Dagblaðið Vísir - DV - 07.12.1994, Page 12

12
MIÐVIKUDAGUR 7. DESEMBER 1994
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvaemdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99 .
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 1550 kr. m/vsk.
Verð í lausasölu virka daga 150 kr. m/vsk. - Helgarblað 200 kr. m/vsk.
Pólitískt vandamál
Þótt verkfall sjúkraliða hafi nú staðið í hátt í einn
mánuð hefur enn engin alvörutilraun verið gerð til að
leysa kjaradeiluna með samningum. Ef ekki kemur til
nýrrar pólitískrar stefnumörkunar af hálfu ríkisstjómar-
innar bendir allt til þess að þetta verkfall standi lengi
enn, líklega eitthvað fram á næsta ár.
Staðreyndin er auðvitað sú að verkfall sjúkrahða er
til komið vegna alvarlegra pólitískra mistaka sem framin
voru síðastliðið vor. Þá gerðu ríkisvaldið og Reykjavíkur-
borg samning við hjúkrunarfræðinga sem var gjörsam-
lega úr takt við almennar hugmyndir á þeim tíma um
viðráðanlegar launahækkanir. Kannski héldu samninga-
menn að hægt væri að halda þessum hækkunum leynd-
um. Kannski höfðu þeir einfaldlega ekki reiknað dæmið
til enda þegar skrifað var undir. Kannski réð póhtísk
hentistefna gerðum þeirra, eins og sumir hafa fuhyrt.
Hver svo sem ástæðan var fyrir þessum samningi er ljóst
að hann riðlaði alvarlega launahlutfóllum milh hjúkrun-
arfræðinga og flestra annarra stétta. Það var því aðeins
tímaspursmál hvenær sjúkrahðar, og reyndar fleiri,
krefðu ríkið um leiðréttingu.
Fj ármálaráðuneytið hefur þráast við að játa þessi mis-
tök. Fram hefur komið hjá framkvæmdastjóra sjúkra-
hússins á Akureyri að ríkið hafi jafnvel neitað að viður-
kenna þá raunverulegu hækkkun á launaútgjöldum
sjúkrahúsanna sem samningurinn frá því í vor haíði í
fór með sér. í samningaviðræðunum virðast fulltrúar
ríkisins reyna að láta eins og samningurinn við hjúkrun-
arfræðinga sé ekki til og ráðuneytismenn reyndar eytt
orku sinni og annarra 1 fánýt málaferli. Það er htlu
skárra en að horfa upp á þá ömurlegu staðreynd að
æðstu ráðamenn Landakots, þar sem sjúklingar og starfs-
fólk hafa lagt mikið á sig vegna vinnustöðvunar sjúkra-
hða, skuli eyða verkfahsvikunum á golfvöhum í Flórída.
Þrátt fyrir að ýmsar undanþágur hafi verið veittar
hefur sjúkrahðaverkfalhð haft gífurleg áhrif bæði inni á
sjúkrastofnununum sjálfum og á heimilum sjúklinga og
aðstandenda þeirra. ÖU þjónusta við sjúkhngana minnk-
ar þótt álagið á þá starfmenn sem ekki eru í verkfalh
hafi aukist gífurlega. Margt sjúkt fólk þarf að dvelja
heima hjá sér í stað þess að fá aðhlynningu á sjúkrahúsi
og heimahjúkrun er í molum. DV hefur að undanfórnu
birt mörg viðtöl við sjúklinga sem eiga um sárt að binda
vegna minni þjónustu í verkfalhnu. Þar hefur greinilega
komið í ljós hversu alvarlegt ástandið er hjá mörgum.
Á meðan ekki er reynt af neinni alvöru að leysa kjara-
deilu ríkisins og Reykjavíkurborgar við sjúkrahða hlýtur
þetta ástand að versna dag frá degi. Landlæknir gerði
grein fyrir alvöru málsins á fundi með heilbrigðisráð-
herra og forystu sjúkrahða 1 gær. Það er því orðið afar
brýnt að leysa deiluna, ekki síst fyrir sjúklingana.
