Dagur - 23.12.1994, Blaðsíða 7

Föstudagur 23. desember 1994 - DAGUR - 7

◄ Þorsteinn Vilhelmsson skip-
stjóri og einn eigenda eins
stærsta útgerðarfyrirtækis landsins,
Samherja hf.
en við höfum það á tilfinningunni
að töluvert meira hafi fiskast en ef
skipið hefði verið eitt.“
Baldvin Þorsteinsson fyrsta
nýsmíði Samherja
Árió 1985 kaupir Samherji hf.
frystihús Hvaleyrar hf. í Hafnar-
firði ásamt Hagvirki/Kletti og Jóni
Friðjónssyni og átti það fyrirtæki
fyrst í stað togarann Apríl sem nú
heitir Víðir og einnig Maí sem
fékk nafnið Margrét eins og áður
er getið. Síðan bætist Hjalteyrin,
áöur Arinbjörn í skipastólinn, og
haustið 1992 kemur svo Baldvin
Þorsteinsson, nýsmíði, frá Noregi,
eitt glæsilegasta og best búna skip
íslenska fiskveiðiflotans. Þá fór
Þorsteinn yfir á það skip sem
skipstjóri, og var farinn einn túr
fyrir jól það ár, rétt eins og gerðist
þegar Akureyrin kom, en það er
hrein tilviljun, en óneitanlega
nokkuð skemmtileg.
Eru kaupin á Beini ein leið ís-
lenskra útgerðarmanna til þess að
fá fiskveiðikvóta hjá Evrópu-
bandalaginu?
„Það er ljóst að kvóti Akra-
bergs verður ekki færður yfir á
skip Samherja en þetta er svona
ein leió til að mæta þverrandi
kvóta. Á árunum 1987 til 1991
Rætt við iðnaðarmenn um borð í Akraberginu um innréttingasmíði í setustofu skipsins.
Það voru oft rífandi tekjur í þess-
um siglingatúrum.“
Reyndi að hugsa meira um
fiskeríið en útgerðina
- Var það ekki mikil breyting aó
fara af Kaldbaki á Akureyrina og
vera að fiska á eigin skipi?
„Jú, það var mikil breyting,
ekki síst vegna þess að ég hafði
verið meó mjög gott skip sem ég
þekkti vel og hjá góðri útgerð og
Akureyrin var miklu minna skip,
átta metrum styttri og lægri á
sjónum. Maður hugsaði svolítið
um það hvort manni gcngi eins
vel á þessu skipi og stæði undir
öllum væntingum. Maður varð
skyndilega að hugsa bæði sem
skipstjóri og útgerðarmaður að
hluta, það fylgdu þessu fleiri
skyldur. Eg reyndi að hugsa meira
um fiskeríið og hvað þyrfti að
gcra til þess að draga upp afla en
lét öðrum meira eftir amstrið af
daglegum rekstri.
Við eigum Akurcyrina eitt
skipa frá vorinu 1983 og fórum
einn túr fyrir jól eftir gagngerar
breytingar, fyrst hjá okkur sjálfum
og síðan í Slippstöðinni. Skipið
var búið að liggja eitt ár þegar vió
keyptum það og var frekar
„sjoppulegt" og bar þess greini-
lega merki að fyrrverandi útgerð
hafi ekki haft mikil auraráð en
skip drabbast einnig niður þegar
þau liggja svona lengi. Við kom-
um með skipið til Akureyrar 1.
maí 1983, en það var hrein tilvilj-
un.
Síðan kaupum við togarann
Maí í Hafnarfirði 1986, en hann
fékk nafnið Margrét, og fórum
með skipið til Bergen í Noregi í
mikla klössun. Hún kom svo til
Akureyrar um haustið og var far-
inn einn túr á henni fyrir áramót.
Það sama sumar keyptum við rað-
smíðaskipið Oddeyrina ásamt Ak-
ureyrarbæ og Niðursuóuverk-
smiðju K. Jónssonar hf. enda var
skipið fyrst í stað eingöngu á
rækjuveiðum. Síöan höfum við
keypt bæði hlut Akureyrarbæjar
og K. Jónssonar hf. Nú hin síðari
ár hefur Oddeyrin verið á fisk-
trolli, og nú í rúmt ár á partrolls-
veiðum.
Við reyndum einnig að senda
Margrétina og Hjalteyrina á par-
trollsveiðar en það gekk ekki eins
vel. Þetta eru kannski of stór skip
til að vera á þessum veiðum. Par-
trollið sparar vélarorku og þar
með olíu, en á móti kemur víra-
notkun á hitt skipið og olíueyðsla,
fiskaöi Akureyrin um 4 þúsund
tonn af þorski á ári utan þess sem
Margrét og Oddeyrin og síðan
Hjalteyrin voru að físka, eða allt
að 7 þúsund tonn af þorski. Nú er
kvótinn okkar, þrátt fyrir að hafa
aukið skipastólinn, kominn niður í
2.800 tonn þrátt fyrir að hafa
keypt skip og kvóta svo það er
ekki einu sinni það aflamagn sem
fiskaðist á Akureyrinni einni.
