Dagblaðið Vísir - DV - 26.04.1994, Blaðsíða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 26. APRÍL 1994
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÖNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF., ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1400 kr. m/vsk.
Verð í lausasölu virka daga 140 kr. m/vsk. - Helgarblað 180 kr. m/vsk.
Sextán óhæfir leiðtogar
Hugmyndafræðin að hörmulegri útreið Vesturlanda í
Bosníu liggur einkum grafm í utanríkisráðuneytum Bret-
lands og Frakklands. Þar starfa óvenjulega óhæfir menn,
sem ímynda sér meðal annars, að harðneskjuleg viðhorf
séu á einhvem hátt í sjálfu sér hagkvæmari en önnur.
Þessir hugmyndafræðingar náðu því ekki, að fram-
kvæmd viðhorfanna leiðir til atburðarásar, sem getur
orðið upphafsaðila afar óhagkvæm, svo sem Bosníurugl-
ið sýnir greinilega. Það skerðir stórlega möguleika Vest-
urlanda til að hafa áhrif á gang veraldarsögunnar.
Óhæfir hugmyndafræðingar hafa ekki verið og verða
ekki dregnir til ábyrðar fyrir handarbakavinnuna í Bosn-
íu. Það verða hinir póhtísku yfirmenn í stólum utanríkis-
ráðherra og forsætisráðherra. Þeir verða hengdir í al-
menningsálitinu fyrir ráðgjöfina, sem þeir þágu.
Þetta fer að skipta máh nú, þegar komið er í ljós, að
stefna Vesturlanda í Bosníumálinu leiðir til stórminnk-
aðs áhrifavalds þeirra í umheiminum; þegar fólk fer að
spyrja, hvers vegna ekki var tekið mark á aðvörunum
fyrir hálfu öðm ári, er ódýrara var að stöðva Serba.
Fremstir í flokki þeirra, sem ábyrgð bera á mgh Vest-
urlanda, era Major forsætisráðherra og Hurd utanríkis-
ráðherra Bretlands. í svipaðri röð kemur Mitterrand
Frakklandsforseti, sem fer með raunverulega stjóm ut-
anríkismála í Frakklandi vegna stöðu forsetavaldsins.
Af minni spámönnum í Evrópu bera mesta ábyrgð
þeir Gonzales, forsætisráðherra Spánar, og forsætisráð-
herrar Grikklands, fyrst Mitsotakis og síðan Papandre-
ou. Grikkimir hafa af trúarbragðaástæðum séð th þess,
að viðskiptabannið á Serbíu hefur verið hriplekt.
í Bandaríkjunum hvílir ábyrgðin á forsetunum, Bush
og Clinton, þótt ekki megi gleyma Chnstopher og Perry,
ráðherrum utanríkis- og vamarmála. í raun veldur mgl-
ið Bandaríkjunum mestu tjóni, því að þau höfðu úr hæst-
um sessi að faha sem fyrrverandi heimsveldi.
Ráðamenn Bandaríkjanna hafa sér ekki til afsökunar
vonda ráðgjöf úr utanríkisráðuneytinu. Þar var mörgum
ljóst, að stefnan mundi stórskaða Bandaríkin. Þeir létu
í sér heyra og nokkrir lykilmenn ráðuneytisins sögðu
hreinlega af sér, þegar ekki var hlustað á þá.
Ekki má gleyma þremur fiölþjóðastofnunum, sem hafa
smækkað að marki af ruglinu í Bosníumálinu. Fremst
fer þar Atiantshafsbandalagið með Wömer í broddi fylk-
ingar. Síðan koma Sameinuðu þjóðimar með Ghah í far-
arstjóm og Evrópusambandið með Delors sem oddvita.
Vandræði Atlantshafsbandalagsins em sýnu mest,
enda er þar um að ræða hemaðarstofnun, er hefur reynzt
alveg óhæf th að hefta útþenslustefnu fámennra hópa
villimanna af serbneskum toga og það á svæði, sem var
utan við heimsveldi Sovétríkjanna sálugu.
