Dagblaðið Vísir - DV - 27.10.1993, Blaðsíða 28

40
Fréttir
MIÐVIKUDAGUR 27. OKTÓBER 1993
I>V
Bosníumennirnlr á Landspítalanum segja fólk deyja úr hungri 1 Sarajevo:
Gæsluliðar SÞ selja
mat á svörtum markaði
„Það er sorglegt að sjá landið sitt
deyja. Eins og ástandið er núna sé
ég ekki fram á annað og heimurinn
horfir bara á,“ segir Bosníumaður-
inn Davor Purusic sem nú liggur á
bæklunardeild Landspítalans ásamt
landa sínum Zlatan Mravinac.
í fréttaskeytum sem blaðamaður
DV færði þeim félögum um stríðið á
Balkanskaga segir frá því hvemig
Serbar halda áfram að stöðva mat-
vælaflutninga Sameinuðu þjóðanna.
Davor þýðir fréttaskeytin fyrir Zlat-
an og konu hans, Nasiha, sem er í
heimsókn á sjúkrahúsinu. „Við
hverja máltíð hér verður okkur
hugsað heim til þeirra í Sarajevo,"
segja þau. „Það er markmið Hjálpar-
stofnunar Sameinuðu þjóðanna að
hver og einn fái um 600 grömm af
matvælum á dag. Núna fær hver íbúi
um 50 grömm. Það er úthlutað 1 kílói
af hveiti á viku og niðursuðudós á
að duga í tíu til fimmtán daga. Suma
daga fá sjúklingar á sjúkrahúsunum
engan mat. Það eru dæmi um hung-
urdauða í Sarajevo." Davor segir til-
veruna snúast um að útvega sér mat.
í lífshættu við matarleit
„Það versta við ástandið er að mað-
ur verður að ganga langar leiðir til
að leita að vatni og brauði. Þegar
nauðsynlegt er að fara yflr gatnamót
veit maður að þrennt getur gerst, að
maður komist yfir heill á húfi, að
maður verði fyrir skoti eða sprengju
og særist eða að maður bíði bana.
En maðm- verður að fara yfir því
annars deyr maður úr hungri,“ held-
ur Davor áfram.
Hann teiknar víglínur við og í
Sarajevo á blað og útskýrir hversu
nálægt þær eru íbúðahverfum. Hann
fullyrðir að Serbar skjóti miklu
fremur á óbreytta borgara en þá sem
standa vörð við víglínumar. Davor
gengur að glugganum á sjúkrastof-
unni. „Komdu héma og sjáðu bílinn
þarna á götunni. Hugsaðu þér að þú
þyrftir að aka þama og værir ef til
vfil með einhvem særðan í bílnum á
leið til sjúkrahúss. Hér við gluggann
stæði svo leyniskytta. Þetta er það
sem við búum við.“
Gæsluliðar SÞ selja mat
á svörtum markaði
Þeir sem enn hafa eitthvað á milli
handanna geta keypt mat á svörtum
markaði í Sarajevo. Seljendur em
gæsluliðar Sameinuðu þjóðanna, að
því er Davor fullyrðir. „Þeir selja til
dæmis kílóið af kaffi á 150 þýsk mörk.
Þeir em auðvitað að reyna að græða
peninga. Þeir fá einnig undirheima-
lýð í Sarajevo til að selja fyrir sig
fíkniefni og áfengi."
Aðspurðir hvort Sarajevobúar eigi

Jahorína
1. Aðalstöövar Bosníu-Serba.
2. Gamall borgarhluti
múslíma.
3. Ólympíuleikvangurinn.
4. Holiday Inn.
5. Borgarhl. undir yfirráöum
Serba.
6. Aðalst. Sam. þjóðanna.
7. Borgarhl. undir yfirráöum
Serba.
8. Borgarhl. undir yfirráöum
múslíma.
9. Flugvöllurinn.
Heimili Davors

