Dagblaðið Vísir - DV - 05.03.1994, Blaðsíða 27

26
LAUGARDAGUR 5. MARS 1994
LAUGARDAGUR 5. MARS 1994
39
Ég er afskaplega
hamingjusamur
maður
- segir Egill Jónsson, alþingismaður og bóndi á Seljavöllum
Fyrir mánuði eða svo vora það fyrst
og fremst Austflrðingar og áhugafólk
um stjómmál sem vissu hver Egill
Jónsson á Seljavöllum er. í dag þekk-
ir öll þjóðin þennan alþingismann
eftir harða deilu stjórnarflokkanna
um búvörulagafrumvarpið. Þar hef-
ur hann veriö í forystu fyrir Sjálf-
stæðisflokkinn sem formaður land-
búnaðamefndar. Hann þykir hafa
haldið fast á sínum málum og nú
liggur fyrir að hann hefur siglt skip-
inu sínu heilu í höfn. Hann var því
spurður hvort það væri rétt sem
margir segðu að eftir að hann hefði
tekið ákvörðun í einhveiju máli væri
illmögulegt að fá hann til að skipta
um skoðun.
„Þetta er áreiðanlega alveg rétt.
Sennilega stafar þetta af tvennu. í
fyrsta lagi hef ég nokkuð harðar og
ákveðnar skoðanir eftir að ég þykist
hafa skoðað mál ofan í kjölinn og
tekið ákvörðun. í annan stað vandist
ég því sem ráðunautur að fara ekki
á fundi eða í viðtal við bændur án
þess að vera búinn að undirbúa mig
og vita hvað ég ætlaði að tala um.
Þetta tel ég mig gera enn. Og þegar
ég hef kynnt mér málin eins vel og
ég get og hef fengið sannfæringu fyr-
ir því að ég sé að gera rétt er afar
erfitt að hagga mér. Þetta er ekki
endilega kostur fyrir stjórnmála-
mann. Það má vel vera að betra sé
að hafa það eins og sumir þingmenn
gera; að fara eftir því hver viðhorfln
eru í þjóðfélaginu hverju sinni. Þeir
fá kannski sveifluna með sér í augna-
blikinu og atkvæðalega séð má vera
að þetta sé heppilegt. Ég veit líka að
menn eins og ég fá yflr sig íhaldssamt
yfirbragð. En ætli það felist þá ekki
líka meiri trúverðugleiki í mínu við-
horfi,“ segir Egill Jónsson.
Alltaf ákveðinn í
að verða bóndi
Egill er Homfirðingur, fæddur að
Hoffelli í Hornafirði árið 1930. Þar
var á æskuárum hans stórt og öflugt
heimili. Þar bjó þá afi Egils, Guð-
mundur Jónsson steinafræðingur,
ásamt konu sinni, Valgerði Sigurðar-
dóttur.
„Foreldrar mínir fluttust að Hof-
felli um svipað leyti og ég fæddist.
Þar voru þau fram undir 1940. Þá var
farið að þrengjast um svo þau tóku
sig til og byggðu sér nýbýli, Akur-
nes, sem er í miðri sveit, rétt utan
við Laxá. Þetta var stór fjölskylda
því ég á 11 systkini sem öll era enn
á lífi. Ég var hins vegar meira og
minna áfram í Hoffelli. Ég hafði ein-
staklega rik tengsl við hana ömmu
mína. Ég var henni ákaflega hand-
genginn á uppvaxtaráram mínum.
Nafn hennar er mér alltaf mjög hug-
stætt og önnur dóttir mín ber það
nafn. Amma mín var ættuð úr Suð-
ursveit, náskyld bræðranum á Hala
sem löngu eru þjóðkunnir menn.
