Dagblaðið Vísir - DV - 06.08.1994, Page 24

24
LAUGARDAGUR 6. ÁGÚST 1994
LAUGARDAGUR 6. ÁGÚST 1994
Ásgeir Logi Ásgeirsson, íslenskur fiskverkandi í Andanesi í Norður-Noregi:
íslendingar geta aldrei
sigrað í Smugudeilunni
„ Jæja, ég er búinn að sitja á flökun-
arvélinni í allan dag, senda tvo bíl-
farma af fiski til Grikklands og kaupa
hlut í útgerð. Ætli það dugi ekki til
að fá útgerðarstússið svona beint í
æð?“ segir Ásgeir Logi Ásgeirsson,
útgerðarmaður og fiskverkandi í
Andanesi í Norður-Noregi.
Klukkan er orðin tíu að kveldi og
miðnætursólin skín lárétt inn um
eldhúsgluggann á húsi Ásgeirs á
Bleik, litlu sjávarplássi, steinsnar frá
Andanesi. Þar hafði sólin þá veriö á
lofti í rúma tvo mánuði. Vinnudagur-
inn er langur en Ásgeir hefur það
eftir ömmu sinni að „alltaf verði
nægur tími til að sofa í haust.“
Fræg
fyrir dugnað
Ásgeir hefur undanfarin þrjú ár
búið á Andeyju í Vesturálnum ásamt
konu sinni, Kristínu Davíðsdóttur,
og gerst umsvifamikill í útgerð á
staðnum. Hróður þeirra hjóna hefur
borist víða um Noreg norðanverðan.
Þar er litið á þau sem kraftaverka-
fólk sem leggi nótt við dag við upp-
byggingu á stað sem undanfarin ár
hefur legið í dái.
Ásgeir er einn margra íslendinga
sem stundað hafa nám í sjávarút-
vegsfræðum í Tromsö og þar réðust
mál svo að hann ákvað að reyna fyr-
ir sér sem framkvæmdastjóri í Anda-
nesi.
„Það var hrein og bein tilviljun að
við ílentumst hér á Andeyju. Ég sat
yfir bjórglasi með skólafélaga mín-
um, upprunnum hér á eyjunni. Hann
sagöi aö það vantaði mann til að
blása lífi í fyrirtæki sem komið var
á fallanda fót. Ég ákvað að slá til
stuttan tíma en nú lítur svo út sem
við verðum hér eitthvað áfram þótt
hugurinn standi til að flytja heim,“
segir Ásgeir.
Asgeir keypti sig inn í fyrirtækið
og eftir að hann kom til skjalanna
hafa þrjú önnur fiskvinnslufyrirtæki
verið keypt og nú er samsteypan rek-
in undir nafninu ARSE A. Öll áhersla
er lögð á að verka saltfisk sem var
að mestu gleymt í þessum fornfræga
útgerðarstað.
„Auðvitað höfðu heimamenn mikl-
ar efasemdir um að þessi stráklingur
frá íslandi væri til nokkurs nýtur.
Ég vildi líka breyta öllu í fyrirtækinu
og hef nú umvent öllu nema að skrif-
stofan er enn á sama stað,“ segir
Ásgeir.
Ólíkurhugs-
Asgeir við fiskvinnsluna á hafnarbakkanum í Andanesi. Þarna eru aðstæður mjög góðar en nálægðin við herstöð NATO hefur valdið því að allur máttur hefur horfið úr útgerðinni á síðustu árum.
Nú er verið að byggja upp að nyju og þar gegnir Asgeir lykilhlutverki.
Á bryggjunni í Andanesi. „Hér er
gott að búa,“ segir Ásgeir.
Við saltfiskverkunina hafa heimamenn orðið að læra ný handtök og taka
upp vinnubrögð lík því sem gerist á íslandi.
Asgeir á tali við „kallana". „Hér er skap manna likt og veðráttan. Þeir
rjúka upp einn daginn og svo dettur lognið á þann næsta," segir Ásgeir.
unarháttur
„Ég rak mig líka fljótt á.að hér er
hugsunarháttur mjög ólíkur því sem
gerist á íslandi. Fólk er tregt til að
breyta. Allt á að vera eins og það var
og hér hugsa menn ekkert um gæðin,
aðeins raagnið. Þessu vildi ég breyta
pg það hefur tekist að nokkru.leyti.
Og nú verð ég ekki var við efasemdir
um að ég hafi eitthvað til málanna
að leggja enda hefur mér tekist að fá
hærra verð fyrirfrámleiðsluna," seg-
ir Ásgeir.
