Dagblaðið Vísir - DV - 30.10.1993, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 30. OKTÓBER 1993
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÚNSSON
Fréttastjóri: JONAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1400 kr. m/vsk.
Verð í lausasölu virka daga 140 kr. m/vsk. - Helgarblað 180 kr. m/vsk.
Órói í samstarfi
Ókyrrðar gætir í stjórnarsamstarfi Sjálfstæðisflokks-
ins og Alþýðuflokksins. Ágreiningur er í ríkisstjóminni
um hvert stórmálið áf öðm og fer ekki leynt. Þá berast
fréttir um óróa meðal óbreyttra alþýðuflokksmanna.
Samkvæmt fréttum í dag er í uppsiglingu ágreiningur
stjómarliða um innflutning á grænmeti.
Fólk kannast við hina kúnstugu umræðu stjórnarliða
um svonefnd heilsukort. Eftir talsverðan umsnúning
segir Guðmundur Ámi Stefánsson heilbrigðisráðherra,
að „það verði engin heilsukort“. Þingflokkur Alþýðu-
flokksins styður Guðmund Árna. Davíð Oddsson forsæt-
isráðherra hefur þó sagt, að þetta sé á misskilningi byggt
og heilsukortin komi.
.. Mikill ágreiningur er um fyrirhuguð frumvörp sjávar-
útvegsráðherra um stjórn fiskveiða, einkum „króka-
báta“. Ætiunin hafði verið að minnka mjög kvóta smá-
báta, en Össur Skarphéðinsson umhverfisráðherra leggst
gegn því og hótar afsögn, verði skoðun hans ekki ofan á.
Ætlunin hefur verið að leggja fram fmmvarp um þró-
unarsjóð, sem kratar em mjög fylgjandi. Fram hefur
komið, að margir þingmenn Sjálfstæðisflokksins em al-
gerlega andvígir þessum ráðagerðum.
Allir þekkja deilur stjórnarflokkanna um landbúnað-
armáhn. Þar er grundvaflarágreiningur á ferð, til dæmis
milfl landbúnaðarráðherra og utanríkis- og viðskiptaráð-
herra.
Að lokum má nefna fjárlagafrumvarpið í heild sinni,
þar sem deilur em milfl stjómarflða um mikilvæg at-
riði, svo sem húsbréfakerfið.
Ágreiningur hefur oft risið milfl stjómarflða á kjör-
tímabiflnu. Oftast hefur það verið þannig, að alþýðu-
flokksmenn hafa gasprað í nokkra daga, en síðan gefið
eftir, „bakkað“. Þetta hefur greinilega farið í taugamar
á mörgu alþýðuflokksfólki. Sijóm Alþýðuflokksfélags
Hafnarfjarðar ályktaði í síðustu viku á þá leið, að Alþýðu-
flokkurinn ætti að ganga úr núverandi stjómarsamstarfi
og „snúa sér að því að framfylgja markmiðum jafnaðar-
stefnunnar“. Þetta em stór orð frá stjórn flokksfélags í
þessu höfuðvígi krata. Formaður félagsins ber sig vel
yfir viðbrögðum almennings við þessari ályktun. Síminn
hjá sér hafi verið „rauðglóandi“ á eftir. Fólk hafi verið
að lýsa stuðningi við ályktunina.
DV kannaði í framhaldi af þessu afstöðu ýmissa al-
þýðuflokksmanna í helztu „vígjum“ Alþýðuflokksins, svo
sem á ísafirði og Akranesi. Ýmsir alþýðuflokksmenn
kvarta um, að sjálfstæðismenn hafi „komið í bakið“ á
krötum í hinum ýmsu málum eða „valtrað yfir“ kratana.
Menn nefna heilsukortamáflð, boðuð fmmvörp um stjóm
fiskveiða og hvemig ráðherrar Alþýðuflokksins standi í
óvinsælum niðurskurði, meðan sumir sjálfstæðisráð-
herramir sleppi vel. Óánægja alþýðuflokksfólks hefur
farið vaxandi. Toppamir í flokknum era vel haldnir af
bitflngum, eins og þjóðin hefur fylgzt með, en hinn al-
menni flokksmaður hefur skömm á bitflngastefnu foryst-
unnar. Óánægja með stjómarsamstarfið gæti blossað upp
á flokksstjómarfundi krata á næstunni.
