Dagblaðið Vísir - DV - 04.02.1993, Qupperneq 14

14
FIMMTUDAGUR 4. FEBRÚAR 1993.
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÖNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÖLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar. smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Þúsund rósir blómstri
Þótt tuttugu þúsund ný störf, sem þurfa að verða til
hér á landi fram að næstu aldamótum, samsvari flöru-
tíu nýjum álverum, er ekki þar með sagt, að rétt sé að
leysa verkefhið með því að reisa fjörutíu álver. Ný ál-
ver eru ekki rétta leiðin til að auka atvinnu.
Álver og önnur stórfyrirtæki í orkufrekum iðnaði eru
mikilvægur þáttur í þjóðarbúskap, ekki vegna atvinnu-
aukningar eða til að draga úr atvinnuleysi, heldur vegna
þess að þau fela í sér stækkun þjóðarbúsins og fleiri
stoðir undir efnahagslífi og vöruútflutningi okkar.
Til þess að stóriðja þjóni hlutverkinu, verður hún að
vera reist af erlendum peningum, sem hvorki íslenzka
ríkið né íslenzkir aðilar þurfi að fá að láni í útlöndum.
Og hún þarf að gera langtímasamning, sem tryggi fjár-
mögnun orkuvera, er reisa þarf vegna stóriðjunnar.
Stóriðja má ekki trufla innlendan peningamarkað,
meðal annars af því að það mundi hækka vextina, sem
þegar eru háir vegna Qármagnsskorts. Hún má ekki
heldur auka skuldabyrði í útlöndum umfram það, sem
svarar langtímasamningum stóriðjunnar um orkukaup.
Atvinnuleysi hefur skyndilega tekið við af fullri at-
vinnu. í stað stóriðju, sem skapar sárafá störf á hverjar
hundrað milljónir króna, mun áherzlan beinast að
smáum verkefnum, þar sem nokkur störf verða til fyrir
hverja milljón króna í fjárfestingu og lítil vaxtagjöld.
Reynslan segir okkur líka, að erfitt er að búa til at-
vinnu með opinberu handafli. Við þekkjum sjálf, að for-
gangsverkefni hins opinbera, allt frá hefðbundnum
landbúnaði yfir í laxeldi og loðdýrarækt, hafa reynzt
erfið í framkvæmd og glatað mörgum milljörðum króna.
Opinberir aðilar, ríki og sveitarfélög, geta hins vegar
reynt að búa til jarðveg, þar sem ný atvinnutækifæri
spretta upp með lítilh fjárfestingu og léttri vaxtabyrði.
Þessi leið hefur reynzt árangursríkust hjá þjóðum, sem
lengsta reynslu hafa af baráttu gegn atvinnuleysi.
Einna hæst ber menntun og endurmenntun. Gefa
þarf atvinnulausum ókeypis tækifæri til að mennta sig.
Til dæmis erlend tungumál, svo að þeir eigi auðveldara
með að afla sérþekkingar í útlöndum. Einnig bókhald
og rekstrartækni fyrir bílskúrs- og heimilisiðnað.
Gott er, að opinberir aðilar hafi milhgöngu um að
útvega ódýrt húsnæði fyrir tilraunir til smáiðnaðar.
Eins og í endurmenntuninni er mikilvægt, að ráðamenn
séu ekki með skoðanir á, hvaða sérsvið séu vænleg og
hvaða ekki, því að þær skoðanir reynast ætið rangar.
Einna mikilvægast er að lyfta þjóðinni upp úr svart-
sýni og bölmóði. Atvinnuleysið stafar nefnilega ekki af
skorti á tækifærum, heldur af því, að þjóðin er búin að
bíta sig of fast í örfáar atvinnugreinar, sem ekki standa
lengur einar undir því að útvega öhum næga vinnu.
Atvirmuaukningin fram að aldamótum mun nærri
eingöngu felast í stofnun UtiUa fyrirtækja með innan
við tíu starfsmenn. Hún felst 1 þúsundum slíkra fyrir-
tækja, en ekki í tuttugu stóriðjuverum. Til að stofna svo
mörg lífvænleg fýrirtæki þarf framtak og þekkingu.
Framtak fæst með því, að fólk leggist ekki í svartsýni
og tómlæti, heldur reyni að búa sjálft til tækifæri handa
sér. Til þess þarf áræði og hugvit, en opinberir aðilar
geta hjálpað með því að útvega ókeypis endurmenntun
og ódýrt húsnæði, sem fæst úr gjaldþrotaskiptum.
Ekki dugar að framleiða atvinnu með nokkrum stór-
um patentlausnum. Baráttan nær árangri í þúsundum
ódýrrá smálausna í hugviti, þekkingu og sölutækni.
Jónas Kristjánsson
Greinarhöfundur telur aö hagsveiflan myndi hreyfast upp á við héldist aflinn óbreyttur milli ára, svo margt
nýtt sé aö gerast í islenskum sjávarútvegi.
Atvinnulínð
ígang
Helsta viöfangsefm hagstjómar
nú er aö koma atvinnulífinu afhn-
af staö. Frá árinu 1987 hefur lands-
framleiösla á mann lækkað um
rúm 10% og lífskjör almennings því
versnað. Ennfremur viröist svo
sem að á næsta ári verði líka hjakk-
að í sama farinu. Þetta gengur ekki
lengur.