Valgerður amma mín hafði marga
sérstæða eiginleika. Hún var ein-
staklega vel máli farin og fróð. Hún
sagði bæði mér og öðrum börnum
sögur og ævintýri sem ég gleymi
aldrei. Hún þótti einstaklega gestris-
dóra Hjaltadóttir. Seljavallajörðin
var þá óræktað land úr Ámanes-
landi. Ég ræktaði það upp og við
byggðum upp jörðina og fluttum
þarna inn 1956. Seljavellir voru ekki
landmikil jörð þá. Þeir eru orðnir það
núna. Þetta voru því æði erilsöm ár
hjá okkur þarna fyrir og eftir 1960.“
- Varstu byrjaður í pólitíkinni á
þessum áram?
„Nei, ekki nema bara sem áhuga-
maður sem fylgdist með því sem var
að gerast. Eitthvað tók ég þátt í fé-
lagsstarfinu en annars var allt póli-
tískt starf öðravísi þá en nú. Það var
miklu tengdara alþingiskosningun-
um sjálfum. Þess í milli var það frek-
ar lítið. Ég var alltaf í nokkrum
tengslum við þingmann flokksins í
kjördæminu og eins við aðalstöðvar
flokksins hér syðra. Það var í fyrstu
kosningunum eftir kjördæmabreyt-
inguna sem það var orðað við mig
að taka sæti á lista flokksins. En ég
sá mér það ekki fært þá vegna anna.
Það var svo ekki fyrr en 1974 sem ég
var beðinn aftur og þá um að taka
4. sæti á listanum. Vinur minn, Bene-
dikt á Hvalnesi, hafði skipað það
sæti en vildi hætta. Þarna voru vinir
mínir að vinna mikla vinnu fyrir
flokkinn og ég hafði ekki þrek í mér
til að segja nei við bón þeirra. Enn
urðu breytingar á skipan listans í
næstu kosningum, 1978. Ég færðist
þá upp í 3. sæti. Eins og menn muna
stóð það þing svo ekki nema um það
bil árið eða ekki þaö og aftur var
kosið 1979.
Þá var það á orði að Pétur Blöndal
á Seyðisfirði, sem hafði verið í 2.
sæti listans, ætlaði að hætta. Þá stóð
orðið betur á hjá mér, börnin að
verða uppkomin og annar sona
minna búinn með bændaskólann.
Dóra mín sagði að ef ég ætlaði að
vera áfram í þessu ætti ég að sækjast
eftir 2. sæti Ustans. Og mér þótti ég
kominn á þann aldur að ég ætti ekki
að bíða lengur. Ég sagði því mínum
félögum sem fóru á fund tn að ákveða
listann að ef um það yrði friður og
vilji væri ég tilbúinn til að taka 2.
sætið. Þetta voru síðbúnar kosningar
þannig að gengið var út frá því að
ekki yrði prófkjör. Samt var ákveðið
að láta prófkjör fara fram. Ég var
búinn að segja A þannig að ég varð
að segja B og fór í slaginn og náöi
2. sæti. Þar naut ég A-Skaftfellinga.
Þeir kjósa sína menn eins og sagt er.“
Níu líf í pólitík
Það hefur oft verið sagt að Egill á
Seljavöllum hafi níu líf í pólitík því
oftast hefur hann sloppið inn á þing
á örfáum atkvæðum.
„Mikil ósköp, það er alveg rétt.
Þetta hefur oftast staðið tæpt. Ég
hafði það einhvern veginn á tilfinn-
ingunni þama 1979 að ég kæmist á
þing. Að flokkurinn fengi tvo menn
inn fyrir austan. Sjálfstæðisflokkn-
um var spáð góðri útkomu í þessum
kosningum. Sú varð nú ekki raunin.
Hann missti marga kjördæmakjörna
menn. Það kom svo í ljós á kosninga-
nóttina að í hans hlut kæmu nokkuð
mörg uppbótarþingsæti. Ég mændi
því alltaf á hlutfallið ef ég ætti að
Bóndinn á Seljavöllum fagnar sigri á Alþingi.
hann sagði að búið væri að.lýsa þessu
yflr í útvarpinu. Næst hringir Albert
Eymundsson og segir þetta sama en
ég þræti og segi útilokað að ég sé
inni á hlutfalli. Hann segist ætla að
athuga þetta betur, hringir aftur eftir
smástund og segir: „Þú ert inni á
tölu en ekki hlutfalli.“ Þarna hafði
það ómögulega gerst að mér fannst
og sannarlega var þetta eftirminni-
legt.
