dagblaðið Vísir - DV - 09.07.1992, Síða 2
2
FIMMTUDAGUR Ó.' JÚLÍ 1992.
Fréttir
Forystumenn Alþýðubandalagsins:
Vildu nánari samskipti
við sovéska kommúnista
- samkvæmt soveskum skjölum frá árunum um 1970
Ýmsir af helstu forystumönnum
Alþýðubandalagsins vildu taka upp
samband flokksins við Kommúnista-
flokk Sovétríkjanna en sambandinu
var slitið eftir innrás Varsjárbanda-
lagsins í Tékkóslóvakíu 1968. Þessar
fuliyrðingar er að fmna í rússnesk-
um skjalasöfnum. Þaö var Ríkisút-
varpið sem greindi frá þessu í frétt-
um sínum í gærkvöldi.
Ragnar Amalds, en hann var for-
maður Alþýðubandalagsins á þessum
tíma, og Lúðvík Jósefsson, en hann
var þingflokksformaður, neita þessu
báðir og segja að málið hafi aldrei
verið rætt í stofnunum flokksins.
Alþýðubandalagið varð að stjórn-
málaflokki 1968 en til þess tíma var
það nokkurs konar kosningabanda-
lag. Sósíalistaflokkurinn var stofn-
inn í Alþýðubandalaginu. Eftir inn-
rásina í Tékkóslóvakíu var öllum
tengslum við sovéska kommúnista-
flokkinn slitiö samkvæmt því sem
haldið hefur verið fram hér á landi.
Rússnesku skjölin segja aöra sögu.
Þar segir að ýmsir forystumenn
flokksins hafi verið í nánum tengsl-
um við kommúnista í Sovétríkjun-
um.
Samkvæmt skjölunum reyndu
Sovétmennirnir mikið til að bæta
samskiptin, meðal annars með því
að bjóða flokksmönnum og starfs-
mönnum Þjóöviljans til Sovétríkj-
anna.
Sovéski sendiherrann hér á landi
sendi þau boð til Moskvu að Ragnar
Amalds, formaður Alþýðubanda-
lagsins, væri í raun áhrifalaus og að
hin raunverulegu völd hafi þá verið
í höndum Lúðvíks Jósefssonar,
Magnúsar Kjartanssonar og Eðvarðs
Sigurðssonar. í skjölunum segir að
þessir þrír hafi viljað taka upp fyrri
tengsl við sovéska kommúnista-
flokkinn. Á einum stað segir orðrétt:
„Skilið því til Lúðvíks Jósefssonar
að miöstjórn flokksins hafi athugað
tillögur hans um óopinber tengsl
Kommúnistaflokks Sovétríkjanna og
Alþýðubandalagsins með athygli og
vonast sé til þess að þessi tengsl leiði
til þess að tekið verði upp samband
milliflokkaokkar." -sme
Þrátt fyrir ausandi rigningu voru stelpurnar í unglingavinnunni á Hvolsvelli hressar þegar Ijósmyndari DV festi
á filmu. Stelpurnar heita, frá vinstri, Árný Jóna, Berglind, Kristín, Aðalheiður og Margrét. Auður verkstjóri ekur
dráttarvélinni. DV-myndJAK
Lúövík Jósefsson:
Þetta er dauðans rugl
„Það sem stendur í þessum skjöl-
um, um það segi ég bara að þetta er
dauðans rugl. Að ég hafi haft það í
huga að breyta afstöðu Alþýðu-
bandalagsins og að ég hafi reynt að
fá það til samstarfs við rússneska
kommúnistaflokkinn er ekki rétt,
mér kom það aldrei til hugar. Ég er
viss um að það á líka við um Magnús
Kjartansson og Eðvarð Sigurðsson,"
sagði Lúðvik Jósefsson, en hann,
Magnús Kjartansson og Eðvarð Sig-
urðsson eru nafngreindir sem
áhugasamastir allra um að taka upp
flokksleg samskipti við sovéska
kommúnistaflokkinn.
„Þeir í sendiráðinu hafa eflaust
sagt að ég hafi ráðið flokknum og
þeir hafa líka sagt að ég hafi viljað
taka upp samskipti. Eflaust hafa þeir
skrifað þetta líka. Þeir hafa eflaust
líka sagt aö þáverandi formaður
Sjálfstæðisflokkins væri góður mað-
ur því honum var boðið til Rússlands
þar sem hann talaöi yfir allri þjóð-
inni í útvarpi."