Stjómarflokkamir eiga erfitt val. Þeir sitja við fltið
fylgi landsmanna, og þeir hafa tapað um þriðjungi fylgis
síns frá síðustu kosningum. Efnahagsmáfln em illviðráð-
anleg og enn eftir eitt ár samdráttar. Marga stjómarflða
langar að slíta samstarfinu. En þeir mundu fara illa út
úr kosningum. Þótt stjómin sé slæm, er óvíst, að neitt
skárra sé að hafa.
Haukur Helgason
íhald Kanada
drap sig á
hugmynd afræði
Níu ára valdaferli Framsækna
íhaldsflokksins í Kanada er lokið
með ósköpum. í kosningum á
mánudaginn hrapaði flokkurinn
úr 170 þingsæta meirihluta á 295
manna sambandsþingi niður í tvö
sæti. Fyrirfram var vitað að flokk-
urinn ætti undir högg að sækja og
var ung og orðhvöt kona, Kim
Campbell, gerð að flokksforingja
og forsætisráðherra þegar að kosn-
ingum dró, í stað Brians Mulroney
sem gengið hafði sér til húðar. En
í staö þess að bæta ímynd flokksms
kemur í ljós að skiptin gerðu aðeins
illt verra.
Campbell lagði upp með óljósa
og innihaldslitla kosningastefnu. í
kosningabaráttunni talaði hún
hvað eftir annað af sér og beit svo
höfuðið af skömminni með því að
láta beina ko.sningaáróðri íhalds-
manna að meðfæddri málhelti höf-
uðkeppinautarins, Jeans Chrétien,
foringja Frjálslynda flokksins.
Höfuðástæðan fyrir einstökum
hrakförum íhaldsmanna er þó sú
að Kanadamenn kenna stefnu
stjórnar Mulroney um hversu
þungt ríkjandi þrengingar í efna-
hag Vesturlanda hafa lagst á
Kanada. Mulroney og stjórn hans
drógu með kanadískum formerkj-
um dám af hugmyndafræðilegri
mótun íhaldsstefnu sem skýrast
birtist hjá Thatcher í Bretlandi og
Reagan í Bandaríkjunum á síðasta
áratug.
Afleiðingin af því að gera laus-
beislaða gróðavon að markmiði í
sjálfu sér hefur alið af sér spákaup-
mennsku á líðandi stund sem bitn-
að hefur á raunverulegri verð-
mætasköpun og langtímahag sam-
félagsins. Viðbrögðin viö fjöldaat-
vinnuleysi og erfiðleikum undir-
stöðuatvinnugreina eru sérstak-
lega hörð í Kanada, sem í skipan
félagsmála svipar langtum frekar
til Vestur-Evrópulanda en Banda-
ríkjanna.
Fyrsti boöskapur Jeans Chrétien
að unnum sigri, með 177 sæta
meirihluta á þingi, var líka að boða
mótun atvinnustefnu af opinberri
hálfu með sex milljarða dollara
framlagi af ríkisfé. Verður þess að
verulegu leyti aflað með niður-
skurði fyrirhugaðra útgjalda til
vopnakaupa.
Rothöggið á vonir Mulroneys um
að efla kanadískt atvinnulíf meö
breyttum markaðsskilyrðum var
niðurstaðan af fríverslunarsamn-
ingi við Bandaríkin. Þrátt fyrir
þann samning hefur nágranninn í
suðri ekki látið af að neyta afls-
munar í samkeppni við kanadíska
framleiðslu. í ljósi þeirrar reynslu
ætlar stjórn fijálslyndra að draga
staðfestingu nýs fríverslunar-
samnings, sem nú á einnig að taka
til Mexíkó, nema Bandaríkjastjóm
Erlend tíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
fallist á breytingar á fimm ákvæð-
um hans.
Eitt af áfóllunum sem Mulroney
mátti þola var að Kanadamenn
felldu í fyrra nýja stjórnarskrá sem
hann hafði komið saman með mikl-
um erfiðismunum í langdregnum
samningum við fulltrúa fylkjanna.
Erfiðasta verkefnið sem nú blasir
við Chrétien er að forða frá upp-
lausn kanadíska sambandsríkisins
með nýjum ráðum.