Loks em það sáttasemjaramir þrír, sem ráku máhð
af annáluðum bamaskap, þeir Owen og fyrst Vance og
síðan Stoltenberg. Þeir áttu mikinn þátt í að telja Vestur-
löndum trú um, að með kjaftavaðh og sviknum loforðum
fengist niðurstaða, sem Vesturlönd gætu sætt sig við.
Afskipti þeirra manna, sem hér hafa verið nefndir, og
líklega nokkurra í viðbót, hafa leitt th þess, að Vestur-
landaþjóðir hafa glatað trú á sjálfar sig og Vesturlönd
hafa giatað möguleikum á að sveigja mál í umheiminum
th samræmis við póhtíska hagsmuni Vesturlanda.
Foringjaval á Vesturlöndum hlýtur að vera orðið kol-
brenglað, þegar sextán nafngreindir foringjar þeirra
stuðla ahir í kór að hnignun og hruni Vesturlanda.
Jónas Kristjánsson
Það er fyllilega kleift að stórbæta það ömurlega ástand sem nú ríkir í þjóöfélaginu. Þetta verður á hinn
bóginn ekki gert þar sem stjórnendurnir sofa.
Fyrirhyggja, vinnu-
agi og mannúð
Þegar skip fer að leka úti á
rúmsjó og fjarri allri björg hefur
áhöfnin tvo kosti til að komast af.
Fyrst skal nefnt það augljósa, þ.e.
að reyna að stífla lekann og ausa.
Annar kostur er sá að skipstjórinn
og helstu fylgisveinar hans bretti
upp ermamar og fari að fleygja
öðrum skipveijum fyrir borð til að
létta skipið. Fá þannig borð fyrir
báru. Hver heilvita maður sér strax
í hendi sér aö seinni kosturinn er
í raun enginn kostur. Ekki einu
sinni fyrir þá sem eftir sitja í fley-
inu. Eftir sem áður er það lekt. Og
hugsanlega er áhöfnin óþjálfuö,
slöpp eða viljalaus til að sinna
nauðsynlegum austri.
Einstaklingum fórnað
Sú einfalda mynd sem hér er
dregin upp og auðsæ ætti aö vera
hverju mannsbami er líking sem
gripið er til til að lýsa því ástandi
sem atvinnuleysið skapar í fyrir-
tækjum. Segja má að víða sé veriö
að dunda við að fóma einstakling-
um með uppsögnum með þeim ár-
angri einum að viðkomandi „fley“
fljóta dáhtiö lengur. Stundum tekst
reyndar betur til, þ.e. ef einhver
stíflar lekann eða kemur áhöfninni
til að ausa.
En era ekki til einhveijar mann-
úðlegri lausnir en sú aö fleygja
ósyndum skipveijum fyrir borð í
óveðri úti á rúmsjó? Hvað um það
til að mynda að kenna öllum sund
og sjá þeim fyrir bjarghringjum
áður en til slíks kemur? Ellegar að
fylgjast náiö með öllum leka og
áfollum og fyrirbyggja flestar slík-
ar uppákomur í tæka tíð?
Ósiðir, leti og vanafesta
Þegar leysa þarf þetta verkefni
koma upp ýmis vandkvæði. Stund-
um hefur skipshöfnin, að skip-
stjórnarmönnum meðtöldum,
komið sér upp ósiðum, leti og vana-
KjaUaiinn
Jón Erlendsson
yfirverkfræðingur Upplýsinga
þjónustu Háskólans
festu. Vanrækir að hafa tiltækan
björgunarbúnað. Er ósynd upp til
hópa. Nennir að auki ekki að gá
að hættumerkjum. Og möglar ef
það þarf að taka til hendinni og
ausa án þess að fyrir slíkt komi
veruleg og skjóttekin umbun. Forð-
ast einnig eins og heitan eldinn að
breyta venjum sínum eða bæta sjó-
mennsku sína og verkkunnáttu.