Lúðvík var formaður þingflokksins
og síðar ráðherra á ánmum fyrir og
eftir 1970. 1971 varð hann sjávarút-
vegs- og viðskiptaráðherra.
Þejr voru hundóánægðir
„Ég átti mikil samskipti viö Rússa
vegna viðskipta og ræddi við þá um
landhelgismálið, þeir voru á móti
útfærslunni en fóru samt með skipin
sín út úr landhelginni. Ég fór á þess-
um tíma til Moskvu til að skrifa und-
ir stóran viðskiptasamning."
- Settu þeir sig þá ekkM samband
við þig um þetta mál þegar þú varst
staddur hjá þeim?
„Aldrei nokkum tíma. Ég vissi
hins vegar að þeir voru hundóá-
nægðir. Þú veröur að átta þig á því
að þaö var samþykkt hjá Alþýuðu-
bandalaginu að flokkurinn skyldi
alltaf standa utan allra erlendra
flokkasamstarfa. Það var aldrei talað
um annað en hafa þetta svona. Hins
vegar gerist það þegar flokkurinn
var stofnaöur fomilega, það er 1968,
þá verður innrásin í Tékkóslóvakíu
og þá var samþykkt að slíta öllu sam-
bandi viö þá flokka í Austur-Evrópu
sem tóku þátt í innrásinni. Einar
Olgeirsson, sem kom úr Sósíalista-
flokknum og áður úr Kommúnista-
flokknum, skrifaði þá grein í tímarit-
ið Rétt þar sem hann sagði þetta at-
hæfi vera gegn stefnu sósíalista og
fordæmdi íhlutun Sovétríkjanna í
málefni Tékkóslavakíu. Hann var
settur á svartan lista hjá Rússum
með það sama.“
Ekki í dæminu aö banna ein-
staklingum
- Það var samþykkt flokksins að
hafa ekki samskipti við sovéska
kommúnista, en þér eða öðrum var
ekki meinað að hafa samband við þá
persónulega.
„Það er rétt. Þaö var talaö um aö
það væri ekki til í dæminu að banna
einstaklingum að hafa sambönd við
stjómmálamenn, sama hvort það var
á Norðurlöndum eða í Sovétríkjun-
um eða hvar sem var.“
- í þessum skjölum eru þú, Magnús
Kjartansson og Eðvarð Sigurðsson
nafngreindir sem helstu valdamenn
flokksins.
„Já. Skýringin gæti verið sú aö
Morgunblaðið sagði þetta sama
margoft Hluti af þessu getur líka
verið að 1971 verðum við Magnús
Kjartansson ráðherrar en ekki Ragn-
ar Amalds, sem var þó formaöur
flokksins. Ástæða þess að ég og
Magnús urðum ráðherrar var sú að
þaö kom eiginlega aldrei til greina
að Ragnar yrði ráðherra með mér
þar sem þá hefðu báðir ráðherramir
komið af landsbyggðinni, en það
mátti ekki þá frekar en núna.“
Gott að hafa einn eins og mig
„Ég held að þaö hafi veriö 1963 eða
1964 sem Bjami Benediktsson bað
mig um að vera í nefnd sem fór til
Moskvu til að ganga frá viöskiptum
milli landanna. Það þótti víst betra,
til að halda viðskiptunum, að hafa
einn eins og mig með í hópnum."
„Fyrstu stóm samningamir, sem
gerðir vom við Rússa, vom geröir
1953 þegar Rússamir gerðu við okk-
ur stórfiskkaupasamninginn þegar
Ólafur Thors var sjávarútvegsráð-
herra og landhelgin var færð út í fjór-
ar mílur. Bretarnir höfðu lokaö á
okkur og þá gerðum við fyrsta stóra
samninginn við Rússa. Það var gert
fyrir milligöngu Sjálfstæðisflokks-
ins,“ sagði Lúðvík Jósefsson.
-sme
Ólafur Ragnar Grímsson:
Fordæmanlegt
efsatter
„Það tel ég ekki vera,“ sagði Ólafur
Ragnar Grímsson, formaður Alþýðu-
bandalagsins, þegar hann var spurð-
ur hvort hann teldi fréttir um tengsl
Alþýðubandalagsins og sovéska
kommúnistaflokksins myndu koma
til með að hafa áhrif á stöðu Alþýð-
bandalagsins í dag.