DV-mynd GVA
þing, leiddist þér aldrei?
„Eftir fyrsta veturinn minn á þingi
spurði einn vinur minn á Höfn þess-
arar sömu spurningar. Ég sagði hon-
um að mér hefði ekki leiðst og mér
myndi ekki leiðast í framtíðinni.
Ástæðan er sú að ég hef verið afskap-
lega upptekinn af þingmennskunni.
Dóra mín hefur verið mikið fyrir
austan þannig að ég hef oft verið einn
hér syðra. Fyrstu árin mín á þingi
vann ég meira og minna á skrifstofu
minni á kvöldin og um helgar. Ég
hef lifað við það alla ævi að hafa
mikið að gera og hef sjaldnast haft
undan. Ég hét því þegar ég settist á
þing að vinna þannig að fresta sem
minnstu til morguns af því sem ég
gæti gert í dag. Ég hef verið mjög
upptekinn af þinginu og mér hefur
þótt gaman að starfa þar.
Hins vegar er þaö svo að þegar ég
þarf að koma til Reykjavíkur utan
þingtímans flýti ég mér að sinna
erindinu og komast af stað austur
að Seljavöllum. Hugurinn er allur
þar.“
Harmoníkan
- Ég minnist þess sem unglingur að
hafa hlustað á Egil Jónsson leika á
harmoníku á Hvanneyri. Og það hafa
birst ljósmyndir af Agli með harmon-
íkuna. Er tónlist mikið áhugamál hjá
Agli?
„Það er margt í huga mér sem ég
hef gaman af. En það er fátt utan
míns starfsvettvangs sem ég get
nokkuð í. Ég hef haft mikið að gera
um ævina og því lítið getað sinnt
in og fór ekki í manngreinarálit. Hún
þótti gjafmild og þá sérstaklega gagn-
vart þeim sem voru minni máttar.
Hoffell er á sveitarenda þannig að
þar var gestkvæmt. Þangað komu oft
ferðamenn og oft var þama mjög
gaman í fjölmennum mannfagnaði."
- Varstu alltaf ákveðinn í að verða
bóndi?
„Já, ég var alltaf ákveðinn í því.
Ég var alltaf ákveðinn um tvennt -
að verða sjálfstæðismaður og verða
bóndi.
- Margir segja, Egill, aö þú sért svo
mikill bóndi í þér að þú sért miklu
kona. Og enda þótt hún ætti annríkt
við uppeldi á sínum 12 börnum og
væri húsfreyja á gestkvæmu heimili
þá held ég að það hafi verið vel séð
fyrir umræðunni um Sjálfstæðis-
flokkinn þar sem hún var.“
- Kanntu einhverja skýringu á því
hvers vegna menn vora svona eld-
heitir sjálfstæðismenn á þessu
svæði? .
„Skapgerð fólks og umhverfi móta
að einhverju leyti stjórnmálaskoðan-
ir þess. Þarna er nú fjallaloftið tært.
Útsýnið er jöklar og íjöll og þarna
er huldufólk og álfar. Hver þúfa og
Hjónin á Seljavöllum, Egill Jónsson alþingismaður og Halldóra Hjaltadóttir.
meiri framsóknarmaður en sjálf-
stæðismaður. Hverju svarar þú
þessu?
„Það er nú í fyrsta lagi misskilning-
ur að sannir bændur finnist bara í
Framsóknarflokknum. Þeir eru í öU-
um stjómmálaflokkum. Þótt sá
flokkur eigi margt gott skUið er það
oflof á hann að þar sé sérstakur vett-
vangur fyrir bændur. Gleymdu því
ekki að þeir eru margir í Sjálfstæðis-
flokknum."
Sjálfstæðisstefnan
1 genunum
- Af hverju varstu alltaf ákveðinn í
að verða sjálfstæðismaður?