«„Fólk hér er ákaflega hreint og
beint. Hér þekkist ekki baknag eins
og flestir kannast við heima. Skap
manna hér ep eins og veðráttan.
Andeyingar rjúka upp með látum
þegar þeim mislíkar en svo dettur
lognið á. Einn daginn viija þeir helst
rífa úr manni augun en eru svo ekk-
ert nema góðmennskan daginn eftir.
Ég kynntist þessu vel þegar ég ákvað
að hætta meö fiskvinnslu hér á Bleik
og flytja allt í Andanes.
Meingallað
kvótakerfi
Kvótakerfi Norðmanna ásamt að-
ferðum þeirra við fisksölu veldúr
mestu um að fiskvinnsla hefur staðn-
að og lítill áhugi er á breytingum.
Verð á fiski er fast og því stendur
mönnum á sama um hvort fiskurinn
er góður eða slæmur.
„Þótt íslenska kvótakerfið sé ekki
fullkomið þá er þaö þó hálfu betra
en það norska. Hér er útgerðin alger-
lega slitin úr tengslum við markað-
inn. Þetta er eins og sovésk skrif-
finnska," segir Ásgeir.
Fólk á Andeyju er einnig gefiö fyr-
ir að taka lífinu með ró og þar hefur
ekki áður þekkst aö framkvæmda-
stjóri gangi í öll störf og að vinnan
miðist við það sem þarf að gera en
ekki fyrirfram ákveðinn vinnutíma.
„Hann er ekki héma þessi íslenski
uppgripahugsunarháttur og að fólk
verði alltaf að keppast við að bjarga
verðmætum. Hér hugsa menn mest
um frítímann og flestir meta lengra
frí meira en hærri laun,“ segir Ás-
geir.
í skugga
herstöðvar-
innar
Útgerð í Andanesi hefur einnig
goldið þess síðustu áratugina að þar
er stór herstöð og því meira freist-
andi fyrir unga menn að fá fasta
vinnu hjá hemum en aö vasast í út-
gerð.
„Ástandið héma er að mörgu leyti
svipað og í Keflavík og Njarðvík.
Herinn hefur smátt og smátt eyðilagt
sjávarútveginn en nú er mikfil sam-
dráttur í herstöðinni eftir að óvinur-
inn í austri brást. Þvi er mikil áhersla
lögð á að koma fótum aftur undir
útgerðina.
Starfsmenn í herstöðinni fá styrk
frá hemum til að hætta og ráðast í
atvinnurekstur og bæjarfélagið legg-
ur einnig fram fé. Því era líkur á að
útgerð aukist hér að nýju. Við vorum
einmitt að kaupa hlut í útgerð á
móti hermanni sem hættir með styrk
frá hernum,“ segir Ásgeir.
Skapið eins
og veðráttan
Ásgeir er frá Ólafsfirði og hefur
tekið þátt í útgerö þar með fjölskyldu
sinni. Hann hafði einnig hóp Ólafs-
firðinga og fleiri íslendinga í vinnu
síðasta vetur. Nú eru þau hjón ásamt
dóttur sinni eftir af íslendingunum á
staðnum.
„Það er ákaflega gott að búa héma
þótt veðráttan sé íslensk og hér blási
oft vel. Við erum fyrir opnu íshafinu
og hér eru veturnir langir, dimmir
og kaldir. Það kemur þó ekki að sök
þegar nóg er að gera. Hávertíðin er
33
í desember og janúar og þá lifnar
verulega yfir staðnum, fjöldi að-
komubáta leggur hér upp og mikið
er að gera við sölu á ferskfiski suður
í land um jólin,“ segir Ásgeir.
Álitshnekkir
vegna Smug-
unnar
íslendingar hafa unnið sig í álit
þarna á staðnum þrátt fyrir að veiðar
í Smugunni og við Svalbarða varpi
skugga á. Andenes er aðeins steinsn-
ar frá Smugunni frægu og heima-
menn eru reiðir og sárir íslendingum
fyrir að moka þar upp fiski.
„Ég verð aldrei var við andúð
vegna Smuguveiðanna. Menn svona
gantast með þetta en við höfum ekki
verið látin gjalda þess sem landar
okkar gera,“ sagir Asgeir. „Samt hef-
ur fólki hér sárnað ákaflega að ís-
lendingar skuli ekki taka tillit til vilja
Norðmanna.
Hér var litið á íslendinga sem harð-
duglegt, heiðarlegt og réttlátt fólk.
Við höfum því fallið i áhti sem þjóð
í Noregi. Áður stafaði nokkrum
ljóma af íslendingum en nú skilja
menn ekki hvað þeir eru að fara.
