Dagur - 19.12.1951, Side 9

JÓLABLAÐDAGS
9
Eyjólfssonar 12. júní 1386 stendur:
„Item skipa eg Kristsfé á þá beztu
jörð, sem eg á norðan lands á ís-
landi, Grund í Svarfaðardal: átta
ásauðarkúgildi og átta kýr. Skal þar
fæðast á karlgildur ómagi ævinlega,
eftir skipan og ráði Hólakirkjufor-
manns, liinn skyldasti úr minni ætt,
sá er framfærslu þarf við.“ fón
biskup Arason kaupir síðar þessa
jörð og gefur hana 13. ágúst 1541
Þórunni dóttur sinni og er í gjafa-
bréfinu ckki tilgreint um neinar
kvaðir er á jörðinni hvíli.
3. Urðir i SvarfaÖardal. Það má
og kallast Kristsfé, að Þorsteinn
lögmaður gefur í ofannefndu testa-
mentisbréfi Urðarkirkju 5 kúgildi
með þeim skilmála, að bóndi sá, er
á Urðum býr skuli gefa fyrir sál
hans þrjá fjórðunga smjörs og hálfa
vætt skreiðar hvern Andrésar-
messudag ævinlega.
I visitazíugerð jóns biskups Vil-
hjálmssonar 1429, en þá býr á Urð-
um Arnfinnur sonur Þorsteins lög-
manns, er ekkert á jætta minnzt og
aldrei síðan. Er kirkjan þá ekki tal-
in að eiga nema 2 kúgildi.
4. Kleif. Talin Kristsfjárjörð í
máldögum Ólafs biskups Rögn-
valdssonar 1461. Jiirðin var í eigu
Solveigar Þorleifsdóttur Árnasonar
og Vatnsfjarðar-Kristínar. Senni-
lega hefur hún gefið Kristsfé á jiirð-
ina. 1525 er jiirðin talin með eign-
um Möðrúvallaklausturs.
5. Fagriskógur. Talin Kristsfjár-
jörð í sömu heímild. Þessi jcirð var
6. ágúst 1432 dæmd eign Olafs Eyj-
ólfssonar frá Auðbrekku, en áður
hafði Loftur ríki Guttormsson
þótzt hafa heimildir á henni. Þessa
jörð selur Sírnon Þorsteinsson 27.
okt. 1505 Gottskálk biskupi Niku-
lássyni, án Jress að geta um nokkrar
kvaðir. í Sigurðarregistri 1525 er
Fagriskógur talinn með jörðum
1 Ióladómkirkju.
6. Auðbrekka í Hörgárdal. í mál-
daga Ólafs biskups Rögnvaldssonar
1461 eru XV hundruð í þessari jörð
talið Kristsfé. Hinn 1. febrúar 1445
selur Einar Þorleifsson jörðina
Auðbrekku í jarðaskiptum og er
þar ekki rninnzt á Kristsfé. Er þetta
án efa Einar hirðstjóri Þorleifsson
frá Auðbrekku, en Eiríkur Loftsson
Guttormsson var einmitt kvæntur
Guðnýju systur hans. Ormur, bróð-
ir Eiríks, átti Solveigu Þorleilsdótt-
ur frá Auðbrekku Árnasonar. Virð-
ist öl 1 jörðin vera komin í hennar
eign 1479, jrví að 27. apríl það ár,
skömmu áður en hún andaðist,
seldi séra Sigmundur Steindórsson
í umboði Solveigar Helgu systur
hennar og Skúla Loftssyni manni
hennar hálfa Auðbrekku, en hálf
jörðin er talin með eltirlátnum eig-
urn hennar, er hún fellur frá. Alft
þetta fólk var stórauðugt og er
sennilegast að Kristsféð stafi frá
því, en aldrei er þess þó getið í
kaupbréfum fyrr en síðar.
7. Myrká. Jón biskup Arason
færði Kristsfé af Björk á Staðar-
byggð yfir á þessa jörð, sem síðar
verður sagt, árið 1535.
8. Teigur. Hinn 15. rnarz 1434
selur Magnús bóndi Jónsson F.inari
F.iríkssyni jörðina Teig .í Ilrafna-
gilsþingum og fylgir sti kvöð, að
Jnar skuli vera ævinlegur Kristsl jár-
ómagi. Ekki löngu seinna hefur
jörðin komizt í eigu F.iríks Lofts-
sonar á Grund, og þegar hann dó
1473, gekk luin til Sveins Sumar-
liðasonar, er var sonarsonur F.iríks
og tók arf eltir hann. F.n hann \ar
J);i barn að aldri og hafði Sumarliði
faðir hans umboð ylir eignunum.
8. apríl 1486 handsalar Sumarliði
Einari ábóta á JV'Iunkaþverá jörðina
Teig í Hrafnagilsþingum til lullrar
eignar og er þá ekki minnz.t á neina
Kristsfjárkvöð. En 25 árum áður
var jörðin talin með Kristsfjárjöfð-
um í Ólafsmáldaga. í Sigurðar-
registri er Teigur talinn með eign-
unr Munkajrverárklausturs.
9. Krislnes. Þegar Þorvaklur vasi
Ögmundsson selur Halldóri presti
Lpftssyni hálft Kristnes 2. maí 1393,
segir hann, að þar skuli vera ævin-
leg ómagavist fyrir kvengildan
ómaga. 11. apríl 1460 selur Björn
Þorsteinsson Einari Árnasyni jörð-
ina og sagði Jrá „greindur Björn
Kristsfé upp í jörðina ævinlega
kvengildum ómaga.“ Talin er liún
með Kristsl járjörðum í Olafsmál-
daga. Síðar eignaðist Gottskálk
biskup Nikulásson Jressa jörð í
jarðaskiptum og komst lnin þannig
undir Hóladómkirkju. Kristnes
virðist vera eina jörðin, sem Krists-
fé hefur haldizt á fram yfir siða-
skipti og er þess enn getið í Jarða-
bók Árna Magnússonár. Var Krists-
féð lagt til spítalans í Möðrufelli,
er liann var settur á stofn, og þá tal-
ið að fyrir því stæðu 20 hundruð í
jörðinni og var goldið af þeim 70
álnir til Möðrufellshospítals.
10. Kroppur. Talin Kristsfjárjörð
í máldaga Ólafs biskups Rögnvajds-
sonar 1461. Jörðin hefur Jrá verið í
eigu Guðnýjar Þorsteinsdóttur, því
að iaðir hennar, Þorsteinn Ilösk-
uldsson á Myrká, greiddi henni
jörðina í móðurarf, er hún giftist
Guðmundi Sigurðssyni árið 1451.
Hefur Þorsteinn sennilega erf't
jörðina eftir föður sinn, Höskidd
Runólfsson bónda í Núpufelli og
Bakka í Öxnadal, en hann átti mik-
ið jarðagóz. Kroppur kemst síðar í
eigu Gottskálks biskups Nikulás-
sonar, en liann arfleiddi Hólastól
að jörðunr sínum. F.ngar heimildir
cru til um, hvernig stóð á Krists-
fénu á Kroppi né hve mikið það
var.
11. Grund. í F.yjafirði. Olafur
biskup telur tvö Kristsfé á Grund á
Kristsfjárjarðaskránni og virðist
þetta eiga við Grund í Eyjafirði
fremur en Grund í Svarfaðardal,
enda cr ckki kunnugt ura nema
eitt Kristsfé þar. F.kki er þessa
Kristsljár getið í máldögum kirkj-