Við höfðum skapaó okkur
mjög stóra markaðshlutdeild í
Bretlandi á flökum og síðustu 2 til
3 ár höfum við ekki getaó fram-
leitt það magn af flökum sem við
höfum getað selt. Þess vegna höf-
um við verið að tapa viðskiptavin-
um vegna þess að ekki hefur verið
hægt að anna eftirspum. Ef við
hefðum ekki sent skipin í Smug-
una í sumar og getað selt þeim
þann afla væru þessir viðskipta-
vinir búnir að gleyma okkur.
Með Akraberginu fáum viö 2
þúsund tonna þorskkvóta í Bar-
entshafinu og það hjálpar mjög
mikið því sá afli kemur einnig inn
á þennan markað og verður seldur
undir okkar merki, ICE-FRESH,
en tiltekið aö hann sé veiddur af
færeysku skipi í Barentshafinu.
Þessi viðskipti byggjast á því að
viðhalda gæðum og trausti."
*
A flottrolli í fimm mánuði
- Hafið þið verið að leita að öór-
um úthafsmiðum ef t.d. veiði í
Smugunni dytti niður?
„Við höfum bjargað okkur með
því að sækja í úthafsveiðar. Á síð-
asta ári fór Víðir tvo en Baldvin
Þorsteinsson einn túr á úthafsveið-
ar en á þessu ári var farið á Bald-
vini um miðjan mars í úthafið og
frá því um miðjan mars og fram í
júlímánuð var ekki öðru veiðar-
færi kastað en flottrolli og voru
veidd um 4 þúsund tonn af úthafs-
karfa á Reykjaneshrygg og afla-
verðmæti um 200 milljónir króna.
Víðir var með um 3 þúsund tonn
af úthafskarfa, Akureyrin reyndi
þennan veiðiskap um tíma en það
gekk ekki vel vegna útbúnaðarins
og ekki var verið með rétt troll, en
við vildum ekki kaupa á hana 7
milljóna króna flottroll. Næsta vor
veróur skipið hins vegar tilbúin á
þessar veióar en þaó er í miklum
endurbótum og lengingu í Pól-
landi.
Auðvitað er það ekki sama að
veiða þorsk og aðrar fisktegundir
hvað verðmæti varðar, og við höf-
um auðvitað verið að horfa t.d. á
Hatton-Rockall svæðið en þar
veiðist aðallega búri og blálanga,
einnig stinglax og fleiri tegundir
sem vió þekkjunr ekki vel hér.“
Nokkrir útgerðarmenn, og
Aflmiðlun, urðu vitlausir
- Þið hafið aðallega selt sjófrystar
afurðir en einnig selt ískfisk, m.a.
til Belgíu sem frægt varó í fréttum
er utanríkisráðherra bannaði sölu
úr Víói þangað. Víðir var áóur
ískfisktogari og því sala úr honum
erlendis ekki ný af nálinni. Verður
eitthvert framhald á ísfisksölu er-
lendis eða hérlendis, sem skapa
mundi einhver störf í landi, tíma-
bundiö?
„Það uróu einhverjir aðrir út-
geröarmenn, Aflamiðlun með
þeim, vitlausir og þoldu ekki að
við gátum selt ískfisk á verói sem
öðrurn tókst ekki. Á þessum tíma
var verð á frystum afurðum lágt
og auðvitað hafði það áhrif á
þessa ákvörðun. Margrét hefur
einnig selt ísfisk í tvígang um jól
og áramót, en þá var karfinn ekki
jafn vinsæll og hann er í dag en
möguleikar voru á aó fá hærra
verð á þessum árstíma.
Auðvitað skapa veiðar frysti-
togaranna ekki vinnu við úr-
vinnslu aflans í landi, en þær
skapa hins vegar önnur störf í
landi. Eg gæti allt eins spurt af
hverju Utgerðarfélagið sé komið
meö þrjá frystitogara, félag sem
rekur stærsta frystihús landsins, en
kaupir í staðinn fisk á mörkuðum.
Auóvitað er það gert vegna þess
að það er hagkvæmara. Fleiri
frystihúsaeigendur eru aó breyta
ísfisktogurum í frystiskip. Kostn-
aður við sjófrystan fisk er miklu
minni en við landfrystingu. Á
venjulegum frystitogara eru frá 23
til 28 menn um borð sem ljúka
vinnsluferlinu, en í landi koma
miklu fleiri að þessu.
Þetta er eins og meó aðra
tækniþróun, en með henni mun
fólki í frystihúsum auðvitað fækka
í framtíðinni. Á að banna það?
