Dagblaðið Vísir - DV - 09.03.1995, Page 2

2
FIMMTUDAGUR 9. MARS 1995
Fréttir
Werner ber mikla ábyrgð
á landaframleiðslunni
- segir Valdimar Jóhannesson, framkvæmdastjóri átaksins Stöðvum unglingadrykkju
„Ég hygg að sú stofnun sem brugðist hefur sé rikissaksóknari. Hann gefur ekki nógu fljótt út ákærur,“ seg-
ir Valdimar Jóhannesson. DV-mynd Brynjar Gauti
Af hveiju er áfengismálum ungl-
inga komið eins og þau eru i dag?
„Það er eflaust ekki hægt að
kenna neinu einu um. Þetta er bara
óheiilavænleg þróun sem hefur
orðið. Mann grunar að tilkoma
bjórsins hafi brotíð ísinn. Síðan tel
ég líka að sú kynslóð sem er að ala
upp börn, sem er mín kynslóð,
kunni hreinlega ekki að ala upp
börn í þeim heimi sem við erum
að ala þau upp í. Það hefur orðið
það mikil breyting frá því við sjálf
vorum börn. Það var eftirlit með
okkur og umhverfíð afslappað. í
dag er hins vegar mikil spenna og
hraði. Krökkunum er ýtt í burtu
því foreldrarnir hafa hreinlega
ekki tíma tíl að sinna þeim málum
sem þeir þurfa að sinna. Flest börn
skilja svona lagað bara á einn veg:
„Þú ert fyrir mér.“ Þar með er kom-
inn fjöldi barna sem elst upp við
óeðlilegar aðstæður eða er nánast
sjálfala.“
- Hvað flnnst þér um þá dóma sem
gengið hafa í bruggmálum til þessa?
„Þeir eru fáránlega vægir. Ég
hygg að þeir séu nú samt að þyngj-
ast frá því sem áður var. Dómarar
skypja það sem er að gerast. Ég
held að dómarar séu sammála mér
um það að refsiákvæði áfengislag-
anna ættu að vera þannig að fang-
elsa ætti menn fyrir ítrekuð brot
en vægari brotum, víngerð til
einkaneyslu, ætti að taka á með
allt öðrum hættí enda um smáglæp
að ræða."
Ákæruvaldið brugðist
- Hvernig finnst þér ákæruvaldið
hafa staðið sig?
„Ég hygg að sú stofnun sem
brugðist hefur sé ríkissaksóknari.
Hann gefur ekki nógu fljótt út
,ákærur. Þar safnast kannski upp
mörg mál á hendur sama einstakl-
ingnum. Ef ákærur væru gefnar
út á hvert brot þá væri ítrekun
strax komin til staðar og minn
lagaskilningur segir mér að ef brot
eru ítrekuð þá sé tekið harðar á
þeim.“
- Hverju er um að kenna?
„Kannski slöku almenningsáhtí.
Menn hafa í raun og veru afsakað
þennan glæp og fundist hann létt-
vægur en svo er ekki þegar bömin
okkar, allt niður í 10 ára aldur, eru
orðnir viðskiptahópur sem stílað
er á.“
- Finnast þér stjórnvöld hafa
brugðist með fjárveitingum til
þessa málaflokks?
„Mér finnst aö Alþingi hafi
brugðist mjög illilega því það hefur
margítrekað verið bent á þá þróun
sem orðið hefur í bruggmálum.
Meðal annars sendum við áskorun
til alþingismanna að taka á þessum
málum. Enginn hinna 63 alþingis-
manna, sem send var áskorunin,
taldi ástæðu til að gera neitt í mál-
unum. Ánnað sem sýnir sinnuleysi
stjómvalda í þessum málum er að
árið 1988 var haldin ráðstefna Sam-
einuðu þjóðanna um afbrotavamir
í fíkniefnamálum. Þar skrifuðu
fulltrúar allra ríkja undir sáttmála
um bætt úrræði lögreglu og dóm-
stóla til að takast á við þessi mál.
Öll ríkin sem sóttu ráðstefnuna
hafa staðfest sáttmálann nema við,
tæpum fjórum árum eftir að frestur
til þess rann út.“
- Hvernig fmnst þér lögreglan hafa
staðið sig í baráttunni gegn brugg-
málum?