Nærtækar skýringar eru til á
ástandinu. Sjávarafli hefúr minnk-
aö og erflðleikar í efnahagslífi ná-
grannaþjóða okkar snerta okkur.
Þrátt fyrir oft ímyndaða einangnm
erum við nátengd efnahagslífi
helstu viðskiptaþjóða okkar. Þann-
ig hafa t.d. áform um stóriðjufram-
kvæmdir frestast meöan efnahags-
lægðin gengur yfir.
Jarðvegur fyrir hagvöxt
En ýmislegt hefur gengið okkur
í haginn sem hjálpar til og hlýtur
að vera undirstaða hagvaxtar þeg-
ar til lengri tíma er litiö. Nú er
verðlag stöðugt sem gerir allar
ákvarðanir í rekstri mun mark-
vissari en áður var og kemur í veg
fyrir margvíslega sóun. Nú eru
raunvextir jákvæðir (að vísu
óþyrmilega háir) sem þýðir að mun
meiri kröfur eru gerðar tfi arðsemi
þeirrar uppbyggingar sem í er lagt.
Nú hefúr samkeppni stóraukist á
öllum sviðum efnahagslífsins sem
hefur þvingað fram hagræðingu og
spamað í fyrirtækjunum. Nú eru
engar dýrar töfralausnir í gangi í
atvinnuiifinu sem ætlað er að skila
árangri fyrirhafiiarlaust. Nú hillir
undir Evrópskt efnahagssvæði sem
styrkir stöðu okkar á erlendum
mörkuðum og skapar atvinnulífi
fyrir um 2000-2500 manns sem bæt-
ast við á vinnumarkaðinn á hveiju
ári.
Bjartsýnisglóðin leynist
Ný störf skapast þegar stjómend-
ur íslenskra fyrirtækja fyllast
nægri bjartsýni til þess að fara að
horfa út fyrir veggina og fram-
kvæma nýja hluti. Margt hefur
verið í undirbúningi en beðið.
Óhætt er að fullyrða að vinnubrögð
við nýsköpun atvinnutækifæra
hafa batnað. Það er spuming um
trú á framtíðina hvenær menn láta
til skarar skríða og margir bíða
eftir rétta tímanum.
Svo margt er nú þegar að gerast
nýtt í íslenskum sjávarútvegi til
þess að auka verðmæti útfluttra
sjávarafurða að hagsveiflan myndi
snúast upp á við bara ef aflinn héld-
„Ný störf skapast þegar stjómendur
íslenskra fyrírtækja fyllast nægri
bjartsýni til þess að fara að horfa út
fyrir veggina og framkvæma nýja
hluti.“
Kjallarinn
Vilhjálmur Egilsson
alþm. og framkvæmdastjóri
Verslunarráðs íslands
okkar sambærilegar leikreglur og
helstu keppinautamir búa við.
Undirstaðan imdir nýja sókn í
atvinnumálum er því betri en oft
áður. Galdurinn felst í því að ný
arðbær störf skapist í stað þeirra
sem hverfa við hagræðingu og
sparnað í fyrirtækjunum og enn-
fremur verður að skapa ný störf
ist óbreyttur milli ára. Það besta
sem stjómvöld geta nú gert er að
skapa skilyrði fýrir auknu eigin fé
fyrirtækjanna. Það kyndir undir
bjartsýnisglóðinni sem þrátt fyrir
allt leynist í íslenskum fýrirtækj-
um.
Vilhjálmur Egilsson
Skoöanir aimarra
Umbylting í skólastarf i
„Það er brýn þörf á vandaðri umræðu um skóla-
mál í þjóðfélaginu. Þau em slík undirstaða að ekki
má kasta höndum til ákvarðana sem þau varða. Það
á ekki að útiloka aðgerö á borð viö þá að flytja launa-
kostnað við grunnskóla til sveitarfélaga. Það verður
hins vegar að vera tryggt að slík aðgerð skili skóla-
starfi fram á veg, en ekki aftur á bak.“
Úr forystugrein Timans 2. febr.
Skattlagning sparifjár
„Mikill þrýstingur er nú bæði á stjómvöld og
lánastofnanir að lækka vexti og er það skiljanlegt
miðað við núverandi aðstæður. En til að slflct geti
orðið raunhæft þarf spamaður að aukast. Engum
dettur í hug að skattlagning sparifjár geti orðið spor
í þá átt. Þá var um síðustu áramót stigið verulegt
skref í þá átt að losa um hömlur á fjármagnsflutning-
um milli landa og frekari skref í sömu átt boðuð.
Erfitt er því að sjá hvemig þetta dæmi getur gengið
upp ef á það er litið í heild.“
Ólafur Björnsson prófessor í Mbl. 3. febr.
Miksonmálið er prófraun
„Efraim Zuroff forstöðumaður Wiesenthal-stofn-
unarinnr afhenti dómsmálaráðherra 43 vitnisburði
inn meinta striðsglæpi Evalds Miksons í Eistlandi á
stríðsárunum.... Þessar ásakanir em alvarlegri og
betur rökstuddar en svo að hægt sé að stinga þeim
undir stól. Það væri í senn áfellisdómur yfir íslensku
réttarkerfi og siðferðishugmyndum íslendinga. Mik-
sonmáhð er að þessu leyti prófraun á afstöðu íslend-
inga til stríðsglæpa."
Úr forystugrein Alþbl. 3. febr.