Fyrst þóttu Smuguveiðarnar þó
fyrirgefanlegar vegna þess að með
fylgdu skýringar um að íslensk út-
gerð ætti í verulegum erfiðleikum og
að útgerðarmennirnir væru að
bjarga sér frá gjaldþroti. Það var
ekki fyrr en aö íslensku útgerðirnar
fór að kaupa togara í kippum í
Kanada og senda þá í Smuguna að
fólk hér hætti alveg að botna í þess-
um frændum sínum.“
Skilja ekki
íslendinga
„Staðreyndin er að það er ótrúleg-
ur munur á hugsunarhætti hér og
heima. Á íslandi þykir sjálfsagt að
grípa gæsina þegar hún gefst og
hugsa svo ekki um afleiðingarnar.
Hér vilja menn fara að öllu með gát.
En þessi íslenski hugsunarháttur
breytir auðvitað engu um að við get-
um aldrei sigrað í Smugudeilunni.
Þessar veiðar eru ákaflega óskyn-
samlegar og stríða gegn hagsmunum
íslendinga þegar kemur að stjórn
veiða á Reykjaneshryggnum og í
Síldarsmugunni. íslendingar leika
núna tveimur skjöldum í hafréttar-
málum og það á eftir að koma okkur
í koll.
Ég legg til að deilan verði leyst með
því að við semjum við Norðmenn um
veiðiheimildir við Noreg meðan viö
hvílum miöin heima. Þegar þorsk-
stofninn þar hefur rétt við getum við
launað Norðmönnum með veiði-
heimildum við ísland. Ég á samt eftir
að sjá svona samninga takast en
þetta er aö mínu mati raunhæf
lausn.“
Jón Baldvin
illa uppalinn
„Fyrsta skrefið til að leysa deiluna
er samt að fá nýja menn til að fjalla
um máhð. Þeir sem nú hafa foryst-
una hafa sagt svo mikið og vanhugs-
að að það verður að fá aðra til að
taka viö.
Jón Baldvin Hannibalsson hefur til
dæmis hagað sér eins og hla uppalinn
fermingarstrákur. Yfirlýsingar hans
og framkoma er furðuleg. Það bein-
hnis lýsir af honum galgopaháttur-
inn,“ segir Ásgeir.
Ásgeir segist ahtaf hugsa sem ís-
lendingur en samt geti hann ekki
annað en fallist á sjónarmiö Norð-
manna í Smugumáhnu.
í saltfisksölunni er Ásgeir af eðh-
legmn ástæðum keppinautur landa
sinna. Norðmenn og Islendingar bít-
ast um markaðina og Ásgeir heldur
því fram að Norðmenn muni á næstu
árum sækja á með sinn saltfisk. En
enginn er annars bróðir í saltfiskvið-
skigtum fremur en öðmm.
„Ég er ekkert hræddur við þessa
samkeppni. Vandamáhð er aö hér
vantar meiri kvóta og betri aðstöðu
fyrir aðkomubáta sem vilja leggja
upp. Aðstæður til útgerðar eru að
öðm leyti mjög hagstæðar og ég sé
ekki betur en aö við verðum hér
næstu árin þótt ísland togi ahtaf í,“
segir Ásgeir.

Kristín Davíðsdóttir viö athafnasvæði sttf á Bleik á Andeyju. Sandfjaran er spennandi fyrir ieröamenn og á
sjávarbakkanum hetur Kristín komiö upp stæðum fyrir húsbiia og hjólhýsí. í baksýn er fjallið Kleif sem skilur
jimmí ?
*iiPlll>^ 'i/jsL 1 fli

>' '\ / 1 \ i; %■'/$'' á ,Aí,, 1 V I Wf \
að Bieik og Andanes.
„Hugsunarhátturinn hjá fólki
hér er þannig að allir bíða eftir að
ríkið komi og geri eitthvað í staö
þess að aðhafast sjálft. Þess vegna
er eins og þessi bær sé sofandi þótt
möguleikarnir séu mikhr,“ segir
Kristín Davisdóttir, ung íslensk at-
hafnakona á Bleik á Andeyju í
Norður-Noregi. Hún hefur búiö á
Bleik undanfarin tvö ár og tekið
þar til hendinni líkt og eiginmaöur-
inn Ásgeir Logi Ásgeirsson.
Kristín kom á staðinn skömmu
eftir að Ásgeir réðst til ARSEA.
Hún byrjaði á því að kenna i skól-
um í nágrannabænum á Andanesi
en fór síðan í saltfiskinn með
manni sínum. „Það er rneira upp
úr fiskvinnslunni að hafa þótt
kennslan sé einnig spennandi,"
segir Kristín. Hún lærði raungrein-
ar við háskólann í Tromsö á sama
tíma og Ásgeir var þar í sjávarút-
vegsfræðunum.