Heimili Zlatans og
Nasiha
SARAJfVO
Þeim finnst sem þau séu endurfædd og eru enn ekki búin að átta sig á því að vera ekki lokuð inni i Sarajevo,
matarlaus og i stöðugri lífshættu. Davor Purusic, Zlatan Mravinac og Nasiha Mravinac eru full þakklætis yfir
móttökunum á íslandi. Ferð Zlatans og Nasiha til íslands var nokkurs konar brúðkaupsferð því þau giftu sig i
september. DV-mynd GVA
eitthvert fé til að kaupa fyrir segja
þeir að það fari nú minnkandi. Nú
sejji fólk gull og skart til að geta
keypt mat á svörtum markaði. Þaö
skipti einnig á bifreiöum og matvæl-
um.
Frá þvi í apríl 1992 hafa um 350
þúsund íbúar Sarajevo verið innilok-
aðir vegna umsáturs Serba. „Á þess-
um tíma hafa um tólf þúsund manns
fallið. Af þeim voru tíu þúsund
óbreyttir borgarar. Þetta eru réttar
tölur,“ fullyrðir Davor.
Hann talar um huglausa Serba sem
ráðast á óbreytta borgara og um
umheiminn sem ekki hafi hugrekki
til að stöðva þá.
Þeir Zlatan telja samt að það geti
verið betra að vopnasölubanni á
Bosníu verði aflétt en að Vesturlönd
geri árásir á Serba.
Serbar með fleiri vopn
en Saddam Hussein
„Við höfum reynsluna. Okkur
vantar bara vopn. Serbar eru betur
vopnum búnir en Saddam Hussein
var fyrir Persaflóastríðið. Þeir eru
reiðubúnir að drepa alla til að ná því
sem þeir vilja," segja Bosníumenn-
imir.
Þau Zlatan, Nasiha og Davor, sem
öll eru fædd í Sarajevo, hafa misst
marga vini í stríðinu en enga ná-
komna ættingja. Nasiha, sem er
hjúkrunarfræðingur, greinir frá því
að læknar og hjúkrunarfræðingar
hafi látið lífið þar sem þeir voru að
störfum á skurðstofum. „Sprengjum
er varpað inn um gluggana. Menn
ganga þó að störfum sínum næsta
dag. Það er ekkert annað hægt að
gera.“
Slæm á taugum
Það fer skyndilega hrollur um
Nasiha. Hún segir að mótorhjóla-
hljóð sem hún heyrir frá Hringbraut-
inni minni hana á loftvamaflautur.
Davor segir að þau séu öll fremur
slæm á taugum. „Hurðarskellur
minnir okkur á - sprengjuhvell."
Heimili þeirra í Sarajevo em meira
og minna eyðilögð og þau segjast
hugsa um það hvemig umhorfs sé
þar nú. Ekki sé víst að þau eigi heim-
ili þar lengur.
Sárin á sálinni gróa seint
Zlatan, sem er grafískur hönnuður,
og Davor, sem er lögreglumaður,
höfðu báðir verið heima í nokkra
mánuði áður en þeir voru sendir til
íslands. Nú er um það bil eitt ár síð-
an Zlatan missti annan fótinn við
víglínuna og skaddaðist samtímis
mikið á hinum. Davor kveðst tvisvar
hafa hlotið áverka í bardögum og
tvisvar á götinn Sarajevo fyrir tæpu
ári. Hann er skaddaður á handlegg
og hálsi.
„Sárin á líkamanum gróa með tíð
og tínia. Það verður erfiðara að
lækna sárin á sálinni. Það hefur
skelfileg áhrif á mann að sjá höfuð-
lausa og útlimalausa líkama á götum
úti og heyra fregnir af fjöldanauðg-
unum á konum. Vonandi verða þeir
sem gerst hafa sekir um stríðsglæpi
einhvem tíma leiddir fyrir rétt.“
-IBS
Viðbrögð HáUdórs Blöndal, landbúnaðarráðherra, við skinkudómnum:
I samræmi við það sem ég hef sagt
„Þessi dómur er í samræmi við það
sem ég hef sagt að væru lög í land-
inu. Ég átti á sínum tíma þátt í því
að afgreiða búvörulögin í gegnum
Alþingi 1985 og hef síðan með einum
eða öðmm hætti komið aö breyting-
um á þeirri löggjöf. Þessi dómur er
í samræmi við það sem verið hefur
yfirlýstur vilji Alþingis og bókstafur
laganna. Ég get ekki ímyndað mér
að niðurstaða dómsins hafi nokkum
eftirmála í samstarfi ríkisstjómar-
flokkanna enda þótt hart hafi verið
tekist á um þetta mál í sumar. Ég tel
að það hafi verið gagnkvæmur skiln-
ingur á því þegar innflutningslögun-
um var breytt í fyrra að þau væra
aðlögun að evrópsku efnahagssvæði
en fælu ekki í sér efnisbreytingar á
búvörulögunum," sagði Halldór
Blöndal landbúnaðarráðherra í sam-
tali við DV, um dóminn í svokölluðu
skinkumáii Hagkaups sem sagt var
frá í DV í gær.
Kemur á óvart
„Rétta leiðin var auðvitað að dóm-
stólar tækju að sér að skera úr þess-
um ágreiningi. Ég lýsti því strax yfir
að ég vildi fara þá leið. Nú hefur
héraðsdómur fellt sinn úrskurð og
ég deili ekki við dómarann. Þá má
hins vegar segja að niðurstaðan komi
mér á óvart en það breytir ekki því
að þetta er niðurstaðan. Hún verður
svona þangaö til ef henni verður
breytt af Hæstarétti. Ég get ekki sagt
að niðurstaða dómsins valdi mér
vonbrigðum vegna þess að sú stefna
okkar að opna fyrir frjálsan innflutn-
ing á landbúnaðarafurðum mun ná
fram aö ganga. Það er sem kunnugt
er kjaminn 1 GATT-viðræðunum.
Það er því aðeins tímaspursmál hve-
nær stefna okkar um fijálsan inn-
flutning landbúnaðarafurða kemur
til framkvæmda. Niðurstaða héraðs-
dóms seinkar því eitthvað en seinkar
því þó ekki rnikið," sagði Sighvatur
Björgvinsson viðskiptaráðherra.
Mjög ánægður
„Ég er auðvitað mjög ánægður.
Með þessu er staðfest að engin efnis-
leg breyting átti sér stað þegar inn-
flutningslöggjöfinni var breytt á Al-
þingi.
Niðurstaða dómsins er því sú að
úrskurður minn frá 10. september
stendm- og þar með er ríkissjóður
ekki skaðabótaskyldur. Þannig eru
aðgerðir fjármálaráðherra og land-
búnaðarráöherra taldar lögmætar,"
sagði Friðrik Sophusson við DV um
skinkudóminn.
Aðspm-ður hvort álit ríkislög-
manns, sem hann hafi fengið í hend-
ur þegar máhö stóð sem hæst, yrði
gert opinbert nú sagði Friðrik: „Ég
vil ekkert um það segja á þessu stigi
málsins. Hér er um að ræða undir-
réttardóm og áður en slík ákvörðun
verður tekin verð ég fyrst að fá að
vita hvort þessum dómi verður áfrýj-
að, en ég vil taka það skýrt fram að
álit ríkislögmanns er einungis álit en
dómur er dómur,“ sagði Friðrik.
-pp/-S.dór