„Þeir menn, sem þarna áttu hlut
að máh, eru ýmist látnir fyrir löngu
eða lifa í hárri elli. Þar að auki veit
maður aldrei hvað starfsmenn sendi-
ráða skrifa til að mikla sjálfa sig í
augum yfirboðara sinna og til að telja
þeim trú um að þeir séu að gera eitt-
hvað af viti. Ég tel að í sögu stórveld-
anna, beggja vegna Atlantshafsins,
séu til skjalasöfn full af skýrslum
sendiráðsmanna sem voru að rétt-
læta þaö að þeir voru sendir út af
örkinni. Ég hef engar ástæður til að
ætla að það sé mikill sannleikur á
bak við þessar skýrslur enda engar
slíkar heimildir að finna í sögu
flokksins. Ef það hins vegar er satt
þá tel ég það fordæmanlegt," sagði
Ólafur Ragnar Grímsson.
-sme
Ragnar Amalds, fyrrverandi formaður Alþýðubandalagsins:
Hinn mesti
misskilningur
„Þetta er hinn mesti misskilning-
ur,“ sagði Ragnar Arnalds en hann
var formaður Alþýðubandalagsins á
þeim tíma sem rússnesku skjölin
fjalla um áhuga forystumanna Al-
þýðubandalagsins til að taka upp
þráöinn í samskiptum flokkanna.
„Þegar við tókum ákvörðun 1968
um aö hætta öllum samskiptum við
þá var ekki verið að banna einstök-
um flokksmönnum að heimsækja
Sovétríkin og enn síður að banna
einstaklingum að ræða við hvem
sem menn vildu. Það var réttur hvers
og eins, jafnt í Alþýðubandalaginu
sem ööram flokkum. Það hafa fjöl-
margir framsóknarmenn, alþýðu-
flokksmenn og sjálfstæðismenn
heimsótt Sovétríkin. Við vorum á
sama plani og aðrir íslenskir stjóm-
málaflokkar, við höíðum engin
flokksleg samskipti. En hvað ein-
stakir menn hafa sagt eða gert veit
ég ekkert um.“
- Það eru þrír menn nafngreindir,
veist þú til þess að þeir hafi verið í
nánari samskiptum en aðrir?
„Mér þykir afskaplega einkenni-
legt að þessir nafngreindu menn
skyldu aldrei gera tilraun til að koma
því að innan flokksins að þeir heíöu
viljaö flokksleg samskipti ef þeir
höfðu svona mikinn áhuga á því. Ég
held að þetta sé ekki rétt. Hitt er
annað að þessi samskipti voru til
staðar í marga áratugi, bæði fyrir og
eftir heimsstyijöld. Þegar Alþýðu-
bandalagið kom til sögunnar lauk
þessum flokkslegu samskiptum,"
sagði Ragnar Amalds.
Hann sagöi að sér hefði oft verið
boðið að fara til Sovétríkjanna þegar
hann var formaður Alþýðubanda-
lagsins en hann hefði aldrei þegið
slíka ferð þar sem honum hefði ekki
þótt það viö hæfi.
-sme
Fjölburamæður á f und ráðherra
Verðandi fjölburamæður gengu í
gær á fund Sighvats Björgvinssonar
heilbrigðisráherra með ósk um
breytingu á lögum um fæöingar-
styrk. í bréfinu til ráðherra er farið
fram á tólf mánaða styrk vegna tví-
bura, átján mánaöa styrk vegna þrí-
bura og svo framvegis. Nú bætist viö
einn mánuður í fæðingarstyrk við
hvert bam umfram eitt. í bréfinu er
einnig farið fram á hækkun á fæðing-
ardagpeningum eða fyrir hvert bam
umfram eitt greiðist 3-4 mánuðir
aukalega.
Að sögn Hafdísar Ómarsdóttur gaf
ráðherra þeim ekki góðar vonir um
breytingar en hann myndi leggja
bréfið til nefndar þeirrar sem er að
endurskoða lögin um fæðingarorlof.
Hafdís sagði að mæðurnar ætluðu
næst að leita til umboðsmanns al-
þingis og fá hann til að athuga hvort
fjölburaforeldrum væri mismunað í
núverandilögum. -JJ