Ljóst er að ríkisstjórnin verður að taka á máhnu. Hún
verður að viðurkenna þau alvarlegu mistök sem gerð
voru síðasthðið vor og reyna að bæta fyrir þau. Annars
verður verkfall sjúkrahða aðeins upphafið að öðru meira.
Fleiri opinberir starfsmenn og almennu verkalýðsfélögin
munu að öhu óbreyttu miða kröfugerð sína hið minnsta
við stórfehda kauphækkun hjúkrunarfræðinga.
Fari svo hlýtur að stefna í meiri háttar átök á vinnu-
markaðinum og í kjölfar þeirra slagsmála verðbólgu-
skriðu af því tagi sem íslendingar þekktu svo vel fyrir
nokkrum árum - en hafa blessunarlega verið lausir við
síðustu misserin.
Ehas Snæland Jónsson
Humar, sem er veiddur aðfaranótt laugardags skammt frá Höfn, er kominn ferskur til Lúxemborgar á sunnu-
degi og í verslanir i Belgiu á mánudagsmorgni, segir m.a. í grein Björns.
Frá Tævan til
Hornafjarðar
Athuganir sýna, aö því stærra
sem hið sameiginlega efnahags- og
markaðskerfi heimsins verður,
þeim mun öflugri verða minnstu
þátttakendurnir. Á þetta ekki síst
við um þá, sem sinna kaupsýslu
og viðskiptum.
í bókinni Global Paradox brýtur
Bandaríkjamaðurinn John Nais-
bitt, sem er heimskunnur fyrir
bækur sínar Megatrends, þá þver-
stæðu til mergjar, að aukið við-
skiptafrelsi styrki lítil og meðalstór
fyrirtæki auk þess sem smáríki fái
aukið vægi. Hann segir, að sameig-
inlegur innri markaður, eins og
hinn evrópski, kalli frekar á það
að ríki haldi í sérstöðu sína en þau
renni saman í ríkjasamband eða
sambandsríki og spáir því þess
vegna, að hægja muni á samruna-
þróuninni í Evrópu, eftir að mark-
aðir þar hafa verið opnaöir.
í sjálfu sér er það byltingarkennd
breyting, að framtak einstaklings
án opinberrar forsjár dugir til að
hann geti komið ár sinni fyrir borð
hvar sem er á heimsmarkaöi. Tæk-
in tO aö gera þetta eru miklu öflugri
en nokkru sinni fyrr í sögu mann-
kyns. Stökkbreyting hefur orðið í
fjarskiptum og tölvutækni, sem
gerir smáfyrirtæki fært að stunda
alþjóðaumsvif, sem áður voru ein-
ungis talin á færi auðhringa. Þá
höfðu aðeins stórfyrirtæki efni á
að fjárfesta í nýrri tækni. Nú getur
lítiö fyrirtæki leyft sér að nota jafn
fullkominn búnað og sjálft IBM.
Tækifærin nýtt
Menn þurfa ekki að fara viða um
ísland til að átta sig á því, að hvar-
vetna eru framleiðendur að færa
sér þessa tækni í nyt ásamt við-
skiptafrelsinu. Fyrir skömmu var
ég á Höfn í Hornafirði og kynntist
því, hvernig menn eru sjálfir að
selja síld, humar og lambakjöt til
Kjállariiin
Björn Bjarnason
alþingismaður
smásölufyrirtækja í allri Evrópu.
Humar, sem er veiddur aðfara-
nótt laugardags skammt frá Höfn,
er komin ferskur til Lúxemborgar
með áætlunarflugi síðdegis á
sunnudegi og í verslanir í Belgíu á
mánudagsmorgni. Að þessu stend-
ur einstaklingur í samvinnu við
humarbát á undanþágu til til-
raunaveiða á þessum árstíma.