Dundað með
húsverkunum
í vor þegar hægðist um í fiskinum
þótti Kristínu sem hún þyrfti aö
„dunda" eittlivaö meö húsverkun-
um og ákvaö þá aö efna til hlutafé-
lags sem hefði það hlutverk að
þjóna ferðamönnum sem sæktu
þennan fellega stað heim. Fram-
takið þótti þarft og lögðu flestar
fjölskyldur á Bleik fram stofnfé og
síðan var ráðist í framkvæmdir við
fyrirtækið sem hlaut nafnið
Rorbu-Camping.
„Við stofnuðum félagiö i lok júní
og þann 11. júlí tókum við á móti
fyrstu gestunum," segir Krístín
sem veitir félaginu forstöðu „Þaö
er þó mikið ógert enn. Við ætlum
meðal annars að koma upp aðstöðu
fyrir smábáta og emm rétt byrjuö
á aö gera garða hér fram í sjóinn i
þeim tilgangi. Þetta veröur bara aö
vinnast eftir því sem peningar eru
ta.“
Félagsheimih staðarins stóö
ónotað fyrir utan fáeina dansleiki
á ári. Það var því fekið í þjónustu
feröafólksins og þar er núkafhhús
og öh almenn þjónusta. Á siávar-
bökkunum eru stæði fyrir húsbíla
og hjólhýsi og einnig tjaldstæöi.
Fyrir neöan er svo „bleik“ sand-
Verkefnin eru óþrjótandi. I þessum skúrum er ætlunin að koma upp
sjávarminjasafni og í öðrum húsum fyrrum útgerðar á staðnum er að-
staða fyrir ferðamenn.
fjaran sem staðurinn dregur nafn
sitt af.
„Hér stoppaði aldrei nokkur
maður áður. Ferðamenn, sem
komu til eyjarinnar, óku í gegn en
það var ekkert fyrir þá gert. Hug-
myndin var að næla í eitthvað af
þessu fólki og auka um leið atvinnu
í bænum. Tekjumar eru þó litlar
enn sem komið er og laun engin
en það kemur,“ segir Kristín, bjart-
sýn á framtíðina.
Þá er búiö að gera upp gamalt
skrifstofuhúsnæðL sem útgerðin á
staðnum nýtti áður, og breyta því
í hótel auk þess sem þau Kristín
og Ásgeir hafa þar íbúð sírta. Fleiri
hús frá fiskvinnslunni verða tekin
í þjónustu feröamannanna. Þar á
meöal verbúðir, sem hér kallast
„rorbu“ og af þvi hlýtur fyrirtækiö
nafn sitL
„Það er mikh vinna eftir við aö
koma þessum húsura i stand. Ég
er búin að vera að pússa og mála
í aht sumar og mikið er ógert enn.
Þetta er spennandi vinna og á ör-
ugglega eftir að gefa eitthvað af
sér,“ segir Kristín.
Hvalirnirlaðaað
Ferðaþjónusta var raunar óþekkt
á Andeyju þar tíl hvalaskoðunar-
ferðir hófúst frá Andanesi fyrir
fjórum árum. Áður voru ferða-
merrn sjaldséðir. í fyrra komu tíu
þúsund manns að sjá hvalina og i
ár hefur forvitnum hvalavinum
fjölgað að mun.
„Við njótum þess hve margir
koraa að sjá hvahna. Annars væri
enginn grundvöhur fyrir þessu.
Fólk vhl sjá meira af eyjunni þegar
það er á annað borð komið hingaö
og þá verður að vera einhver að-
staöa til að taka á móti því,“ segir
Kristfn.
Vinnan við fyrirtækið virðist
endalaus. Þótt komið sé fram á
kvöld þarf enn að taka á móti fólki
sem vhl gista og enn aðrir hafa
pantað stæði fyrir húsbíla. Alhr
þurfa sína þjónustu þannig aö það
kemur sér vel aö sólarhringurinn
er langur á Andeyju. Sól sest þar
ekki í rúma tvo mánuði á sumri.
Eyjarskeggjar hafa raunar látið í
ljós áhyggjur af því að íslenska at-
hafnakonan sofi aldrei.
Heimferð á dagskrá
„Mér Mður mjög vel hér og þaö
er nóg að gera. Samt er heimferð
alltaf á dagskrá. Það er bara ekki
svo létt að shta sig frá svona stað
þar sem spennandi verkefni bíða,"
segir Kristín.