„Það er í blóðinu. Það er í genum
fólksins frá HoffelU. Það er til mjög
merkileg skilgreining á því. Maður
af næstu kynslóð fyrir aftan mig,
heiðursmaðurinn Sigfinnur í Stóru-
lág, sem var bæði hestamaður og
hagsýnn bóndi, skýrði þetta allra
manna best. Hann sagði að það hefði
aldrei þekkst að í innsta hluta Nesja-
sveitar, sem nefnist Innbyggð,
byggju aðrir en sjálfstæðismenn. Það
væri nefnilega í blóðinu. Ég efa stór-
lega að nokkru sinni hafi komið at-
kvæði til annars stjómmálaflokks af
þessum innstu bæjum. Það sást
gjarnan við atkvæðatalningu hér
áður fyrr hvenær verið var að telja
atkvæðin frá Innbyggð. Atkvæðin
voru færri og ekki svo mikið ruglað
saman við talningu þá. Sjálfstæðis-
menn vora og eru eðalbomir á þess-
um bæjum og þá ekki síst Hotfelli.
Móðir mín var mikil sjálfstæðis-
hvert leiti ber einhverja sögu. Ég
hygg að þetta sé rótgrónasta sjálf-
stæðissamfélag á öflu Islandi frá upp-
hafi vega.“
Að Hvanneyri
- Þið eruö margir frændurnir búnir
að fara á Bændaskólann á Hvann-
eyri:
„Það er rétt og Hvanneyri er okkur
hugleikinn staður. Faðir minn fór til
náms á Hvanneyri, Uka móðurbróðir
minn, tveir bræður mínir auk mín
og tveir synir mínir. Ég tel mig hafa
haft mikið gagn af því að fara í skól-
ann á Hvanneyri. Það var nokkurt
mál að taka sig upp og fara í annan
landshluta til náms í þá daga. Auðvit-
að kveið ég fyrir þegar ég lagði af
stað en ég sé aldrei eftir þeirri
ákvörðun að fara að Hvartneyri. Þeg-
ar ég lauk námi þaðan réðust mikil
örlög í lífi mínu. Ég var orðinn bú-
fræðikandídat og réð mig til Búnað-
arfélagsins sem umferðarráðunaut-
ur, einn af íjórum slíkum sem ráðnir
voru í þetta starf með styrk ein-
hverra erlendra peninga. Sama ár
var ég fyrst kosinn á búnaðarþing
og þar hef ég verið fulltrúi í 40 ár.“
Byggtuppá
Seljavöllum
„JafnhUða þessu hófst ég handa við
að byggja upp á Seljavöllum. Þá hafði
ég nýverið gengið í það heilaga með
henni „Dóra minni" eins og ég segi
gjarnan og er að verða orðtak hjá
ýmsum, en konan mín heitir Hall-
Egill sjö ára gamall með skotthúfu
Sigurðar heitins Þórarinssonar jarð-
fræðings. Sigurður var oft fyrir aust-
an á þeim árum við rannsóknir i
Vatnajökli.
eiga einhveija von. Þegar svo búið
var að raða niður alls staöar nema á
Austurlandi og Vestfjörðum taldi ég
útilokað að ég næði inn. Sigurlaug
Bjarnadóttir, sem var í 3. sæti á Vest-
fjörðum, sýndist mér vera örugg.
Þegar ég var búinn með fjósverkin
um morguninn fór ég því bara róleg-
ur að sofa.
Ég var nýsofnaður þegar síminn
hringdi. Það er þá vinur minn, Jón
Pétursson dýralæknir. Hann óskaði
mér til hamingju, ég væri kominn á
þing. Ég sagði það ekki geta verið en
Eins var það 1983, þá náöi ég kjöri,
en það munaði ekki nema örfáum
atkvæðum. Aftur stóð það tæpt 1987.
