Dagur - 21.12.1960, Blaðsíða 12

sem mest voru rædd og úrslitaþýðingu
höfðu fyrir héraðið.
Bindindis- og áícngismál.
A öðrum fundi félagsins var því hreyft
að stofnuð væru bindindisfélög í hrepp-
unum, og til að hrinda því máli áleiðis
voru kosnir þeir Daníel í Núpufelli, Egg-
ert á Tjörnum og Davíð Ketilsson á
Grund. Bindindismálið var svo til um-
ræðu næstum á hverjum fundi nokkur
næstu árin. A einum fundinum tók séra
Matthías til máls. Um það er bókað:
„Aleit varla til bóta að klifa á þessu
máli á hverjum fundi. Taldi bindindi
mjög nytsamlegt fyrir æskulýðinn, en
kvað heppilegra að fara hægt í sakir,
ekki mundi gagna að telja þá eldri á
bindindi, sem á annað borð þætti sopinn
góður, taldi það ófrelsi að mega ekki
halla sér að flöskunni svona í góðu hófi.“
Þeir, sem mest og bezt unnu að fram-
gangi bindindis voru, auk þeirra þriggja
áðurtöldu: Ari Jónsson á Þverá og Bene-
dikt Einarsson á Hálsi.
Árið 1908 var samþykkt fundarálykt-
un um aðflutningsbann áfengis. Á síð-
asta fundi félagsins, 16. jan. 1922, var
Spánarsamningurinn til umræðu. Sam-
þykkt voru mótmæli gegn nokkrum af-
slætti á bannlögunum, „nema í ýtrustu
nauðsyn.“
A næstu árum eftir 1906 voru ung-
mennafélög stofnuð á félagssvæði
Fundafélagsins, og tóku þau vínbindindi
á stefnuskrá sína. Hafði þá Fundafélag-
ið allvel plægt þann akur.
Skólamál.
Á stofnfundi félagsins var rætt um að
koma á fót sunnudaéaskóla í öllum sókn-
unum. Máli þessu var svo haldið vak-
andi næstu ár og varð nokkuð ágengt
um sunnudagaskólahald.
Á fundi 23. maí 1893 var fyrst rætt
um sameiginlegan barnaskóla fyrir þrjá
hreppana framan Akureyrar. Leitað var
samskota til barnaskólans, en þau virð-
ast hafa gengið fremur treglega. Næstu
ár var mál þetta á dagskrá við og við
og urðu oft miklar umræður, en undir-
tektir fremur daufar, aðallega vegna
kostnaðar.
Á fundi 10. febrúar 1908 „bauðst
Magnús á Grund til að koma skólanum
upp ef bændur vildu Ieggja fram sem
svaraði þremur til fimm dagsverkum
hver til byggingarinnar."
Þegar hér var komið sögu, hafði
barnaskólahugmyndin hjá Magnúsi Sig-
urðssyni þróast upp í unglingaskóla,
12 JÓLABLAÐ DAGS
jafnframt því sem hann hafði aukið til-
boð sitt um framlag til skólans. Málið
var siðan til umræðu á fundum félagsins
í þessu breytta formi. Voru skoðanir
fundarmanna mjög skiptar. Voru ýmsir
hvetjandi þessarar breytingar, en aðrir
töldu að „gagnfræðaskólinn á Akureyri
væri eða ætti að vera fullnægjandi fyrir
sveitina".
Lokaumræður um skólamálið fóru
fram ó fundi félagsins þann 31. janúar
1909. „Stefán á Munkaþverá áleit að
málið væri í óefni komið, og taldi óhugs-
andi að eiga meira við það svo framar-
lega að allir hrepparnir væru ekki með.“
Verður saga þessa skólamáls ekki
frekar rakin hér.
Kvennaskólinn á Laugalandi.