Opinber stjórnarandstaða á
Kanadaþingi verður nú Bloc
Québécois, kosningasamsteypa
þeirri frönskumælandi íbúa
Quebec sem vilja að fylkið, þar sem
fjórðungur Kanadamanna býr,
verði gert „fullvalda", án þess aö
skilgreint hafi verið hvaö í slíku
fullveldi eigi að felast. Hinn stjóm-
arandstöðuflokkurinn sem eitt-
hvað kveður að, Umbótaflokkur-
inn, er íhaldssöm sérhagsmuna-
hreyfmg í vesturfylkjunum, Al-
berta og British Columbia. Um-
bótaflokkurinn berst annars vegar
fyrir að íbúar þessara fylkja fái að
fleyta rjómann ofan af náttúruauð-
lindum eins og olíu og gasi, hins
vegar að viðurkenning á sérstöðu
og sérstökum réttindum frönsku-
mælandi Kanadamanna verði helst
skert og alls ekki aukin.
Chrétien er sjálfur af frönskum
ættum og náði kjöri í Quebec. Hann
hefur langa ráðherrareynslu úr
stjómum Pierres Trudeau á sjö-
unda tug aldarinnar þegar Frjáls-
lyndi flokkurinn fór lengi með
völd.
Það sem Chrétien hefur helst með
sér í því erfiða verkefni að halda
Kanada saman er að hörðustu and-
stæöurnar á þingi em milli stjórn-
arandstöðuflokkanna sem ein-
hvers eru megnugir. Þar að auki
er kanadískum forsætisráðherrum
styrkur í þeim stranga flokksaga
sem tíðkast á þingi í Ottawa-:
Stjórnarfrumvörp eiga þar vísan
framgang, hafi stjórnarflokkurinn
meirihluta.
Þegar leið á kosningabaráttuna
og ljóst varð að íhaldsmenn myndu
gjalda afhroð komu víða upp
áhyggjur af því að frjálslyndir
næðu ekki meirihluta, yrðu að
mynda minnihlutastjóm og semja
um framgang mála við Bloc
Québécois eða Umbótaflokkinn.
Þótti þaö uppskrift að sundurlimun
Kanada. Svo fór þó ekki og nú er
að sjá hvað Chrétien og lið hans
megnar.
Jean Chrétien gantast við fréttamenn á kosninganóttina á flugi úr kjör-
dæmi sínu til Ottawa. Símamynd Reuter
Skoðanir aimarra
Kjamorkuvopn á útsölu
„Warren Christopher, utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna, hefur verið í Úkraínu og náð samningi við
ríkisstjórn landsins um eyðileggingu kjarnavopna.
Eins og staðan er orðin í lýðveldum fyrrum Sovét-
ríkjanna hefur stjóm Úkraínu orðið að fallast á kröf-
ur Bandaríkjamanna gegn 330 milljóna dala greiðslu.
Upphæðin er ekki há því Úkraínumenn vildu minnst
35 milljarða dala fyrir vopnin. En ríkið er á barmi
gjaldþrots og verður að sætta sig við hvaöa smáþókn-
un sem er.“
Úr forystugrein norska Dagblaðsins, 27. okt.
Hjálparliðar eru gíslar
„Enn hefur danskur hjálparliöi fallið í Bosníu.
Ekki er nú fremur en áður hægt að tala um slys.
Þetta var skipulögð árás á bílalest með neyðargögn.
Hve lengi á að láta þetta viðgangast?
Ungir hugsjónamenn frá Danmörku og fleiri lönd-
um skrá sig í sjálfboöavinnu fyrir Sameinuðu þjóð-
imar í lýðveldum fyrmm Júgóslavíu. Þegar þeir
koma á vettvang er lífi þeirra stefnt í voða. Þessir
menn eiga virðingu okkar alla og okkur bera að
verja þá af öllum mætti.“
Úr forystugrein Politiken 27. okt.
Atvinnan réð úrslitum
„Miklar og örlagaríkar breytingar hafa orðið á
kanadískum stjórnmálum. Meirihluti kjósenda sagði
að þeir hefðu mestar áhyggjur af hagvexti og at-
vinnuleysi. En ríkisstjórn frjálslyndra mun á næsta
þingi einkum takast á við tvo hreppaflokka. Getur
þetta gengið? Ef til vill hafa nýju flokkamir eins
mikinn áhuga á að hæta atvinnuástandið og Frjáls-
lyndi flokkurinn."
Úr forystugrein Washington Post, 28. okt.