En þá vora komnar nýjar kosninga-
reglur. Þar með var orðið vonlítið
að ég næði kjöri. Menn sögðu að
mitt þingsæti væri komið suður á
Reykjanes. Þetta voru því erfiðar
kosningar fyrir mig. En ég þóttist sjá
aö þessar nýju kosningareglur yrðu
til þess að ég næði jöfnunarsæti. Ég
sagði í gamni að þetta vaeri sæti sem
væri sniðið fyrir mig. Ég gæti sest
niður heima á Seljavöllum og beðið
eftir sætinu. Sú varð líka reyndin að
ég fékk þetta jöfnunarsæti. Síðast var
ég svo í 1. sæti eftir að Sverrir Her-
mannsson hætti og þá stóð þetta ekki
lengur tæpt. Og við næstu kosningar
fóram við tveir inn.
Upptekinn af
þingmennskunni
- Ég heyri á þér að þú hefur sterkar
taugar til þinnar heimabyggðar.
Hvemig var það fyrir bónda að flytj-
ast til Reykjavíkur og setjast inn á
Hamingjusamur
maður
- Ég álykta sem svo eftir þetta langa
og ágæta samtal okkar að þú sért
ánægður og hamingjusamur maður,
Egill. Er þetta rétt ályktun?
„Já, hún er hárrétt. Ég er afskap-
lega hamingjusamur enda verið
gæfumaður. Eg eignaðist góða konu,
einstaka konu, sem hún Dóra mín
er. Auk þess ber hún nafn sem ég
dái mikið, Halldórunafnið. Það var
nafn móður minnar, langömmu
minnar og nú sonardóttur minnar.
Við höfum baslað þetta saman síðan
við reistum bú að Seljavöllum. Við
eigum barnaláni að fagna, eigum
íjögur börn, tvær stúlkur, Önnu og
Valgerði, og tvo drengi, Hjalta og
Eirík. Þeir era nú teknir við búi á
Seljavöllum. Svo eigum við níu
barnaböm og hvers ættum við að
óska okkur frekar?“
- Að lokum Egill, ætlarðu í framboð
við næstu kosningar?
„Já, alveg örugglega." -S.dór
- Sjá um fraendgarð
Egils á naestu síðu
þessum áhugamálum mínum. En
þetta með harmoníkuna er þannig
að þegar ég var ungur lék ég svolítið
á nikku, bæði heima og eins á Hvann-
eyri. Svo lagðist það alveg af eins og
fleira.
Þegar ég svo fór á þing tók fólkið
mitt á Seljavöllum upp á því að velja
alltaf einhveija gjöf handa mér á
haustin^gjöf sem gæti orðið til þess
að stytta mér stundirnar í Reykjavík.
Einu sinni gáfu þau mér harmoníku
til að grípa í syðra. Ég var búinn að
gleyma öllu sem ég kunni á nikkuna
en fór að riíja upp þau lög sem ég
hafði kunnað og leikið 30 árum áður.
Ég vorkenndi fólkinu í næstu íbúð-
um að þurfa að hlusta á þetta. En
þetta var ekkert mjög illa liðið, alla-
vega brostu nágrannarnir til mín
þegar við mættumst. Einn veturinn
æföi ég mig þó nokkuð á nikkuna.
Þegar ég hafði náð tökum á þremur
eða fjórum lögum þá komu öll lögin
sem ég áður kunni, svona rétt eins
og ég hefði verið að leika þau í gær.
Þetta þótti mér dálítið merkileg upp-
lifun. Ég kann lítið á harmoníku og
þetta er bara gert fyrir mig og mína
í tómstundum. En ég vil taka það
fram að ég hef gaman af tónlist; kór-
söng, kvartettsöng og svo auðvitað
harmoníkutónlist.
Einu sinni þegar við Dóra mín vor-
um komin frá Reykjavík heim að
Seljavöllum sagði hún mér að ég
hefði átta sinnum á leiðinni leikið
snældu með harmoníkuleik og söng
Örvars Kristjánssonar. Ég hef gam-
an af að hlusta á Örvar enda er hann
Hornfirðingur. Það er fast í mér að
taka þá fram yfir aðra menn. Ég
kaupi til að mynda alltaf föt á mig
hjá sama kaupmanninum hér í
Reykjavík af því að tengdasonur
hans er frá Höfn. Svona er maður
nú sérvitur."