Um þessar mundir var mikið rætt um
kvennaskólann, og voru menn sammála
um nauðsyn endurbyggingar skólahúss-
ins. Fundafélag Eyfirðinga tók þetta
mál fyrst til umræðu á fundi sínum 28.
febrúar 1894. Margir tóku til máls og
urðu miklar umræður. Sýndist sitt hverj-
um um staðsetningu skólans. Vildu sum-
ir að skólinn yrði endurbyggður á Lauga-
landi. Töldu þeir að dvölin yrði náms-
meyjum dýrari á Akureyri en Lauga-
landi, og ekki með öllu hættulaus vegna
siðferðis þeirra. Aðrir töldu að rekstur
skólans yrði ódýrari á Akureyri vegna
betri aðstöðu um aðdrætti og samgöng-
ur. Gerðu þeir lítið úr siðspillingu á Ak-
ureyri, sem kvennaskólastúlkum stafaði
hætta af. Loks var borin undir atkvæði
fundarins spurningin um hvort fundar-
menn vildu að skólinn væri fluttur til
Akureyrar eða byggður upp á sama stað,
og „var það samþykkt með flestum
greiddum atkvæðum að hann væri
kyrr“.
Álit meirihlutans fékk svo loksins
unnið sigur, er Húsmæðraskólinn var
endurreistur á Laugalandi 1937.
Eldsvoðaóbyrgð húsa o£ bæja.
Mál þetta kom til umræðu á fundi
1893. Málshefjandi var Hallgrimur á
Rifkelsstöðum. Talið var nauðsynlegt að
koma á fót innlendu brunabótafélagi.
„Klemens Jónsson sýslumaður tók þessu
máli mjög vel og vildi láta fylgja því
fram á þingmálafundum.“ Þegar mál
þetta kom til kasta Alþingis voru þing-
menn Eyfirðinga skeleggir stuðnings-
menn þess, en það átti lengi örðugt upp-
dráttar. Loks árið 1905 var á þinginu
samþykkt frumvarp um stofnun Bruna-
bótasjóðs í sveitum landsins.
Baðhús.
A fundi 1. maí 1896 „kom Magnús á
Grund með þá uppástungu að koma upp
baðhúsi við Hrafnagils- eða Reykhúsa-
laug.. Var mjög vel tekið í þetta mál
og ályktað x einu hljóði að Fundafélagið
komi fyrirtæki þessu á stofn“. Ákveðið
var að safna fé í þessu augnarmiði og
lofuðu 33 félagsmenn að leggja Jram 1
til 10 „hluti“ í fyrirtækið. Var „hlutur-
inn ákveðinn 10 krónur. Mál þetta var
rætt á mörgum fundum, en nægilegt fé
í byggingarkostnaðinn safnaðist aldrei.
Loks á fundi 3. sept. 1900 var samþykkt
að endurgreiða þeim, sem greitt höfðu
„hluti“ sína, og var baðhúsmálið þar
með úr sögunni.
Kaup karla o£ kvenna.
A fundi 19. nóv. 1892 var mál þetta
tekið til umræðu. Málshefjandi var
Davíð Ketilsson. Þótti honum ósann-
gjarn munur á kaupi karla og kvenna
miðað við vinnuafköst.
Kosin var nefnd í málið. Var það all-
mikið rætt í fundum. Nefndarálit kom
fram en virðist aldrei hafa verið lagt
fyrir fund til úrslita.
Eins og kunnugt er, er mál þetta nú
komið fyrir Alþingi og jafnvel er það á
málefnaskrá Sameinuðu þjóðanna. Senni-
lega hefir engan í Fundafélagi Eyfirð-
inga órað fyrir því 1892 að máli þessu
yrði gert svo hátt undir höfði nær 70
árum síðar. Virðist því Fundafélagið
hafa verið hér nokkuð langt á undan
tímanum.
T óvélar.
Á fundi 19. apríl 1893 var fyrst hreyft
tóvélamálinu, og var Friðbjörn Steins-
son málshefjandi. Var þessu erindi vel
tekið. Kosin var þriggja manna nefnd
„til að leita sér upplýsinga, og leggja
álit sitt fyrir fund síðar meir“.
Ákveðið var að snúa sér til sýslu-
nefndar Eyjafjarðarsýslu og Akureyrar-
bæjar um lánsútvegun og ábyrgð.
Mál þetta var rætt á mörgum fundum
félagsins næstu ár. Er skemmst frá að
segja að tóvinnuvélarnar komust upp og
voru undanfari Klæðaverksmiðjunnar
Gefjúnnar á Akureyri.
Akbraut fram Eyjafjörð,
kom fyrst til umræðu á Fundafélags-
fundi 19. nóv. 1892. Málshefjandi var
Magnús Sigurðsson á Grund. Akbrautin
kom svo oft síðar til umræðu á fundum,
og var skorað á hærri stjórnarvöld um
fjárframlag til brautarinnar. Árið 1894