Dagblaðið Vísir - DV - 25.01.1995, Blaðsíða 7

MIÐVIKUDAGUR 25. JANÚAR 1995
7
dv Sandkom
Á árshátíð
Núfertími
árshátíðanna
ogþorrahlor-
anna að renna
upp. Landsins
inenn ogmevj-
arstreymaá
fagnaðarfúnái
sc-moftátiðum
getaenáaðmeð
ósköpum. Þeg-
arumstarfs-
mannapartí
... eðaárshátíðir
fyrirtækjaer að ræða kemur oft upp
sú spuming hvort makinn fái að
fylgja með. Kunningi Sandkornsrit-
ara mætti á dögunum samstarfs-
manni sínum af kvenkyninu og
spurði hvort hún ætlaði ekki á árshá-
tíð sem í vændum var. Konan hélt
nú ekki og þegar kunningi vor spurði
af hvetju í ósköpunum ekki, svaraði
hún að bragði: „Maður tekur ekki
með sér kaffi þegar maöur fer til
Brasiliu.“ Svo mörg voru þau orð.
Tilviljun?
Frægterorð-
iðviðtalStöðv-
ar2.semHeimir
MárPétursson
fréttamaður : j
lokviðDavíð
Oddssonádög-
unum um bæj-
armálapólitík-
inaíHafnar-
tiröi.StoiV!
birti viðtalið
oftareneinu '
sinniogflutti
það sérstaklega á Bylgjunni svo Jón
Baldvin Hannibalsson gæti heyrt það
í fullri lengd. Jón hafði nefnilega
uppi efasemdir um að Heimir hetði
haft rétt eftir Davíð í viðtalinu. í ljós
kom að Jón haíði á réttu að standa,
Davíð sagði ekki þau orö sem hann
átti að hafa sagt og baðst Elín Hirst
fréttastjóri opinberlega afsökunar á
mistökunumfyrirhönd Stöðvar2.
En hvort sem það er tilviljun eða
ekki þá má geta þess að Hcimir Már
Pétursson fréttamaður er á leiðinni
til Danmerkur á 3ja mánaða nám-
skeið í blaðamannaskólanum í Árós-
um!
Kratarassar
Afturum
Hafnarfjarðar-
málin.Þaðvar
ekkilitiðsem
gekkáþegar
JóiBegg
sprengdimeiri-
hlutasjallaog
kommaum
siundos’gaf
krötumundir
fótinn.Umtíma
leitútfyrirað
Jói skriði undir
sæng með krðtum og my ndaði með
þeim meirihluta i bæjarstjórn. En
„sættir“ tókust á endanum með því
að Jói tók sér frí fram yíir kosningar
og ÞorgilsÓttar tók sæti hans í bæj-
arsfjóm. Áður en sú niöurstaða varö
ljós setti hinn landskunni hagyrðing-
ur Hákon Aðalsteinsson saman eftir-
farandi vísu sem Austri á Egilsstöð-
umbirtinýlega:
Það er fögur sjón að sjá
hvað sumum þykir mikils viröi,
aðkijúpatilaðkyssaá
kratarassa i Hafnaríirði.
Kynbætur
Viðskulum .
endaá Austra,
Þarsegiraf
bóndaeinum ;
greindumvel
en sérvitrum.
Hannþótti
langrækinnog
minnugura
áviröíngarog
brestiná-
grahhasinna.
Hannntu dott-
ureinagjaf-
vaxta. Einn góöan veðurdag kom hún
að máll við fðður sinn og kvaðst vera
trúlofuö. Nefhdi hún til sögunnar
bóndason í nágrannasveit, þar sem
gamli maöurinn hafði búiö á y ngri
árum. Karl brástlllaviðþessum
fréttum ogsagði ættfólk piltsins
„leiðindapakk og litið gefið til sálar-
innar". Dóttirín lét sér h vergi bregða
og svaraði: „Þáheldégað veiti ekki
af að fara að kynhæta það.“
Fréttir
Nítján kærur á hendur lögreglu fyrir meint harðræði í starfi á fjórum árum:
Engin ákæra frá
ríkissaksóknara
- Evrópunefnd flallar um gagnrýni á að lögreglan rannsaki kærumál á hendur sjálfri sér
Frá árinu 1991 hafa Rannsóknar-
lögreglu ríkisins borist 19 kærur á
hendur lögreglumönnum fyrir
meint harðræði. Samkvæmt upp-
lýsingum hjá ríkissaksóknara
höföu 15 málanna verið send ríkis-
saksóknara um áramótin en enn
þá voru 4 til rannsóknar hjá rann-
sóknarlögreglu. Flest málin komu
upp á seinasta ári, en um seinustu
áramót hafði embætti ríkissak-
Fréttaljós
Pétur Pétursson
sóknara fellt niður 11 málanna þar
sem ekki var talið tilefni til neinna
viöbragða af hálfu embættisins.