Okkar rekstur, beint og óbeint,
skapar atvinnu í landi. Við eigum
67% í Söltunarfélagi Dalvíkur,
sem rekur rækjuverksmiðju, 50% í
Strýtu hf., sem einnig er með
landvinnslu, ætli það vinni ekki
um 150 manns í þessum tveimur
verksmiðjum.“
Ætli þeir hafl ekki kosið að
hafa mig lengur á sjónum
- Var ákvörðunin að koma í land
vegna þrýstings frá meóeigendun-
um?
„Nei, það var alls ekki vegna
þrýstings frá þeim og ætli þeir
hefóu ekki kosið að hafa mig
lengur á sjónum. Ég vildi koma í
land, hef aldrei gert neitt annað en
að vera á sjó frá því ég var 16 ára
gamall, og fannst aó ég yrði ac
fara í land núna ef ég ætlaði að
skipta um starf, það yrði crfióar;
seinna. Kannski fór ég í þessa út-
gerð í upphafi til að getaó komið í
land seinna og tekið þátt í
rekstrinum. Eftir 27 ár á sjónum
hleypur maður samt ekki í verk í
landi. Ég taldi mig einnig verða
meira heima, en enn sem komið er
fer minna fyrir því. Ég er þó oftast
til staðar á Ákureyri. Túramii
voru einnig orðnir lengri og það
fylgdi því orðið viss kvíöi að fara,
ég vildi vera meira heima með
fjölskyldunni.
Ég kann ágætlega við þessar
breytingar á mínum högum, konan
segir einnig að það sé ágætt aó
hafa mig heima og yngsti sonur-
inn, Jón Víðir, segir að ég fari alls
ekki aftur sjó. Hann segist hins
vegar ætla sjálfur á sjó þegar fram
líða stundir.“
Skíðaíþróttin, ásamt stang-
veiði, aðaáhugamálin
- Nú gefst væntanlega meiri tími
til að sinna áhugamálum?
„Mitt aðaláhugamál utan starfs-
ins hefur verið skíðaíþróttin, en ég
var sjálfur mikið á skíðum og
keppti á skíðum og bömin hafa
erft þennan áhuga og hafa verið
og eru rnörg hver keppnismenn.
Eldri sonurinn er nú í Austurríki
vió æfmgar. Mig hefur stundum
langað til að vera heima og
fylgjast meó þeim, ekki síst þegar
vel hefur gengið. Kosturinn við
þessa íþrótt er sá að það getur öll
fjölskyldan tekið þátt í henni og
nú sé ég fram á fleiri stundir í
skíðabrekkunum þrátt fyrir að
vinnudagurinn sé oft langur.
Ég hef einnig farið lítillega í
stangveiði, finnst ágætt að
skreppa, en þetta er hins vegar
orðið allt of dýrt. Það hlýtur að
koma að því aó ekki tekst að selja
öll veiðileyfm.
Mín uppáhaldsá er Laxá í Að-
aldal, ein fallegasta veiðiá lands-
ins, en ég fór í hollið hans pabba.
Áður fór ég stundum með honum
austur að Laxá, bæði sem ungl-
ingur og eftir að ég varð eldri. Það
er mjög afslappandi að standa við
laxveiðiá í góðu veðri meö stöng í
hönd, það slítur mann alveg frá
amstri dagsins. Mér þætti hins
vegar verra ef ekkert veiddist,
jafnvel einn fiskur mundi bjarga
túmum.
Eiginkonan hefur einnig gaman
af því að skreppa með, og það
finnst mér ekki verra. Ég var mjög
kappsmikill á sjónum, aldrei
ánægður nema á köflum, enda
stöóugt að reyna aó bæta mig.
Sama lögmál gildir ekki við lax-
veiðiána.
Ég stunda aftur á móti ekki
skotveióar, fmnst það einfaldlega
ekki sport, en mér finnst fuglakjöt
góður matur. Eldri sonurinn hefur
verið duglegur að veióa, bæði
rjúpur og gæsir, og hefur þannig
uppfyllt þann þátt veiðiskapar í
fjölskyldunni.“
Fjölskyldan samankomin
á jólunum í Austurrríki
„Jólunum mun fjölskyldan eyða á
skíóum í Austurríki. Dóttirin í
Reykjavík ásamt syni sínum og
afabarni mínu og dæturnar í Nor-
egi og Svíþjóð koma þangað en
eldri sonurinn er í Austurríki. Sá
yngsti kemur meó okkur að heim-
an, enda ekki nema 10 ára gamall.
Hugheilar jólakveójur frá mér til
starfsmanna Samherja, og þá sér-
staklega áhafnar Baldvins Þor-
steinssonar, sem mátt hefur þola
meó mér sætt og súrt aó undan-
fömu, koma því um þessi jól frá
austurrísku Ölpunum,“ segir Þor-
steinn Vilhelmsson, útgerðarmaó-
ur og allakló.
Myndir og texti:
Geir A. Guðsteinsson