„Þeir lögreglumenn, sem ég
þekki til, vinna að þessum málum
af ótrúlegum áhuga og dugnaði.
Þeir eru hreimr kraftaverkamenn
miðað við þann aðbúnað sem þeim
er skapaður. Það er mjög þrengt
að þeim. Þeir eru fámennir en það
er spurning hvort forgangsröðun
mála hjá Lögreglunni í Reykjavík
sé rétt. Bruggmáhn eiga að mínu
matí að hafa forgang umfram flest
annað.“
Hvernig fjármagnið þið starfsemi
ykkar og þetta sérstaka átak ykk-
ar, að greiða fyrir ábendingar sem
leiða til að upp kemst um brugg-
starfsemi?
„Við höfum átt mjög bágt fjár-
hagslega og þaö lá við að við legð-
um átakið niður því það var varla
veijandi að reka þetta og safna
skuldum um leið. Okkur tókst hins
vegar að afla nokkurs fjár með
happdrætti, síðan höfum við Uka
fengið fjárveitingar frá fjárveit-
inganefnd, menntamálaráðuneyt-
inu, félagsmálaráðuneytínu, um 40
bæjarfélögum og Seðlabankanum.
Síðan hafa einstakUngar lagt okkur
til fé. Ég vona að þessar ábendingar
leiði til þess að einhver bruggari
verði tekinn. Það má samt ekki
búast við árangri strax því þaö
þarf að vinna úr þessum upplýsing-
um.“
Lögreglan ánægð
- Er þetta rétta leiðin? Er ekki
verið að dreifa kröftunum með
þessu. Nú hefur lögreglan eigið
upplýsinganet. Væri ekki nær að
láta lögregluna hafa þetta fjármagn
beint?
„Lögreglan er mjög ánægð með
þetta. Við ætlum ekki að taka að
okkur löggæslu. Okkar aðgerðir
miðast að því að stöðva ungUnga-
drykkju. Viö skiptum okkur ekki
að því hvað fullorðna fólkiö gerir.
Það eina sem við biðjum fuUorðið
Yfirheyrsla
Pétur Pétursson
fólk að gera er aö vera verðug fyrir-
mynd bama og ungUnga því þau
læra það sem fyrir þeim er haft.“
- Telurðu að hægt sé að ala upp
meðal ungmenna einhvers konar
áfengismenningu eða telurðu að
hægt sé að koma í veg fyrir alla
áfengisdrykkju ungmenna?
„Ég held hvorki að hægt sé að
stöðva áfengisdrykkju ungmenna
algerlega né að hægt sé að ala upp
meðal ungmenni áfengismenn-
ingu. Þaö er hægt aö stemma stígu
við drykkju ungmenna en þaö hef-
ur verið reynt að kenna bömum
að drekka og kannanir sýna að það
hefur neikvæö áhrif. Það var gerð
könnun í ákveðnu bæjarfélagi í
Noregi þar sem mikiö af miðstétt-
arfólki bjó og hvernig bömum
þessa fólks reiddi af þar sem börn-
um var kennt að dreypa á víni. Það
kom í ljós að þessum börnum vegn-
aöi verr en ella. Það kann ekki
góðri lukku að stýra að semja við
börn á þessum vettvangi."
- Hvað með að lækka bjórverð?
„Það myndi auka vandamálið.
Stefna Alþjóða heilbrigðismála-
stofnunarinnar er að gera aögengi
að áfengi erfiðara."
- Er unglingadrykkja jafn stórt
vandamál og þið látið af. Eruð þið
ekki að mála skrattann á vegginn?
„Við erum ekki að mála skratt-
ann á vegginn enda erum við ekki
ein um að gefa þessar upplýsingar.
Það hggja fyrir fjöldamargar kann-
anir og þeim ber öllum saman um
að íslensk böm byrja að drekka
miklu fyrr í dag en áður.
Ég á sjálfur böm á aldrinum 7
og 8 ára til 28 ára. Ég er sannfærð-
ur um að þær hættur sem blasa við
mínum yngstu börnum em marg-
falt meiri en þær sem blöstu við
eldri bömum mínum.