Fjögur mál voru hins vegar enn til
meðferðar hjá embætti ríkissak-
sóknara.
Stóraukning á
seinustu árum
Á seinustu tveimur árum hefur
orðið stóraukning á kærum á hend-
ur lögreglumönnum fyrir meinta
illa meðferð eða harðræði.
Árið 1991 bárust einungis 2 kær-
ur á hendur lögreglumönnum fyrir
meint harðræöi. Þessar kærur
leiddu ekki tii viðurlaga á hendur
lögreglumönnum.
Árið eftir harst ein kæra um
meint harðræði eða illa meðferö
af hálfu lögreglumanna. Málið var
rannsakað hjá Rannsóknarlög-
reglu ríkisins og eftir þá rannsókn
ákvaö ríkissaksóknari að fella mál-
iö niöur.
Árið 1993 bárust 6 kærur í sams
konar málum og fyrr eru upp talin.
Öll voru rannsökuð hjá Rannsókn-
arlögreglu ríkisins. Áð rannsókn
lokinni lét ríkissaksóknari málin
niður falla af sömu.ástæðu og fyrr-
nefnd mál.
Á seinasta ári má svo segja aö
sprenging hafi orðiö í kærumálum
er varða illa meðferð og harðræði
af hálfu lögreglu. Þá voru 10 mál
kærð til lögreglu, 7 málanna komu
upp í Reykjavík en 3 á öðrum stöð-
um á landinu. Um áramótin hafði
saksóknaraemhættið fengið 6 mál
til meðferðar, fellt 2 þeirra niður
en 4 var ólokiö.
Rannsóknarlögregla ríkisins
annast kærur um meinta illa með-
ferð eða harðræði af hálfu lögreglu.
Að lokinni rannsókn gefur hún rík-
issaksóknara skýrslu en ef mál
varöa Rannsóknarlögregluna
sjálfa fer rannsókn fram á vegum
embættis ríkissaksóknara í sam-
vinnu við dómsmálaráðuneyti. Þá
getur einnig hver sá sem telur sig
hafa sætt illri meðferð í vörslu lög-
reglu borið sig upp viö umboðs-
mann Alþingis.
Endurskoðun stendur yfir
Um mitt árið 1993 kom hingað til
lands nefnd, á vegum Evrópuráðs-
ins, um varnir gegn pyndingum og
ómannlegri eða vanvirðandi með-
ferð eða refsingu. Nefndin heim-
sótti flest fangelsi hér á landi og
stofnanir er hafa með löggæslu og
framkvæmd dómsmála að gera. En
eins og kemur fram í skjali frá
nefndinni sjálfri er hún tæki til að
koma í veg fyrir iila meðferð. Svör
íslenskra yfirvalda koma fram í
skýrslu nefndarinnar til ríkis-
Kærur vegna
meints harðræðis
1991 1992 1993 1994
„Reyndar virðist sem sii tilhögun hafi sætt gagnrýni að lögreglu sé falið
arsín.“
hugunar. Dökkletrað er í skýrsl-
unni að nefndin óskar eftir frekari
upplýsingum um þetta mál frá ís-
lenskum yfirvöldum.
Athygli vekur í samantekt þeirri
sem rakin var hér að framan á
flölda kæra um meinta illa meðferð
og harðræði að öll mál sem lokið
er hafa verið felld niður hjá sak-
sóknaraembættinu.