Þegar ég sagöist vera nýkominn
frá Tævan, kom í Ijós, aö einn við-
mælenda minna á Höfn hafði verið
þar fyrir fáeinum vikum til að
rækta viðskiptasambönd og þótti
gagnlegt að heyra mat mitt á við-
horfum stjórnvalda í Taipei til þess
að tævönsk fyrirtæki hafi sem
mesta samvinnu við útlendinga um
sókn inn á hinn tröllvaxna markað
á meginlandi Kína.
Samtöl við Kínverja
Þótt ráðamenn í Peking og á
Tævan hafi deilt um langt skeið,
eru viðskipti milli þeirra, sem búa
á Tævan og meginlandi Kína, mik-
il. Einnig eiga þeir samstarf í
menningarmálum. Stjórnmál og
staðan á alþjóðavettvangi valda
hins vegar deilum. Að stunda við-
skipt viö Tævan kann að nýtast vel
í öllu Kína. Með aðild Tævan að
GATT, gætum við aukið sölu á fiski
þangað.
Forsætisráðherra Kína lagði á
það höfuðáherslu í viöræðum við
forsætisráðherra íslands á dögun-
um 1 Peking, að Kína ætti að fá
tafarlausa aðild að Gatt. Sú mikla
virðing sem Davíð Oddssyni var
sýnd í Kína sannar kenninguna um
hina hnattrænu þverstæðu.
Þegar alhr stærstu fjárfestar
heims vilja ná eyrum ráðamanna í
Peking til að verða virkir í mestu
efnahagslegu uppsveiflu sam-
tímans, verja Kínverjar löngum
tíma til að ræða við forsætisráð-
herra íslands um ftjálsræði í al-
heimsviðskiptum.
Björn Bjarnason
„Að stunda viðskipti við Tævan kann
að nýtast vel í öllu Kína. Með aðild
Tævan að GATT, gætum við aukið sölu
á fiski þangað.“
Skoðanii annana
Bensíngjaldið
„Vegaframkvæmdir, sérstaklega á höfuðborgar-
svæðinu, eru afar arðsamar og því skynsamlegt að
hraða slíkum framkvæmdum. Akvörðun ríkisstjórn-
arinnar um átak á þessu sviði er því einkar skynsam-
leg og tímabær. Eðlilegt er að bifreiðaeigendur greiði
kostnaöinn sem þessu er samfara, enda er hagur
þeirra af bættum samgöngum mikill. Þetta þýðir
auðvitað aukinn kostnað vegna reksturs á fjöl-
skyldubíl, sem auðvitað kemur mishart niður á fólki
eftir notkun og þörfmni fyrir bíl.“
Úr forystugrein Alþbl. 6. des.
Fiskveiðistef na - ef nahagsstef na
„Upptaka auðlindaskatts þýðir afnám framsals á
kvótum, því að grundvöllur undir sölu þeirra frá
útgerðum væri ekki lengur til. Þar með myndi falla
niður núverandi fyrirkomulag, þar sem sala á árlega
úthlutuðum „eignar“-kvótum stendur undir úthafs-
veiðinni... Þróunin er sú, að mestur hluti kvótanna
fer til úthafsveiðiskipa, sem verka aflann um borð.
Samningurinn við EB kemur að engum notum, ef
aflinn verður ekki lagður á land til fullvinnslu, og
þess vegna er óhjákvæmilegt aö breyta núverandi
fiskveiðistefnu. Fiskveiðistefnan verður að vera í
samræmi við efnahagsstefnu landsins. Annað er
kák.“
Önundur Ásgeirsson, fyrrv. forstjóri, í Mbl. 6. des.
Skattsvikin ekki smámál
„Það er opinberlega viðurkennt að á íslandi þrífst
umfangsmikið neðanjarðarhagkerfi. ítrekað hafa
verið gefnar út opinberar skýrslur, sem ganga út frá
því að skattsvik séu 11 milljarðar króna. Hér er ekki
um neitt smámál að ræða, og nægir aö geta þess að
fjárlagafrumvarpið 1995 er rétt upp með 6,5 milljarða
halla. Það er því til mikils að vinna að ná inn þessum
tekjum fyrir ríkissjóð." Úr forystugrein Tímans 6. des.