Við emm með kannanir sem sýna
gróflega að 20 prósent ungmenna
byrja að drekka áfengi við ferm-
ingu. Það flæða yfir landið fíkniefni
af ýmsu tagi og það er fyrst og
fremst drykkjan sem skapar jarð-
veginn fyrir frekari fíkniefna-
neyslu. Áfengisneysla lækkar sem
sagt þröskuldinn. Ungmennin
byrja á áfenginu og leiðast í mörg-
um tilfeflum út í aðra fíkniefna-
neyslu. Ég fullyrði aö í mörgum
framhaldsskólum finnist
sprautuflklar. Þeir stoppa auðvitað
stutt við.“ .
Deiglan kærð
- Nú hefur þú kært verslunina
Deigluna fyrir að selja efni og tæki
til áfengisgerðar og jafnframt að
veita upplýsingar um hvernig
standa eigi að áfengisgerð. Hvað
finnst þér um slíkan rekstur?
„Ég tel hann ekki innan ramma
laganna og að hann brjóti gegn
áfengislögunum. Ég tel að um aug-
ljósa sýndarmennsku sé að ræða
þegar sagt er að þetta sé einungis
gert í fræðilegu upplýsingaskyni.
Lögregluyflrvöld eiga að sjá í gegn-
um svona lagað. Þarna eru vörur
til framleislu áfengis af ýmsu tagi
seldar og augljóst að þeir sem
kaupa þær eru ekki að því tíl að
framleiða vín innan þeirra pró-
sentumarka sem leyfilegt er. Ég fór
þarna og fékk upplýsingar um
hvernig nota á þær tíl áfengisgerð-
ar. Þegar svona upplýsingar eru
veittar þá er verið að hvetja til lög-
brots. Ég. segi líka í kærunni að
mér hafi verið bent á að ég ætti að
fá mér góð tæki úr ryðfríu stáli ef
ég ætlaði að framleiða góðan landa
í miklu magni. Þau gætí ég fengiö
hjá „góðum" blikksmiðum og var
sérstaklega bent á Vélsmiðju Ey-
þórs Bollasonar sem framleiddi
bestu tækin.“
- Það að svona starfsemi sé látin
óáreitt. Hverju finnst þér það lýsa?
„Ég tel að það lýsi fyrst og fremst
sljóu almenningsáliti. Við höfum
verið óþreytt að benda á þetta í
fjölmiðlum um mánaðaskeið en
menn geispa bara. Allt í einu náum
við svo athygli. Málið er að þetta
ástand hefur verið að skapast
smám saman. Menn hafa ekki tekið
eftir því. Það hefur læðst aftan að
manni eins og myrkur á haust-
kvöldi. Svo kynnist fólk þessu af
eigin raun, þekkir til einhvers sem
kynnist vandamálinu og þá vaknar
það upp.“
-1 kærunni nafngreinir þú eiganda
og stjórnarformann Deiglunnar og
kemur inn á það að hann sé í öðrum
atvinnurekstri.
„Ég segi í kærunni aö þetta sé
Wemer Ivan Rasmusson, apótek-
ari í Ingólfsapóteki. Apótekarar
hafa sérstök forréttíndi í þjóðfélag-
inu sem felast í því að selja vörur
til heilsugæslu. Þeim ber að
minnsta kostí mórölsk skylda að
sinna um heilsugæslu fyrst og
fremst. Þessi forréttindi tel ég að
byggist á mjög sterkum siðferðileg-
um skyldum. Ég tel jafnframt að
maöur, sem síðan nýtír sér þessi
forréttindi til þess að fara út í rekst-
ur fyrirtækis eins og Deiglunnar,
sé að bregðast aö minnsta kosti
þessum mórölsku skyldum. Ég get
ekki fullyrt að hann sé að bregðast
lagalegum skyldum sínum. Hann
er að vinna gegn þeim hagsmunum
sem honum hefur verið trúað fyr-
ir.“
- Attu við að hann sé að nota hagn-
aðinn af „forréttindastarfsemi“
sinni til að græða ennþá meira?
„Já! Ég tel að Werner Ivan Ras-
musson, með sinni starfsemi, beri
stóra ábyrgð á þeirri landafram-
leiöslu sem núna hefur þróast í
landinu. Ég tel að það beri enginn
einstaklingur jafnmikla ábyrgð á
landasölu til bama og unglinga og
hann. Úr kolum sem hann hefur
selt er hægt aö selja milljón lítra
af landa á ári.“