Frumkvæði lögreglu
Þess ber þó aö geta að auk fyrr-
greindra mála, sem felld hafa verið
niður hjá saksóknara, ákváðu lög-
regluyfirvöid að eigin frumkvæöi
að rannsaka tvö tilvik af sama toga
áriö 1991. Öðru málinu lauk með
formlegri áminningu til tveggja
lögreglumanna um brot í starfi og
hinu málinu var lokið meö form-
legri áminningu til eins lögreglu-
manns. Ári seinna var enn eitt
málið tekið upp að frumkvæði lög-
reglu og lét einn lögreglumaður af
störfum í framhaldi af rannsókn
málsins. Hann hafði þegar fengið
áminningu fyrir harðræði. Honum
voru ekki gerð viöurlög vegna
málsins.
Árið 1993 tók lögreglan tvö mál
af sama toga og hér eru rakin til
rannsóknar. Annaö málið var
rannsakað af Rannsóknarlögreglu
ríkisins og feildi saksóknari málið
niður að lokum. Lögreglan ákvað
hins vegar að veita viðkomandi lög-
reglumanni áminningu fyrir brot í
starfi. Eftir athugun gaf hitt máiið
ekki tilefni til neinna viðurlaga á
hendur viðkomandi lögreglu-
manni.
Af þessu má sjá að einungis þegar
lögreglan á frumkvæði að rann-
sókn mála er varða hana sjáifa er
=t
stjórnar íslands. Þar segir að nú
standi yfir endurskoðun á þeirri
tilhögun sem viðhöfð er við rann-
sókn á kærum, og meðal annars
gert ráð fyrir aö kallaöir væru til
menn utan löggæslunnar.
„Reyndar virðist sem sú tilhögun
hafl sætt gagnrýni, að lögreglu sé
falið að rannsaka mishresti í starfi
sjáifrar sín. Þar að auki gáfu starfs-
menn Rannsóknarlögreglu ríkis-
ins, sem sendinefndin hafði tal af,
til kynna að þeim félli ekki við það
hlutverk sem þeim hefði verið falið
í slíkum tilvikum," segir í skýrsl-
unni.
Segir nefndin aö það sé mikilvægt
öryggisatriði að unnt sé að vísa
kærum varðandi meðferð manna í
haldi hjá lögreglu til óháðrar at-
að rannsaka misbresti í starfi sjálfr-
DV-mynd S
eitthvaö aðhafst í þeim. Engar upp-
lýsingar liggja hins vegar fyrir um
hvort dómstólar hafl íjallaö um
máhn sem einkamál í framhaldi af
fyrrnefndum niðurstöðum.
Þessar staðreyndir vekja upp eft-
irfarandi spumingar:
í fyrsta lagi hvort þær kærur sem
Rannsóknarlögreglu berast séu all-
ar tilefnislausar. I öðru lagi hvort
lögreglan viti sjálf hvenær eitthvað
fer úrskeiðis og rannsaki þá málið.
í þriðja lagi hvort meðferð kæru-
mála, sem sprottin eru vegna
meints harðræðis eða illrar með-
ferðar lögreglu, séu í röngum far-
vegi og þarfnist því úrbóta.
Tillögur nefndarinnar
í fyrmefndri skýrslu er einnig að
finna fjölmargar tillögur nefndar-
innar um hvað betur megi fara í
þeim málum sem hér er um fjallað.
Þar er meðal annars kveöið á um
að skýra þurfi handteknum mönn-
um strax í upphafi frá réttindum
þeirra, aö reglur verði settar fyrir
íslenska lögreglu um tilhögun yfir-
heyrslna og að fastar starfsreglur
verði settar um hljóðritun á lög-
regiuyfirheyrslum.
Oskað er frekari upplýsinga um
nokkur mál. Þar á meðal hvernig
sú tilhögun verkar að „greinargóð-
ur og trúverðugur vottur" sé við-
staddur lögregluyíirheyrslur, til
hvaða úrræða umboðsmaöur Al-
þingis geti gripið þegar leitað er til
hans af mönnum sem halda því
fram aö þeir hafi sætt illri meðferð
meðan þeir voru í haldi hjá lög-
reglu og síðast en ekki síst er óskaö
upplýsinga um hver annist rann-
sókn á kærum vegna meðferðar
manna í haldi lögreglu.