Það era slíkar skipshafnir og slíkir
skipstjómarmenn sem í dag verða
fyrir áfóllum sem enda í mannúð-
arsnauöum fómum. Með því að
ósyndum og bjarghringjalausum
skipveijum er varpað fyrir borð
þegar í óefni er komið vegna lang-
varandi fyrirhyggjuleysis og hefða-
dýrkunar. Líkingin á að vísu ekki
fullkomlega við því að ytri skilyrði
fyrirtækjanna era á mannlegu
valdi. Ytri skilyrði skipa og áhafna
era hins vegar verk æðri máttar-
valda. Enn sem komið er allténd.
Leikaraskapur og
hefðadýrkun
Vilji menn breyta því ástandi sem
hér er lýst er lausnin augljós. Hún
felst í því að skipshöfnin haldi vöku
sinni og fæmi ávallt í lagi. Hún
felst að auki í metnaði, vinnuaga,
fyrirhyggju, sveigjanleika, sívirkri
þekkingaröflun og nýsköpun sem
nær allt tfl smæstu hluta og at-
hafna. Hér er komin lausn náskyld
„þriðju leiðinni" sem ráðherrar sjö
iðnríkja settu á blað þann 15. mars
síðastliðinn.
Fyrrgreind atriði era önnur hlið
þess penings þar sem hin hliðin er
mannúö og velsæld. Það er fyllilega
kleift að stórbæta það ömurlega
ástand sem nú ríkir í þjóðfélaginu.
Þetta verður á hinn bóginn ekki
gert þar sem stjómendurnir sofa
og áhöfnin eyðir dýrmætum tíma
og fjármunum í léttvægan leikara-
skap eða hefðadýrkun.
Jón Erlendsson
Hér er komin lausn náskyld „þriðju
leiðinni“ sem ráðherrar sjö iðnríkja
settu á blað þann 15. mars síðastliðinn.
Skoðanir annarra
Óheppilegir árekstrar
„Löggjöfm um Ríkisendurskoðun gekk í gildi
árið 1988. Síðan hefur starf stofnunarinnar verið
fyrirferðarmikið, og breytingin hefur margsannað
gildi sitt, á þeim fáu árum sem hún hefur verið í
gildi.... Árekstrar milh Alþingis og Ríkisendurskoð-
unar era óheppilegir, og nauðsynlegt er fyrir þessa
aðila að koma sér saman um skýrar starfsreglur í
tilfellum viðlíka því sem hefur komið upp. í það verk
verður að ganga sem allra fyrst.“
Úr forystugrein Tímans 23. apríl.
Serbar og hótanir NATO
„Sveitir Sameinuðu þjóðanna vora sendar til
Bosníu til að gæta friðar en ekki til að koma á friði
eða heyja styrjöld gegn Serbum. Þaö er því ekki síð-
ur skylda SÞ og NATO að tryggja öryggi þeirra. Þess
vegna munu Serbar líklega lítið mark taka á hótun-
um NATO eða annarra alþjóðastofnana. Þeir vita
af reynslunni aö ekkert verður gert til að stöðva einn
mesta harmleik í Evrópu frá því að síðari heimsstyij-
öldinni lauk.“ Úr forystugrein Mbl. 23. apríl.
Samfélagsþjónusta
í stað ref singar?
„Dómar eiga að ráðast af brotum sakborninga
en ekki því hvort Hraunið er þétt setið þennan dag-
inn eða hinn. Hvað betrunina varöar leyfi ég mér
að efast um að vanur ávlsanafalsari snúi af villu síns
vegar við það eitt að gróðursetja tré í nokkrar vik-
ur. Það er full ástæða til þess aö láta fjársvikara og
aðra glæpamenn í „léttvæga“ flokknum sæta ábyrgð
gerða sinna. Glæpamenn eiga aö ganga að þvi visu
að afbrot kosti frelsissviptingu.“
Andrés Magnússon í Eintaki 21. apríl.