Dagur - 24.12.1948, Blaðsíða 13

JÓLABLAÐ DAGS
13

Alþingiskosningar
Eyjafirði árið 1890
Þegar Skúli Thoroddsen varð þingmaður Eyfirðinga
Sjónarvottur
SUMARIÐ 1890 var liáð kjör-
þing á Akureyri til þess að
kjósa einn þingmann fyrir Eyja-
Ijarðarkjördæmið. Kosningþessi l’ór
Iram vegna þess, að sumarið áður
vildi það lnapallega slys til, að Jón
Sigurðsson á Gautlöndum l'é 11 af
hesti á leið til þings og beið bana
af. En Jón liafði verið þingmaður
Eyfirðinga ásamt Benedikt Sveins-
syni, sýslumanni Þingeyinga, og var
þá Benedikt einn á því þingi fyrir
kjördæmið.
Tveir frumbjóðenclur.
Á kjörþingi þessu, 1890, voru
tveir í framboði.. Annar þeirra var
Einar Ásmundsson í Nesi, sem oft
var búinn að vera á þingi áður, og
talinn einn af be/.tu þingmönnum
þessa lands, enda rnaður stórvitur.
En þegar hér var komið, var Ein-
ar te.kinn að eldast nokkuð, og hon-
um jafnvel farin að lörlast Iveyrn,
cnda raunar btiinn að leggja niður
þingmennsku.
Að þessu sinni fór þó karl á stúf-
ana, að áeggjun og með stuðningi
Jteirra inanna, sem nú á síðustu tím-
inn mundu vera kallaðir íhalds-
menn, a. m. k. var það álit margra,
að svo væri.
Fremstur í flokki þeirra manna,
er taldir voru stuðningsmenn Ein-
ars við þessa kosningu, mun hafa
verið Júlíus Havsteen. þá amtmað-
ur norðan- og austanlands.
Hinn frambjóðandinn var Skúli
Thoroddsen, sýslumaður o<i binsr-
maður Isfirðinga. Hann tók sig upp
l’rá ísfirðingum til þess að hamla á
móti því, sem honum þótit vcra
segir £rá
íhaldskcnnt við framboð Einars í
Nesi.
Skúli var í stjórnmálum lylgjandi
Benedikt Sveinssyni og Jóni á Gaut-
löndum, andstteðingur landsstjórn-
arinnar, sem j>á var dönsk og sat í
Kaupmannahöfn, en hafði hér að-
eins nokkurs konar umboðsmann,
landshöfðingjann, sem fékk þó
mjög litlu að ráða.
Aftur á móti var Júlíus Havsteen,
og einhverjir fleiri stuðningsmenn
Einars, vinir dönsku stjórnarinnar
og konungsins.
Þar sem nú Skúli Thoroddsen
tók sig uj>p frá ísfirðingum, þurfti
að stilla J>ar uj>]> manni í hans stað.
Til Jress var valinn Gunnar nokkur
í Skálavík. Ég held, að hann hafi
verið bóndi.
Kjörjuudur undir beru lofli.
Við kosninguna, sem hér um
ræðir, var kjörstjórnin Jressi: Fyrst
og l'remst sýslumaðurinn, sem þá
var Stefán Thórarensen, með lion-
um |>rófastuiánn, Davíð Guðmunds-
son á Holi, og Friðbjörn Steinsson,
bóksali á Akureyri.
Þá er ]>að kosningaathölnin sjálf.
Hún fór þannig fram, að kjósendur
úr öllu kjördæminu Jrtir með tal-
inn Siglufjörður (því hann var j>á
l>ára einn af hreppum sýslunnar)
voru boðaðir til Akureyrar, og kjör-
þingið haldið þar undir berti lofti,
eins og siður var J>á, og hél/t sá sið-
ur, J>ar lil farið var að kjósa í hverj-
um hrej>j>i sýslunnar, eins og nú
er gert.
A þessum kjörfundi héldu frant-
bjóðendur sínár- framboðsneður,
Skúli Thoroddsen
eins og venja var, en að þeim lokn-
um tók kjörstjórnin hreppana eft-
ir „réttri röð“, þannig, að byrjað
var á Öngulsstaðahreppi og endað
á Siglufirði.
Það skal hér tekið fram, að á Jress-
um árum höfðu ekki kosningarrétt
aðrir en bændur og embættismenn,
svo og verzlunarstjórar og einhverj-
ir aðrir, sem guldu einhverja vissa
upphæð til opinberra J>arfa.
Á ]>essum kjörfundi flutti Einar
í Nesi sína ræðu fyrr, en Skúli ;i
eftir honum, og sagðist báðum vcl.
Ekki man ég eftir neinum sögu-
legu, meðan eyfirzku < hrepparnir
kusu ]>. e. Öngulsstaða-, Saurbæjar-
og Hrafnagilshreppur.
Ég \ il geta þess hér, að kjörstjórn
hagaði þannig störfum, að oddvit-
inn sjállur stóð áléngdar og hafðist
ekki að, en En Davíð prófastur
varð bæði að kalla kjósendurna
upp og skrila jafnframt. Svo skrif-
aði og Friðbjörn líka.
Þá var það Glæsibæjarhreppur.
Þegar röðin kom að Einari í
Skjaldarvík, var hann, eins og aðr-
ir, spurður að, hvern hann kysi,